Wat doen al die buitengewone, bijzondere, honoraire hoogleraren?
Altijd al afgevraagd wat een bijzonder hoogleraar eigenlijk doet? Of wat een rector magnificus eigenlijk is? Wie van die hoge piefen staat er eigenlijk nog college te geven? Folia zet de UvA-docenten even voor je op een rij.
De structuur is eigenlijk best hiërarchisch. Dat leggen we je in onderstaande video uit. Kort gezegd, de student-assistent helpt als bijbaantje de onderzoeker of docent bijvoorbeeld met nakijken. De junior-docentJunior-docent is een in Nederland gangbare term, maar aan de UvA heet de judo gewoon ‘docent’. is een docent die niet gepromoveerd is. Pas als je in een promotietraject zit, begin je aan het beklimmen van het laddertje naar universitair docent, universitair hoofddocent en hoogleraar. Naarmate je meer onderzoek hebt gedaan, onderwijs hebt gegeven en vooral ook onderzoeksbeurzen hebt binnengehaald, kom je hogerop. Je krijgt dan meer leidinggevende functies en je gaat ook steeds ook meer verdienen.
(Lees verder onder de video.)
Bijzondere hoogleraren
Naast deze structuur zijn er nog allerlei andere bijzondere functies die hoogleraren kunnen hebben. Een van die bijzondere functies is, jawel, de bijzonder hoogleraar. Die wordt betaald door een bedrijf, stichting of vereniging buiten de UvA. Plek voor zo’n functie wordt aangevraagd als zo’n rechtspersoon vindt dat er over een bepaald onderwerp meer wetenschappelijk onderzoek of onderwijs moet komen. De UvA maakt daar dan een zogeheten leerstoel voor vrij. Een bijzondere leerstoel is meestal voor één dag in de week.
Recentelijk werd bijvoorbeeld topambtenaar Hans Vijlbrief bijzonder hoogleraar op de economiefaculteit. Hij doet onderzoek naar het Europese economische en financiële beleid en geeft hier ook les over aan masterstudenten. Dat was een initiatief van de Stichting tot Bevordering van Onderwijs en Onderzoek in Economie en Bedrijfskunde. Maar er is bijvoorbeeld ook een nieuwe leerstoel gecreëerd voor een hoogleraar opera en muziektheater in samenwerking met De Nationale Opera.
Meer vrijheid
De universiteitshoogleraar heeft als functie de UvA naar buiten toe goed te presenteren. De functie wordt vaak bekleed door toonaangevende hoogleraren. Ten opzichte van gewone hoogleraren krijgt een universiteitshoogleraar veel vrijheid, extra geld voor onderzoek en vaak vrijstelling van bestuurswerk of onderwijsverplichtingen. Hij of zij wordt geacht een impuls te geven aan wetenschappelijke, interdisciplinaire ontwikkelingen.
De UvA heeft nu vijf universiteitshoogleraren. Robbert Dijkgraaf doet als universiteitshoogleraar bijvoorbeeld onderzoek naar de snaartheorie en probeert jonge mensen enthousiast te maken voor de wetenschap. Patti Valkenburg richt zich op het veranderende digitale medialandschap en de implicaties hiervan voor jonge mensen en de samenleving. En kort geleden is de eerste van vier universiteitshoogleraren op het gebied van artificiële intelligentie benoemd: Maarten de Rijke.
Verder heb je dan nog de honorair hoogleraar, dat is iemand die internationaal belangrijke bijdragen heeft geleverd aan de wetenschap. Deze persoon komt niet van de UvA, maar is verbonden met een andere wetenschappelijke instelling. Er wordt verwacht dat hij of zij zo nu en dan gastcolleges geeft op de UvA of een bijdrage levert aan het onderzoek. De UvA heeft er momenteel zeven, maar die zijn inmiddels al in de tachtig en ongeveer vijftien jaar geleden benoemd. Het huidige hooglerarenbeleid spreekt niet meer van de positie van honorair hoogleraar. Er zijn volgens de UvA dan ook geen plannen om er weer een te benoemen.
De baas der hoogleraren is de rector magnificus. Sinds 2015 is dat Karen Maex. De rector magnificus is onderdeel van het driekoppige UvA-bestuur (College van Bestuur) en heeft officieel het onderzoeks- en onderwijsbeleid onder de hoede.
En de emeritus-hoogleraar dan? Dat is gewoon een hoogleraar die met pensioen is. Maar ook die kan nog colleges geven of promovendi begeleiden.
Tot slot nog even iets over het eredoctoraat. Dat hoort eigenlijk niet in dit rijtje, want om deze onderscheiding te ontvangen hoef je geen hoogleraar te zijn. Iemand buiten de UvA kan het van de UvA krijgen voor bepaalde verdiensten in de wetenschap, politiek of maatschappij. Een eredoctor geeft geen colleges.
Dus, heb je ze nu op een rijtje?
