De ondraaglijke lichtheid van UvA’s neutraliteit
Toen Rusland Oekraïne binnenviel, schroomde het UvA-bestuur niet om een ondubbelzinnig standpunt in te nemen, maar in Israëls oorlog tegen Palestina wil het bestuur juist neutraal blijven, terwijl in Gaza een genocide wordt gepleegd, betoogt een groep van 24 UvA-wetenschappers van verschillende faculteiten. ‘Door niet op dezelfde wijze te handelen in het geval van Gaza roept de UvA beschuldigingen van een dubbele moraal over zichzelf af.’
Nu Israëls oorlog tegen Palestina de vierde maand ingaat, zijn meer dan 28.000 mensen gedood onder wie meer dan 12.000 kinderen. Tachtig procent van de bevolking in Gaza is ontheemd, hun huizen en middelen om in hun levensonderhoud te voorzien zijn met de grond gelijk gemaakt. Scholen, ziekenhuizen en vitale openbare infrastructuur zijn doelbewust aangevallen. Het onderwijs ligt aan flarden. Iedere universiteit in Gaza is ondertussen verwoest en meer dan 4.000 studenten en 90 docenten zijn gedood, hetgeen neerkomt op wat ‘educide’ wordt genoemd. Nadat Israël het water en de elektriciteit naar Gaza inperkte, kelderde de beschikbare hoeveelheid water tot 2-3 liter per persoon per dag en is 95 procent van de Gazanen afhankelijk van vervuilde bronnen. In december had meer dan 80 procent van de Gazanen te maken met voedselonzekerheid op het niveau van noodsituaties (IPC fase 4) of catastrofes (IPC fase 5 - het hoogste niveau), waarbij de situatie snel verslechterde. Terwijl humanitaire konvooien aan de grens tegengehouden blijven worden, rapporteert Human Rights Watch dat Israël opzettelijk uithongering inzet als oorlogswapen.
Schoolvoorbeeld
Halverwege oktober waarschuwde Raz Segal, een vooraanstaand genocidewetenschapper en Israëlisch historicus, dat de oorlog van Israël tegen Gaza een ‘schoolvoorbeeld van genocide’ was. Enkele dagen later publiceerden 800 bezorgde wetenschappers en beoefenaars van internationaal recht, conflictstudies en genocidestudies een openbare verklaring, waarin ze alarm sloegen over een mogelijke genocide, ‘gepleegd door Israëlische strijdkrachten tegen Palestijnen in de Gazastrook’.
Meer recentelijk heeft Zuid-Afrika een overtuigende genocidezaak tegen Israël aangespannen bij het Internationaal Gerechtshof, wat ertoe leidde dat het Hof in een voorlopige uitspraak bevestigde dat het risico op genocide aannemelijk is en Israël opdroeg op zo’n manier te handelen dat het voltrekken van deze genocide voorkomen wordt. Dit bevel omvat zes voorlopige maatregelen die vrijwel unaniem werden goedgekeurd.
Verkeersongeluk
Ongeacht al het bovenstaande bracht het College van Bestuur van de UvA onlangs een intern nieuwsbericht uit (17-01-2024) waarin de oorlog van Israël tegen Gaza wordt gereduceerd tot ‘een situatie in Israël en de Palestijnse gebieden’, alsof het om een verkeersongeluk op een snelweg gaat. In de eerste zin wordt de term ‘situatie’ beschreven als een ‘oorlog’, echter niet een oorlog die in de eerste plaats wordt gevoerd tegen burgers, hun infrastructuur en levensonderhoud maar eerder een oorlog ‘tussen Israël en Hamas,’ waarbij het woord ‘tussen’ een gelijkwaardigheid van militaire slagkracht en politieke macht suggereert die nooit heeft bestaan. Het is veelzeggend dat de woorden ‘bezet’ of ‘bezetting’ niet worden gebruikt. Het gebruik van ‘tussen’ suggereert bovendien een gelijkwaardigheid tussen het geweld van de aanvallen van Hamas op 7 oktober en het voortdurende geweld dat de bevolking van Gaza op dit moment wordt aangedaan, geweld dat wordt verergerd door genocidale retoriek uit de hoogste regionen van de Israëlische regering en van het civiele en militaire establishment. Verontrustend genoeg wordt deze retoriek herhaald en gebruikt door soldaten die de leiding hebben over grondoperaties, zo laten meerdere bronnen zien.
Oekraïne
Ondanks de erbarmelijke staat van de ‘situatie’ zegt het bestuur ‘geen standpunt te willen innemen’. Maar toen Rusland Oekraïne binnenviel, schroomde het bestuur niet om een ondubbelzinnig standpunt in te nemen. ‘De UvA veroordeelt de Russische inval in Oekraïne. We leven mee met iedereen die getroffen is door deze verschrikkelijke oorlog en willen helpen waar dat kan... Alle lopende samenwerkingen met Russische (academische) instellingen zijn bevroren en we gaan geen nieuwe overeenkomsten aan’, aldus de UvA. Door niet op dezelfde wijze te handelen in het geval van Gaza roept de UvA beschuldigingen van een dubbele moraal over zichzelf af.
