Op z’n Duits | Studenten worden ondeugdelijk opgeleid omdat het anders te druk is in de trein
Nu de rook van corona langzaam optrekt, wordt duidelijk wie de winnaars en verliezers van het maatschappelijk middenveld zijn. Heer en meester is natuurlijk de luchtvaart, de sukkels onderaan zijn wij.
Half maart, precies op het moment dat we te horen kregen dat al het onderwijs online moest, schreef ik hier dat we moesten anticiperen op de post-corona universiteit, namelijk direct formuleren onder welke voorwaarden de oude situatie hersteld wordt. Dat hebben we niet gedaan, we waren druk met ons onderwijs omzetten. Veel collega’s deden dat bovendien in een extreem drukke thuissituatie waarin zij ineens ook de docent van hun kinderen waren geworden.
Inmiddels is het ‘1 juno’ geweest en lijkt iedereen besloten te hebben dat corona voorbij is. Vanaf 1 juli mogen er honderd mensen tegelijk sporten in mijn gym, 300 man in een vliegtuig vormt geen wezenlijk besmettingsgevaar. Je zou denken dat het dus geen enkel probleem is om over drie maanden – dat is net zo ver weg in de toekomst als dat het begin van de lockdown in het verleden ligt – weer werkgroepen te geven.
Think again. De ene na de andere universiteit kondigt aan dat het onderwijs in het eerste semester online blijft. Die beslissing wordt niet genomen maar afgedwongen. Hij is het resultaat van sturing van bovenaf – de minister – en lokaal overleg met de Veiligheidsregio. Onze gebouwen blijven niet dicht omdat daar samenkomen gevaarlijk is, maar omdat het ov gevaarlijk is.
Laat dat even tot je door dringen. Natuurlijk, het openbaar vervoer is een poel van virusdeeltjes van vreemden waar je voorlopig zo min mogelijk in wilt zitten. Maar in de overweging dat het ov ontzien moet worden, blijven alle nadelen van online onderwijs ongewogen. Hier wreekt zich het gebrek aan lobby. Als ik aan de overlegtafel zat, had ik wel wat in te brengen. Ik zou wijzen op de lange lijst nadelen van digitale lessen.
Zoals de onmogelijkheid om de juiste sfeer voor kennisoverdracht te creëren, de hogere drempel die er ligt voor studenten om vragen te stellen. Het ontbreken van feedbackmomenten. Wat het betekent als je niet met je blik iemand kunt aanmoedigen iets te zeggen, of bij de les kunt houden.
Niet kunnen rondlopen en meekijken; niet kunnen wisselen tussen naar behoefte individueel en klassikaal uitleggen. Niet kunnen zien of een student teksten en aantekeningen voor zich heeft, even snel checken hoe een opdracht gemaakt is.
Het verlies van controle of wat je zegt echt aankomt, wat je nog moet verdiepen of verhelderen. Niet kunnen zien of studenten afgeleid worden of pauze nodig hebben. De onmogelijkheid van differentiatie tussen studenten van verschillende niveaus. Niet opmerken wie in de pauze nog even extra toelichting behoeft.
De afwezigheid van discussie, van dynamiek. Studenten die niet meer even kunnen sparren; gastdocenten die niet zien welke anekdotes landen, waar ze nog even op moeten doorgaan. De verdwenen netwerkmogelijkheden.
De oververmoeidheid bij docenten, omdat je voor de webcam extra hard moet werken. Omdat vragen die normaal in de les gesteld worden nu per mail komen. Omdat de trucjes die je hebt ontwikkeld ineens niet meer toepasbaar zijn.
Het gebrek aan contact, de vervreemding die daarmee gepaard gaat. Het gemis van ongeplande en informele uitwisseling tussen docent en student, vooraf, in de pauze, na afloop. De gevolgen van minder benaderbaar zijn, juist voor de minder dappere student.
De inbreuk met proctoring op privacy van studenten die als onvermijdelijk wordt gezien. Maar ook werkcolleges waarin studenten zich minder makkelijk kunnen uiten, minder makkelijk een gedachte kunnen 'uitproberen', omdat ze worden gegeven op commerciële platformen en vaak worden opgenomen.
De vergroting van bestaande ongelijkheid, dankzij verschil in digitale vaardigheden; omdat voor mensen met een beperking online onderwijs nog slechter uitpakt.
De effecten van asymmetrische voorzieningen: haperende verbindingen, laptops die gedeeld moeten worden met familieleden, het ontbreken van een rustige plek.
Het volledig wegvallen van academische socialisatie, van het maken van studiegenoten en -vrienden. Dat reflectie op de stof met peers zo nauwelijks meer mogelijk is. Dat nieuwe studenten hun groepsgenoten niet leren kennen en zich niet aanwennen onderling de literatuur te bespreken.
Het verlies van rituelen en ceremonies, alsof die geen waarde hebben voor de samenleving, alsof ‘meeting has been ended by host’ hetzelfde is als ‘gefeliciteerd met het afstuderen van uw dochter’.
Dan is er nog de treurigheid waarvan we net doen alsof hij onder studenten niet bestaat. De onbesproken eenzaamheid, de disciplineproblemen, het onbegrip van ouders, studenten die zelf ouders zijn en zorgtaken moeten combineren, de mentale problemen, de stress van de actualiteit, de internationals die wegkwijnen.
Ik zou benadrukken hoe de lol eraf is voor docenten, waardoor de vermoeidheid nog zwaarder weegt. Maar vooral ook hoe ongelooflijk saaaaaaaai het onderwijs zo wordt, voor zowel docenten als studenten, mede omdat humor tricky is. Nu hoeft niet ieder college lachen-gieren-brullen te zijn, maar als onderwijs niet boeiend is, wordt het evident lastiger dingen te leren.
Net zo lang zou ik blijven opsommen, benoemen, uitsplitsen totdat het duidelijk is: we leveren ondermaats onderwijs. Punt. In plaats van college te geven maken we vlogs voor een deels live publiek. We beulen onszelf en de studenten af om een schrale imitatie neer te zetten van ons normale kunnen.
Wat een noodoplossing moest zijn, wordt voorlopig-permanent. Dat moeten we niet accepteren, het is onaanvaardbaar. Het mag niet zo zijn dat een hele lichting studenten ondeugdelijk wordt opgeleid omdat het anders te druk is in de trein. Alsof het OV de nieuwe IC is die ongeacht de maatschappelijke kosten niet overbelast mag raken.
Niemand komt voor op voor universiteiten, en dus kan je alles flikken. Met een halfzachte smeekbede van rectoren gaan we de strijd niet winnen en de VSNU is als belangenbehartiger allang afgeschreven. Nu de docenten na anderhalf blok zoomen uitgeteld in de hoek liggen blijft er maar één partij over, de groep om wie het allemaal draait. Studenten, laat je horen!
De voorbeelden hierboven zijn afkomstig van alle collega’s die gehoor gaven aan mijn oproep over de nadelen van online onderwijs. Heel erg veel dank daarvoor! Ik heb niet naar iedereen gelinkt, ik hoop dat jullie me dat en eventueel plagiaat vergeven.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
