.jpg)
Een ontruiming ondergraaft de autoriteit van de universiteit
Sinds de Maagdenhuisbezetting van 2015 heeft het UvA-bestuur minstens drie keer protesterende studenten hardhandig van universitair terrein laten verwijderen door de ME. Dat is in zo’n korte tijd best vaak. Dit wringt, óók omdat het de autoriteit van de universiteit ondergraaft, betoogt hoogleraar politieke theorie Eric Schliesser.
.jpg)
Voorop gezegd: ik kan me goed voorstellen dat je direct naar de politie stapt als studenten het eigendom van anderen vernielen of andere studenten en medewerkers bedreigen. Er zijn grenzen waarachter de rede moet schuilen. Maar de autoriteit van een universiteit ligt uiteindelijk in de kracht van het inhoudelijke argument. Dit is het intellectuele gezag van de universiteit en haar medewerkers in de samenleving. Hiermee bedoel ik niks mystieks of zweverigs, ik bedoel hiermee dat wij als universiteit bij uitstek de plek zijn waar niet het grote geld noch de meerderheid van stemmen geldt, maar bewijsvoering en expertise het hoogste woord hebben en waar onze kennis en onze maatschappelijke status en invloed uit voortvloeit. Ja, die autoriteit is ingekaderd door wetten, een flinke dosis pragmatisme, en traditie, maar het is dan ook niet meer dan een kader.
Intellectuele autoriteit
Geweld, zelfs rechtmatig geweld, staat, als ze eenmaal in beweging is gekomen, haaks op die intellectuele autoriteit van de universiteit. Er is immers geen ruimte voor een inhoudelijke discussie met een wapenstok. Nu kun je beweren dat een groep studenten zijn gelijk wil afdwingen met een bezetting. Maar er is een belangrijk verschil tussen het eigendomsrecht schenden om ergens aandacht voor te vragen, zoals de bezetters vorige week deden, en de reactie daarop met (de dreiging van) fysiek geweld, zoals vorige week gebeurde bij de ontruiming van het pand van de voormalige Amsterdamse Academische Club.
Daarnaast heeft de universiteit ook in loco parentis, dat wil zeggen naast of in plaats van de ouder(s), een opvoedende taak. Dat kan soms tot bevoogding leiden, waar we ons in Amsterdam soms wat ongemakkelijk bij voelen. Maar een deel van die opvoedende taak is studenten te leren argumenteren en ze ook de ruimte te geven om te leren hoe te protesteren. En soms betekent dit ook dat we van hun argumenten en visie leren. Dit laatste maakt aan een universiteit werken vaak op een leuke manier spannend.
Cynisch
Studenten die beweren dat wetenschappers geen onderzoek (naar ‘groene’ energie) zouden mogen doen met geld van Shell, bedreigen de academische vrijheid van die wetenschappers, ervan uitgaande dat ze hierin die vrijheid hebben. Universiteiten greenwashen bedenkelijk geld wel vaker. Dat zit in onze aard, maar dit kan tegelijkertijd ons intellectueel gezag ondermijnen. Daarom moeten we ons als universitaire gemeenschap hierover altijd laten bevragen. Maar het is nóg cynischer om het over academische vrijheid of een ‘constructief gesprek’ te hebben als dit alleen maar kan op voorwaarden van het College van Bestuur.
Ik kan me wel een beter gebruik van de ruimte van de voormalige Amsterdamse Academische Club voorstellen dan een plekje voor het vrije debat, een plek die – en nu citeer ik de bezetters – ‘niet onder druk staat van de neoliberale politiek van de UvA’. Schertsend zou ik willen zeggen: We zitten heel erg krap bij politicologie. Maar het lachen is me inmiddels vergaan nu ik weet dat een deel van de demonstranten in de cel belandde, omdat we als universitaire gemeenschap blijkbaar ons recht op eigendom boven de inhoudelijke discussie plaatsen. Ik vraag me ook af of we door zo nadrukkelijk op het geweldsmonopolie van de overheid te leunen, niet een generatie activisten aan het opleiden zijn die denken dat alleen geweld zin heeft.
Verwording Maagdenhuis
Soms lijkt het alsof ‘de les van 2015’ is verworden tot: ‘laat nooit meer een bezetting van een universitair gebouw toe’ in plaats van ‘roep niet de ME in als je al gewonnen hebt’. Vanuit het perspectief van risicomanagement kan ik me dat zelfs goed voorstellen. Maar er is ook een groot risico dat de universiteit zodoende niet meer in haar eigen intellectuele autoriteit durft te geloven en dan zijn we heel kwetsbaar voor de waan van de dag en voor politieke krachten die nooit een tegenargument dulden.
Eric Schliesser is hoogleraar politicologie aan de UvA.