In haar brief van 23 november 2023 stelt het College van Bestuur dat een universiteit alleen een ‘safe space’ voor iedereen kan bieden door apolitiek te blijven. Hoewel dit een lovenswaardig sentiment is, is het argument problematisch. Het haalt politieke positionering en sociale veiligheid – waarbij deze laatste term verwijst naar discriminatie, pesten en (seksuele) intimidatie – door elkaar, door ‘ongemakkelijk zijn’ te verwarren met ‘onveilig zijn’.
Een amalgaam maken van politieke positionering en sociale veiligheid maakt ongemakkelijke politieke discussies en meningsverschillen onmogelijk, waardoor ze paradoxaal genoeg juist onveilig worden. We willen de UvA eraan herinneren dat wanneer medewerkers en studenten betrokken zijn met vraagstukken rondom Israël/Palestina, ze onder een vergrootglas komen te liggen, en regelmatig het slachtoffer worden van intimidatie. Dit draagt dus nauwelijks bij aan het creëren van een ‘veilige ruimte’, voor wie dan ook.
Het is moeilijk om niet cynisch te zijn over deze politieke ommezwaai van de UvA. Het huidige politieke klimaat suggereert dat de aarzelingen van de universiteit niet zozeer te maken hebben met een afkeer van het zich mengen in politieke kwesties, maar meer met het paaien van een dominante politieke orde die consequent het Palestijnse lijden bagatelliseert en Palestijnse strijd voor vrijheid delegitimeert. Door dit te doen, vergeet de UvA dat zij bestaat om de belangen van haar academische gemeenschap te dienen en die van de samenleving als geheel.
Inspiratie
Tot slot zijn we een gemeenschap die bestaat uit duizenden studenten, die naar hun College van Bestuur en docenten kijken voor inspiratie. Wij, als docenten, zijn er om onze studenten die instrumenten aan te reiken, die noodzakelijk zijn om een analytische manier van denken te kunnen ontwikkelen. Het zijn onze studenten die een betere wereld en respect voor mensenrechten zullen moeten verdedigen en bevorderen. Het is onze rol om studenten op basis van zorgvuldige analyse van feitelijk bewijs en academische wetenschap te leren denken en vragen te stellen, niet om hen het zwijgen op te leggen. De verklaring en brief van de UvA geven een signaal af aan onze studenten dat hun en onze universiteit geen standpunt inneemt, zelfs in goed gedocumenteerde gevallen van misdaden tegen de menselijkheid, grove mensenrechtenschendingen, en doelbewust veroorzaakte uithongering.
We willen ons bestuur, het College van Bestuur en de decanen, herinneren aan de woorden van aartsbisschop Desmond Tutu: ‘Als je neutraal bent in situaties van onrecht, heb je de kant van de onderdrukker gekozen.’
Dimitris Bouris, Associate Professor, Dept. of Political Science, UvA
Farid Boussaid, Assistant Professor, Dept. of Political Science, UvA
Sarah Bracke, Professor of Sociology of Gender and Sexuality, Dept. of Sociology, UvA
Solange Fontana, Researcher/Assistant Professor, NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies / UvA
Polly Pallister-Wilkins, Associate Professor, Dept. of Political Science, UvA
Sruti Bala, Associate Professor, Dept. of Theatre Studies, UvA
Chiara De Cesari, Professor of Heritage and Memory, Dept. of Cultural Studies, UvA
Martijn Dekker, Lecturer, Dept. of Political Science, UvA
Kobe De Keere, Assistant Professor, Dept. of Sociology, UvA
Agustin Ferrari Braun, PhD Candidate, Dept. of Media Studies, UvA
Sneha Gaddam, Lecturer, Programme director of BSc Economics and Business Economics, Dept. of Economics, UvA
Ali Hamdan, Assistant Professor, Dept. of Political Science, UvA
Mona Hegazy, Lecturer, Dept. of Middle Eastern studies, UvA
Yolande Jansen, Associate Professor, Dept. of Philosophy, UvA
Beste Işleyen, Associate Professor, Dept. of Political Science, UvA
Ayşenur Korkmaz, Postdoctoral research fellow, Netherlands Institute for Advanced Studies (NIAS)/Meertens Institute
Meredith Loken, Associate Professor, Dept. of Political Science, UvA
Annelies Moors, Prof. Emeritus, Dept. of Anthropology, UvA
Brunilda Pali, Assistant Professor, Dept. of Political Science, UvA
Ladan Rahbari, Assistant Professor, Dept. of Sociology, UvA
Mikki Stelder, Assistant Professor, Dept. of Cultural Studies, UvA
Berna Toprak, PhD candidate, Dept. of Sociology, UvA
Misha Velthuis, Lecturer in the Sciences, Amsterdam University College (AUC)
Siggie Vertommen, Assistant Professor, Dept. of Sociology, UvA
