UvA-gebouwen | Het Allard Pierson, meer dan eens locatie van politiek conflict
Het Allard Pierson stond de afgelopen jaren niet alleen in de schijnwerpers vanwege de bijzondere erfgoedcollecties en mooie tentoonstellingen. Een politieke museumrel was soms zomaar geboren en ook de filmwereld wist het AP te vinden.
Bijna negen jaar nadat de Krimkwestie in het Allard Pierson ontbrandde is de brand nog steeds niet geblust, zou je kunnen zeggen. En dat terwijl het Allard Pierson er niets aan kon doen. Misschien hadden ze in februari 2014 de tentoonstelling De Krim - Goud en geheimen van de Zwarte Zee beter niet kunnen organiseren, maar moeten erfgoeddirecties dan met alles rekening houden?
Dat vergt dan nogal wat geopolitieke kennis die je niet per se van hen kunt en hoeft te verwachten. En toch was dat in dit geval misschien handig geweest, dan waren de bruiklenen uit vijf Oekraïense topmusea misschien nooit aan de Oude Turfmarkt beland, waar ze bijna negen jaar na de tentoonstelling nog steeds worden bewaard en bewaakt. Wat gebeurde er?
Hoge Raad
Ten tijde van de tentoonstelling bezetten de Russen het Oekraïense schiereiland De Krim, waar veel voorwerpen uit de tentoonstelling vandaan kwamen. Verschillende musea op de Krim hadden stukken uitgeleend aan het Allard Pierson. We noemen even een Chinees lakkistje, dat in de Romeinse tijd via de Zijderoute op de Krim terecht was gekomen en een zeer kostbare Scythische helm die tijdens de opgraving geheel doormidden was gespleten, maar na minutieus restauratiewerk weer in volle glorie kon worden bewonderd.
Op zeker moment was de tentoonstelling natuurlijk afgelopen, maar toen popte de vraag op: waren die voorwerpen nog steeds van Oekraïne of waren ze nu opeens van Rusland? De twee staten stonden lijnrecht tegenover elkaar en staan dat nog steeds, inmiddels al enige jaren in de rechtszaal, waar de vraag speelt waar de bruikleenvoorwerpen naar teruggestuurd moeten worden: naar de Russische Krim of naar de Oekraïense hoofdstad Kiev. De rechtbank en het Gerechtshof oordeelden al in het voordeel van Oekraïne, maar dat pikt Rusland niet, met als gevolg dat de zaak nu voorligt bij de Hoge Raad. Advocaat Paul Loeb van advocatenkantoor Nauta Dutilh, die de UvA eerder bijstond in de kwestie, laat weten dat de Hoge Raad vermoedelijk in de tweede helft van 2023 arrest zal wijzen.
Documentaire
Er wordt wel eens gezegd: ‘elk nadeel heeft zijn voordeel’ en filmliefhebbers zullen dat misschien ook vinden over de Krimkwestie. Cineaste Oeke Hoogendijk zal dat vast vinden, want de kwestie inspireerde haar tot het maken van de documentaire De schatten van De Krim, die vorig jaar werd vertoond in Carré tijdens het documentaire festival IDFA. In de film probeert ze de langzamerhand onontwarbare kluwen van geopolitieke, historische en culturele problemen te ontrafelen in een film waarin politieke, emotionele, persoonlijke en cultureel-historische belangen kriskras door elkaar lopen, advocaten hun verhaal doen en museumdirecteuren op De Krim jammeren over hun lege vitrines met loze bijschriften die verwijzen naar objecten in een Amsterdamse kluis.
Verzet
Het filmische decor van het Allard Pierson was ook zichtbaar in de speelfilm Bankier van het verzet van regisseur Joram Lürsen met in de hoofdrollen Barry Atsma en Jacob Derwig. De film ging in maart 2018 in première in Theater Tuschinski en was het jaar daarvoor deels opgenomen voor en achter de voordeur van het Allard Pierson.
De film ging over de financiering van het oorlogsverzet door de gebroeders Gijs en Walraven van Hall, die met medeweten en medewerking van De Nederlandsche Bank, die toen immers in het Allard Pierson was gevestigd, een meesterkraak opzetten: ze vervalsten waardepapieren en financierden zo het verzet tegen de Duitsers.
Seks
Niet een echte film, maar wel een evenement met filmische proporties was de opening – in 2011 – van de grote tentoonstelling over de Etrusken, getiteld ‘Vrouwen van aanzien, mannen met macht,’ waarvoor de Italiaanse ambassadeur was uitgenodigd. Journaliste en Italië-correspondent Andrea Vreede hield een toespraak, waarbij ze op voorhand zei ‘geen diplomatieke rel’ te willen veroorzaken, maar het toch deed door toen de toenmalige Italiaanse premier Berlusconi te beschuldigen van seksisme.
Ambassadeur Franco Giordano sprong uit zijn vel en verliet woest het openingsfeest. De media stonden er met hun neus bovenop, nog versterkt doordat Vreede de zaak die avond in een talkshow nog eens dunnetjes overdeed op de Nederlandse televisie, waar ze haar verhaal in geuren en kleuren opnieuw afstak. Never a dull moment in het Allard Pierson.
