Is het veilig om naar de VS te reizen? UvA-wetenschappers twijfelen
Wel of niet naar de Verenigde Staten reizen? Veel UvA-onderzoekers worstelen met die vraag sinds de regering Trump de wetten heeft aangepast en er verschillende buitenlandse onderzoekers werden geweigerd bij de grens. ‘Ik kies nu liever voor veiligheid en ga niet naar de conferentie.’
Sinds het beleid van de regering Trump verkeren wetenschappers in onzekerheid over reizen naar de Verenigde Staten. De afgelopen maanden kwamen er strengere controles en werden verschillende buitenlandse onderzoekers, onder wie een Franse onderzoeker aan de grens geweigerd omdat ze zich op persoonlijke voet kritisch hadden uitgelaten over het beleid van Trump.
Veel UvA-onderzoekers twijfelen of het voor hen veilig is om voor een werkbezoek of conferentie nog af te reizen naar de VS. De zorgen zijn extra groot bij onderzoekers die werken in onderzoeksvelden waar Trumps beleid zich tegen keert, zoals de lhbtiq, klimaatverandering of onderzoek naar mis- of desinformatie. Maar ook wetenschappers die zich kritisch uitlieten over Trump of zich uitspreken over de oorlog in Gaza twijfelen.
De UvA volgt het reisadvies van het ministerie van Buitenlandse Zaken dat op 30 april nog op code groen staat. Wel waarschuwt het ministerie expliciet mensen uit de lhbtiq+-gemeenschap dat er in de Verenigde Staten andere wetten voor hen gelden dan in Nederland. Zo accepteren de Amerikaanse autoriteiten per 25 januari alleen de geslachtsvermelding M of V. Via het Intranet geeft de UvA haar medewerkers nog extra informatie, zoals dat de Amerikaanse autoriteiten je elektronische apparaten en sociale media kunnen controleren tijdens de visumaanvraag, bij binnenkomst in de VS of op andere momenten in het immigratieproces.
Om hoeveel onderzoekers het gaat is lastig te zeggen. De woordvoerder van de UvA zegt er geen zicht op te hebben omdat het om ‘individuele afweging gaat om wel, niet of later te gaan’. Onlangs rapporteerde de reisbrancheorganisatie ANVR dat het aantal Nederlanders dat in maart een reis boekte naar de Verenigde Staten dertig procent lager ligt ten opzichte van maart vorig jaar. Al heeft dat volgens de ANVR eerder te maken met de duurdere dollar dan de onrustige situatie.
Stekker eruit
Voor Henny Bos, UvA-hoogleraar Sexual and Gender Diversity in Families and Youth is haar onderzoek naar lhbtiq+-personen de reden waarom ze vreest vastgehouden te worden bij de douane. ‘De belangrijkste reden dat ik twijfel is omdat ik betrokken ben bij een groot Amerikaans onderzoek dat kinderen van lesbische ouders jarenlang volgt. Begin augustus zou ik die onderzoeksresultaten presenteren bij het American Psychological Association (APA) congres in Denver, Colorado.’ Of ze uiteindelijk gaat weet ze nog niet.
Ook haar collega’s twijfelen of ze naar Amerikaanse conferenties moeten gaan. Promovendus Sanne Agterberg cancelde haar deelname aan een congres in Minneapolis. Zij promoveert op draagmoederschap en zou begin mei haar onderzoek presenteren op het Society for Research in Child Development congres in Minneapolis, Minnesota. ‘Ik onderzoek wat ouders van draagmoederschap nodig hebben, dat kunnen allerlei type ouders zijn, heterokoppels maar ook cisgender homostellen of transvrouwen. Als je mijn naam googelt kom je gelijk op een artikel over acceptatie van het draagmoederschap in Nederland voor verschillende gezinstypen. Trump’s beleid is anti-transgender.’
