Trump stapt uit WHO: ‘Dit verhoogt ook het gezondheidsrisico in Nederland’
Inmiddels bevestigen ook de Verenigde Naties dat Donald Trump zich terugtrekt uit Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De wetenschappelijke wereld reageert geschokt, maar wat betekent het besluit precies? Vijf vragen aan arts-microbioloog en hoogleraar bij het Amsterdam Institute for Global Health and Development (AIGHD) Constance Schultsz.
Wat maakt de WHO zo onmisbaar?
‘De WHO is de enige gezondheidsorganisatie die wereldwijd opereert met een mandaat van de Verenigde Naties. En dus de enige organisatie die op wereldwijd niveau afspraken kan maken over gezondheidskwesties. Dan kun je denken aan bestrijding van infectieziekten zoals corona of polio maar bijvoorbeeld ook chemische dreigingen of kankerbestrijding. De WHO heeft een actieve adviserende rol: ze deelt informatie, adviseert en coördineert. De landen nemen uiteindelijk zelf de besluiten. Daarnaast werkt de WHO ook aan wereldwijde programma’s, zoals eerder pokken en nu polio de wereld uit helpen.’
Hoe gaat de Wereldgezondheidsorganisatie te werk?
‘De WHO werkt niet alleen op internationaal niveau maar ook op regionaal en landelijk niveau. Het hoofdkantoor staat in Genève en daarnaast is er in elk deelnemend land een WHO-kantoor. Via die landen kan de WHO gegevens opvragen, bijvoorbeeld om te kijken of er belangrijke internationale dreigingen zijn.’
‘Ook heeft ze een rol in vaccinontwikkeling. Ze coördineert bijvoorbeeld de gegevensverzameling over welke griepvirusvarianten er wereldwijd rondgaan, en zorgt er zo voor dat de griepvaccins met de juiste samenstelling elk jaar weer op tijd worden gemaakt. Daarnaast proberen ze ook landen te ondersteunen in hun gezondheidszorgsystemen.’
Waarom trekt Trump zich terug uit de WHO?
‘Zoals hij schrijft in zijn decreet, de WHO zou niet slagvaardig genoeg zijn en zou er tijdens de coronapandemie een potje van hebben gemaakt en naar de pijpen van China hebben gedanst, vrij vertaald. Ook vindt hij dat de WHO effectiever en efficiënter moet worden, iets waar de WHO al jaren aan werkt.’
Wat gebeurt er als de VS de WHO verlaat?‘Voor de WHO betekent het dat ze veel minder inkomsten heeft. De VS draagt jaarlijks ruim 1,2 miljard Amerikaanse dollar bij, bijna een vijfde van het totaalbudget. En dus zal de Wereldgezondheidsorganisatie fors moeten snijden in activiteiten. Tenzij er andere partijen of landen zich aandienen. China zou potentieel dat gat kunnen vullen en dan kun je je afvragen of Amerika niet slechter af is dan nu, vanuit Amerikaans perspectief gezien.’
‘De wereld is slechter af met deze beslissing. De WHO werkt veel samen met Amerikaanse gezondheidsinstituten en kennisinstellingen dus we missen de expertise van de VS.’
‘Voor de VS zal het betekenen dat ze bepaalde gegevens van de WHO waarschijnlijk niet zullen krijgen. Dus het verzwakt potentieel ook hun nationale kennisinstituten. Een organisatie als de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) is internationaal heel actief, met het idee om de Verenigde Staten te beschermen tegen gezondheidsdreigingen. Maar als de samenwerking met de WHO er niet meer is, kun je je afvragen hoe effectief ze nog zijn.’
Wat zijn de gevolgen voor uw werk?
‘Ik werk aan antimicrobiële resistentie en zit in een adviesgroep van de WHO. Nederland heeft een leidende rol in het onderzoek naar en de bestrijding van antimicrobiële resistentie, maar die kunnen we alleen goed uitvoeren als er ook internationaal ingegrepen wordt, want een resistente bacterie houdt zich niet aan grenzen. Op het moment dat de WHO moet afslanken valt er iets weg, wat ook het risico verhoogt voor Nederland.’
‘Ik hoop vooral dat deze beslissing van Trump geen inspiratie is voor de Nederlandse politiek. Het huidige kabinet heeft namelijk al veel bezuinigd op de Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie, met name op het vlak van pandemic preparedness. Terwijl het uiteindelijk een kwestie van tijd is voor er een nieuw virus opduikt. Wetenschappers maken zich zorgen over de vogelgriep, die in de VS notabene al rondwaart. Zelf hoop ik dat de EU een rol kan spelen, op financieel vlak of met diplomatie richting de Verenigde Staten om te proberen de beslissing terug te draaien.’
