Hof: UvA moet Krimgoud teruggeven aan Oekraïne
Het Allard Pierson moet archeologische schatten van de Krim, die ze al sinds 2014 in bewaring heeft, teruggeven aan Oekraïne. Dat heeft het Amsterdamse Gerechtshof vandaag geoordeeld.
De rechtszaak, waarin vier musea op de Krim en de Oekraïense overheid lijnrecht tegenover elkaar staan, draait om de vraag wie de rechthebbende is van een grote hoeveelheid gouden stukken en archeologische vondsten. Het Allard Pierson, het museum dat de historische collecties van de UvA beheert, had die schatten in 2014 in bruikleen voor een expositie.
Krimannexatie
Tijdens die expositie annexeerde Rusland het Oekraïense schiereiland de Krim. Na afloop van de tentoonstelling eisten zowel vier musea op de (inmiddels Russische) Krim als de Oekraïense overheid de voorwerpen op. De Oekraïense overheid stelde zich op het standpunt dat de staat de eigenaar was van de stukken, en dat de schatten bij teruggave aan de Russen waarschijnlijk naar Moskou verplaatst zouden worden. De vier musea stelden dat de voorwerpen al jarenlang in hun bezit waren en ze daarom terug moesten naar het schiereiland.
Het Allard Pierson besloot om de rechtszaak af te wachten en de stukken tot die tijd zelf te bewaren.
Cultureel erfgoed
‘Hoewel de museumstukken afkomstig zijn uit de Krim en in zoverre ook als Krims erfgoed zijn te beschouwen, maken zij deel uit van het cultureel erfgoed van Oekraïne zoals deze laatste sinds 1991 als onafhankelijke staat heeft bestaan,’ zo oordeelt het Hof. ‘De museumstukken behoren tot het publieke deel van het Museumfonds van de staat Oekraïne.’
De rechtbank oordeelde in 2016 dat de schatten teruggegeven moesten worden aan de staat Oekraïne. Nu, vijf jaar later, komt het gerechtshof in hoger beroep tot dezelfde conclusie. De Russische overheid kondigde in 2016 aan dat ze alle samenwerkingen met Nederlandse musea zou stoppen, als de rechter de vier musea ook in hoger beroep in het ongelijk zou stellen.
Hoge Raad
De vier musea kunnen nog naar de Hoge Raad stappen om deze uitspraak aan te vechten. Het Allard Pierson heeft steeds gezegd dat ze de schatten pas teruggeeft als de uitspraak onherroepelijk is geworden, en het Hof geeft hen in de uitspraak ook die mogelijkheid: de Oekraïense staat kan de schatten nu nog niet opeisen. Het oordeel wordt pas onherroepelijk als er binnen drie maanden geen beroep tot cassatie bij de Hoge Raad wordt aangetekend.
De UvA doet geen inhoudelijke uitlatingen over de uitspraak, maar laat bij monde van een woordvoerder weten dat ze blij is dat er weer een stap in de procedure is gezet. Bij de rechtbank werd de universiteit deels gecompenseerd in de bewaarkosten, die destijds waren opgelopen tot om en nabij de drie ton: de Oekraïense overheid moest daarvan 111.000 euro vergoeden.
Dit werd in hoger beroep niet betwist, waardoor het Hof dit oordeel van de rechtbank heeft overgenomen. De bewaarkosten sinds de uitspraak van de rechtbank zijn volgens de woordvoerder ‘te overzien’.
Dit bericht is gedurende 26 oktober meerdere keren aangevuld en aangepast.