Voor Agterberg speelde mee dat ze samen met haar moeder naar Amerika zou gaan om samen een rondreis te maken. ‘Ik had alle vliegtickets en accommodaties al geboekt. Bij de UvA kon niemand me geruststellen dat dit wel los zou lopen. Begin april heb ik de stekker eruit getrokken omdat ik toen nog deels mijn geld terug kon krijgen via het reisbureau. De vliegtickets heb ik omgeboekt naar Europa.’ En dat is jammer, zegt Agterberg. ‘Het is een gemiste kans om meer te leren over mijn onderzoeksgebied en te netwerken. Een online optie is er niet.’
Boycotten
In de overwegingen om wel of niet te gaan speelt niet alleen de eigen veiligheid mee maar ook het doel van het onderzoek. Bos: ‘Een collega uit de VS waarmee ik samenwerk zegt dat we het land moeten boycotten en steun moeten betuigen aan de lhbtiq+gemeenschap door niet naar het congres te gaan. Ik vind ook dat we een principieel standpunt in moeten nemen, aan de andere kant vraagt de APA-conferentie juist aandacht voor diversiteit en inclusie en zullen ze hopelijk dit jaar ook een stelling innemen in de discussie rondom het beleid in de VS. Uiteindelijk gaat het om mijn onderzoeksdoelgroep die ook naar de conferentie komt. Onze kennis over deze groep is al zo beperkt en door dit soort maatregelen komen wij nog minder over ze te weten.’
Surrealistisch
Oud-UvA-student Natalie* maakte in april de reis naar de VS wel, maar niet zonder een reeks voorzorgsmaatregelen. ‘Ik heb eerder publieke uitlatingen gedaan die kritisch zijn tegenover de VS en heb mezelf gegoogled en een deel van de bronnen offline gehaald.’ Dat betrof ook een artikel van Folia waarin de oud-student zich kritisch uitliet en waartoe de redactie bereid was deze gedurende de tijd dat ze in de VS was offline te halen. Daarnaast zette ze al haar sociale media-accounts op privé en liet ze haar persoonlijke mobiele telefoon thuis.
Ook zorgde ze ervoor dat ze tijdens haar reis alle papieren die aantoonde dat ze voor korte tijd en zakelijke reden in de VS verbleef – inclusief haar vliegticket terug – bij de hand had. ‘En zoek van tevoren de telefoonnummers op die je kunt bellen, van het consulaat, de Nederlandse ambassade of je universiteit, voor het geval je toch apart wordt gehouden,’ tipt ze.
Uiteindelijk was het voor haar reis niet nodig. ‘Het viel hartstikke mee,’ vertelt ze nu ze weer terug is in Nederland. ‘We waren zo angstig dat we ons op het ergste hadden voorbereid. Ik heb het nog nooit zo rustig gezien op het vliegveld, ik was als eerste bij de douane en niemand vroeg iets. Voor ik het wist stond ik al bij de bagageband. Het was surrealistisch.’
Toch zou ze zich weer zo grondig voorbereiden als ze in de toekomst naar de VS reist. Ook scheelde het dat Natalie voor haar werk naar de VS kon reizen. ‘Op mijn persoonlijke paspoort zou ik voorlopig niet naar de VS reizen. Uit mijn sociale media is duidelijk dat ik Trump en Musk niet steun en je hoort verhalen van mensen die om die reden urenlang worden verhoord.’
Op enkele gevallen na waar buitenlanders vastgehouden werden door de Amerikaanse autoriteiten, worden ze teruggezet op het vliegtuig. Maar ook dat is niet zonder gevolgen, volgens een UvA-onderzoeker die om privacy-redenen anoniem wil blijven. Bij een toekomstige visumaanvraag moet namelijk ook worden opgegeven of de toegang tot het land eerder is geweigerd.
‘Ik wil ook in de toekomst de mogelijkheid niet uitsluiten om naar de VS te reizen,’ vertelt de UvA-onderzoeker. ‘En ik ben bang dat wat er gebeurt onder deze regering ook invloed heeft op wat er gebeurt onder toekomstige regering. Daarom kies ik nu liever voor veiligheid en ga ik niet naar de conferentie. Ook al mis ik de samenwerking met mijn collega’s.’
*Deze naam is om privacy-redenen gefingeerd. De echte naam van Natalie is bekend bij de redactie.
