Hoe verantwoord zijn containerwoningen in een opwarmend klimaat?
Door klimaatverandering komen hittegolven met tropische nachten steeds vaker voor. Containerwoningen – waar studenten vaak in wonen – warmen tijdens die dagen op als een kas en kunnen die warmte maar moeilijk kwijt. Toch is er nog altijd geen beleid dat bewoners beschermt tegen de hitte. ‘Met dit weer is het er een sauna.’
Op 1 juli om 22.23 uur bereikt het kwik op de studentenkamer van student Filip op de Spinozacampus 40 graden Celsius. Eerder die dag stuurden verschillende studenten uit het studentencomplex in de Bijlmer een foto van hun thermometer naar Folia die – met de gordijnen dicht en ventilatoren aan – de 35 graden aantikte.
De Spinozacampus bestaat uit 1.250 containerwoningen aan de rand van de Bijlmer waar het al sinds de bouw in 2012 klachten regent over de hitte. Containerwoningen werden ooit gepresenteerd als dé oplossing om woningnood in de stad tegen te gaan. Nu, met het opwarmende klimaat rijst de vraag of het nog wel verstandig is om studenten er te huisvesten.
‘Als het buiten 25 graden is, warmt het hierbinnen op tot 30 graden,’ zegt UvA-student Liza van der Veen, inhoudelijk medewerker huisvesting bij studentenvakbond Asva en bewoner van de Spinozacampus, gelukkig wél aan de schaduwzijde. Onlangs startte de vakbond een petitie om de hittestress aan te kaarten bij studentenhuisvester Duwo. ‘Met dit hete weer zit je echt in een sauna. En doorluchten lukt niet echt goed omdat er geen ventilatie is en de voordeur uitkomt op een galerij.’
Op 1 juli 2025 werd de eerste tropennacht van het jaar gemeten, een nacht waarin de temperatuur boven de 20 graden blijft. En dat betekent voor veel mensen: een plakkerige en slapeloze nacht. Vooral jongvolwassenen hebben moeite met slapen tijdens hitte.
‘Slecht slapen leidt tot gezondheidsproblemen niet kunnen werken of studeren overdag,’ vertelt Anna Solcerova, HvA-onderzoeker klimaatbestendige stad tijdens een hittesymposium in de Openbare Bibliotheek Amsterdam (Oba). Toch is er nog weinig bekend over waar nachthitte nu precies optreedt en hoe vaak. Omdat tropische nachten door klimaatverandering vaker voor zullen komen startte de HvA het project 1001 hete nachten dat via burgeronderzoek gaat meten waar nachthitte optreedt en hoe vaak het voorkomt.
Notoir heet
Containerwoningen zijn notoir hete woningen, erkent Jeroen Kluck, lector klimaatbestendige stad aan de HvA. ‘Ze hebben wel één voordeel, de ramen zijn vrij klein. Hoe meer glas een woning heeft, hoe groter het risico om heet te worden. En als je een containerwoning ’s nachts goed kunt doorluchten en de zon erbuiten houdt, dan kan het goed gaan.’
Dat is op de Spinozacampus niet het geval. De containerwoningen hebben geen zonwering aan de buitenkant en – afgezien van een afzuiging in de badkamer – geen ventilatiesysteem. Bovendien komen de voordeuren uit op een galerij tussen de woningen zonder ventilatie, wat maakt dat bewoners hun huis niet kunnen doorluchten. En dus is het er snel te warm met alle gevolgen van dien. Kluck: ‘Als de woningen te heet zijn kunnen studenten er niet goed studeren en als het niet afkoelt slaap je slecht. Dat levert problemen op, vooral in tentamenweken.’
Met de petitie wil de studentenvakbond Asva Duwo zover krijgen dat deze ingrijpt en zonwering aan de buitenkant van het gebouw regelt of een ventilatiesysteem aan de binnenkant.
