Aanstaand UvA-eredoctor en voormalig politica Petra de Sutter over leven als transgender vrouw
Eind deze maand kleuren de straten van Amsterdam in regenboogtinten voor Pride Amsterdam. In de aanloop naar het feest zal de aanstaande rector van de Universiteit Gent – en transgender vrouw – Petra de Sutter (62) zaterdag spreken tijdens de jaarlijkse Pride Talk in De Nieuwe Kerk. Folia kreeg een voorproefje. ‘Ik ben geworden wie ik altijd had moeten zijn, voor de buitenwereld en de spiegel.’
Dat mensen steeds menen te moeten benadrukken dat Petra de Sutter ergens de eerste in was, is voor haar zelf juist het bewijs dat echte inclusie nog niet is bereikt. ‘Daarmee stop je mensen in een hokje en reduceer je ze tot één element van wie ze zijn,’ legt ze uit. ‘Dat ik transgender ben, is slechts een deel van mijn identiteit. Een identiteit die zeer gelaagd is. Het zou vandaag de dag ook raar klinken om te onderstrepen dat iemand de eerste homoseksuele persoon is die iets heeft bereikt.’
De Vlaamse Petra de Sutter, die in januari een eredoctoraat van de UvA krijgt, heeft een lange staat van dienst in de wetenschap en politiek: ze is buitengewoon hoogleraar gynaecologie aan de Universiteit Gent, werd politiek actief voor de Vlaamse ecologische partij Groen en zat in de Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa. Bovendien was ze Europarlementariër en ruim vier jaar vicepremier van België. Deze zomer verlaat ze officieel de politiek. Komende zaterdag spreekt ze tijdens de jaarlijkse Pride Talk in De Nieuwe Kerk.
Transitie
De Sutter werd geboren in de jaren zestig en groeide op in een katholiek gezin. Op de basisschool wist ze al dat ze anders was dan anderen – zelfs ‘abnormaal’ en ‘zondig’, volgens de opvattingen van haar geloof – maar ze begreep niet waarom en even googelen kon toen nog niet. Pas twintig jaar later, met de opkomst van het internet, kwam De Sutter erachter hoe de vork in de steel zat. ‘Mijn schuldgevoel over het anders-zijn, veranderde stilletjes in een gevoel van zelfacceptatie.’
Toch duurde het nog een tijd voordat ze definitief besloot afscheid te nemen van het leven dat ze veertig jaar lang als man had opgebouwd. ‘Ik moest weer vanaf nul beginnen, die keuze ging met veel leed gepaard.’ Over de persoonlijke details van haar transitie praat De Sutter daarom liever niet: te pijnlijk om op te halen. Sindsdien voelt het als een bevrijding. ‘Ik ben geworden wie ik altijd had moeten zijn, voor de buitenwereld en de spiegel.’
Gelaagde identiteit
Haar transitie in 2003 zette meer in gang dan alleen het omarmen van haar genderidentiteit. Het creëerde ruimte om zich te gaan interesseren en in te zetten in de wereld, nu ze eindelijk als haar authentieke zelf ging leven. Dat leidde onder meer tot een succesvolle carrière in de politiek vanaf 2014. Hoewel De Sutter de eerste transgender minister in Europa is – en pionier op andere terreinen – legt ze daar niet graag de nadruk op. ‘Altijd maar de eerste,’ lacht ze. ‘Ik weet het.’
In een ideale samenleving zou het volgens De Sutter niet uit mogen maken welke genderidentiteit, seksuele geaardheid of kleur je hebt. De Sutter hoopt dat zulke kenmerken in de toekomst niet langer vermeld hoeven worden: ‘Dan zit je gewoon op een bepaalde positie in de maatschappij omdat je goed bent in wat je doet.’
Briefje
Als erkenning van haar uitzonderlijke verdiensten ontvangt De Sutter in januari een eredoctoraat van de UvA. Maar waar zij écht trots op is, valt volgens haar niet te vatten in een enkele regel op haar CV. ‘Ik word dagelijks gecontacteerd door mensen die zeggen dat ik ze geïnspireerd heb. Dat maakt me gelukkiger dan welke titel dan ook.’
Nog vorige week donderdag, tijdens de plenaire vergadering, had de voormalig politica een dergelijk geluksmomentje. ‘In de plenaire zaal van het Europees Parlement hebben we allemaal een eigen bankje waar onze naam op staat. Toen ik de lade opendeed, vond ik een briefje van een zestienjarig meisje dat op schoolbezoek in het parlement was geweest. Daar stond op dat ik haar grote idool was. Wanneer ze is afgestudeerd, wil ze in mijn voetsporen treden. Dat maakt me zo intens gelukkig. Dan denk ik: mijn leven heeft toch zin.’
Check hier voor tickets voor de Pride Talk op 19 juli in De Nieuwe Kerk.