Hittestress meten
Duwoners, de huurdersvereniging van Duwo, kaartte het hitteprobleem ook al meerdere malen aan bij Duwo. Daar alleen de hitte op de Spinozacampus kwam ter sprake in de gesprekken met Duwo maar ook op andere locaties zoals het Science Park en de omgebouwde kantoorpanden aan de Lelylaan.
Ophoping hitte
Dimitry Grootenboer, bestuurslid van Duwoners: ‘Vooral het afvoeren van hitte aan het einde van de dag, essentieel voor een goede nachtrust, is vaak onmogelijk. Dit probleem wordt verergerd door de hotelachtige lay-out van veel gebouwen: lange gangen met aan weerszijden kamers. Omdat deze gangen vluchtwegen zijn mag hier niet geventileerd worden. Tijdens een brand verspreidt een ventilatiesysteem de rook en het vuur namelijk door het gebouw. En dus hoopt de hitte op en blijft vast zitten.’
Omdat de studenten zelf geen officiële temperatuurmetingen uit kunnen voeren die nodig zijn om een klacht in te dienen bij Duwo, hebben de Duwoners in het verleden extern onderzoek laten uitvoeren naar de hitte. Vooralsnog zonder succes: Duwo gaf er geen gevolg aan omdat er volgens hen geen beleid voor bestond.
Voor bestaande woningen gelden inderdaad geen richtlijnen als het gaat om hittestress, zegt Kluck: ‘Als dat het geval zou zijn, zouden veel woningen nu al niet voldoen. Bovendien worden de meeste woningen in Nederland volgens de huidige normen eigenlijk al te heet.’
- Zorg dat de zon niet binnenkomt. Probeer iets van buitenzonwering op te hangen, desnoods iets provisorisch.
- Hang je gordijnen dicht op het raam, en kies een kleur die zonlicht reflecteert: liefst metaalkleur dat echt weerspiegelt.
- Ventileer ’s nachts de kamer waar mogelijk
- Houd jezelf koel. Slaap in een dunne pyjama, dat neemt het zweet op en slaap met koude kruik
- Ga het huis uit en zoek een koele plek op
Toch zijn er voorbeelden van huurders die er via een rechtszaak wél in slaagden de woningcorporatie te verplichten de woning aan te passen. Gebeurde dat niet, dan werd de huur met 20 procent gekort. Kluck: ‘Dat waren individuele gevallen, maar daarmee zijn woningcorporaties wel zenuwachtig geworden.’
‘De problemen met hitte op de Spinozacampus zijn ons bekend en we nemen het probleem serieus’, stelt de woordvoerder van studentenhuisvester Duwo. ‘In de afgelopen jaren zijn naar aanleiding daarvan ook maatregelen genomen. Zo is er gewerkt met zonwerend folie op de ramen en zonwerende gordijnen.’
‘We beseffen dat deze maatregelen op de hete dagen die we nu gehad hebben niet afdoende werkt tegen de oplopende temperatuur,’ laat Duwo weten. ‘We hebben te maken met modulaire, tijdelijke woningen die neergezet zijn in een periode waar bij nieuwe woningen veel aandacht uitging naar het isoleren en vasthouden van warmte, maar weinig aandacht naar het tegengaan en afvoeren van warmte.’
Verregaande ingrijpende maatregelen zegt Duwo zorgvuldig af te wegen. ‘Daarbij houden wij sterk rekening met de tijdelijke aard van de woning, de enorme financiële impact, de impact op de duurzaamheid en de impact op de servicekosten voor onze bewoners. Al deze belangen afwegend, lijkt het niet verantwoord om verregaande ingrijpende maatregelen te nemen in woningen die over twintig jaar zullen verdwijnen.’
Duwoners gaat zich in toekomstige gesprekken met Duwo sterk maken om de hitte problematiek structureel aan te pakken, schrijft Grootenboer en verwijst daarbij naar een artikel van de NOS waarin staat dat nieuwbouwwoningen nog steeds zijn afgestemd op het klimaat van vijftien jaar geleden. ‘Nieuwe woningen dienen zodanig ontworpen te worden dat extreme hitte kan worden voorkomen.’
