‘Geen promotieplechtigheid? Stuur mijn bul maar met de post op’
Tijdenlang hoopte Tycho Maas dat door de versoepelde RIVM-maatregelen zijn promotieplechtigheid op 2 juni door zou kunnen gaan. Maar nu de horeca en het openbaar vervoer weer opengaan, blijven de promoties aan de UvA online. Tycho schreef een brief aan de rector magnificus. ‘De promotie is het laatste stuk van de academische opvoeding. Ik kan niet zeggen dat ik bijzonder trots op het staartje daarvan ben.’
Amsterdam, 19 mei 2020
Geachte rector magnificus,
Half maart, toen de overheid de Coronamaatregelen landelijk afkondigde, gaf u praktisch invulling daaraan door alle promoties tot en met 1 juni te verplaatsen van de Agnietenkapel en de Aula naar Zoom, online. Publiek is niet meer welkom, en uitstel van de promotie is niet mogelijk, behalve bij ziekte.
Mijn promotie stond op dat moment al gepland voor 2 juni: de eerste dag dus dat er weer promoties in levende lijve zouden kunnen plaatsvinden, welzeker in sterk aangepaste vorm, maar toch. Vandaag, op de kop af twee weken voor mijn verdediging, stuurt u mij een e-mail dat ook vanaf 2 juni, tot het einde van het collegejaar op 3 juli, alle promoties aan de UvA online blijven plaatsvinden.
Ik begrijp natuurlijk dat niks normaal is in deze Coronatijden, dat u het als hoofd van de universiteit nu extra druk heeft, en dat de toekomst koffiedik kijken is. Maar wat ik toch verwacht had, is professionelere communicatie en leiding, en meer openheid en eerlijkheid in uw besluitvorming. Ik zal u uitleggen waarom.
In de eerste plaats is mij de online verdediging als een besluit eenzijdig opgelegd en per e-mail medegedeeld, terwijl dit naar mijn idee een keuze van de promovendi en hun promotors had moeten zijn. In Leiden ontmoedigt de universiteit weliswaar het uitstellen van de plechtigheid door te wijzen op de aanzienlijke vertraging die verschuiven naar een nog onbekend moment in de toekomst met zich meebrengt, maar ligt de keuze voor online of uitstel niettemin bij de promovendi.
Promovendi hebben uiteenlopende beweegredenen om het een, of om het ander te kiezen.
Leiden biedt de promovendi de ruimte voor een persoonlijke, passende oplossing, want op het spel staat de doctorsgraad, ‘de hoogst haalbare universitaire kwalificatie’, aldus Leiden. In uw maartbesluit worden alle promovendi over een kam geschoren met het argument dat zij zo hun ‘academische loopbaan zonder vertraging kunnen vervolgen’.
Ik heb op het punt gestaan om mij ziek te melden voor uitstel van de plechtigheid. Niet omdat ik nu per se in die kapel wil staan, hoewel ik me daar natuurlijk wel op had verheugd na ruim vier jaar onderzoek, maar omdat ik me niet gekend voel, niet gezien voel, en de plechtigheid niet een stationnetje is dat ik koste wat het kost wil aftikken op weg naar een academische (of misschien wel heel andere) loopbaan.
Het kwam mij voor dat vooral de UvA zonder vertraging verder wil. In 2018 ontving een Nederlandse universiteit van de overheid bijna 80.000 euro voor elke promotie. De Eramusuniversiteit becijferde dat universiteiten sinds de invoering van deze premie steeds intensiever promovendi zijn gaan werven. Het vergt weinig economisch inzicht om te snappen hoe uitstel van promoties snel een vervelende post op de financiële balans oplevert. Daarnaast, zo stel ik mij voor, is het bedrijfsmatig voor personeel en locaties natuurlijk niet efficiënt om sommige promoties uit stellen en andere online door te laten gaan, terwijl ook alle plechtigheden hetzelfde keurslijf aangemeten kan worden: verplicht online dus. Ik vraag mij af hoeveel promovendi met mij niet liever (al dan niet verplicht) hadden uitgesteld.
Dan nu wat betreft de communicatie. 2 juni kwam steeds dichterbij, maar geen bericht van de UvA. De overheid begon intussen de maatregelen te versoepelen, maar Bureau Pedel bleef telefonisch onbereikbaar, en mijn derde en laatste mail (‘een kort antwoord met ‘kapel’, ‘online’, of ‘onzeker’ volstaat’) is nog altijd onbeantwoord. Begin mei oefenden mijn promotors, onze facultaire contactpersoon, en ook de decaan tevergeefs druk uit op u en het College van Bestuur (CvB) om uitsluitsel of een voorlopig advies, maar het werd alleen duidelijk dat wij niet zelf een beslissing mochten nemen.
Ik besloot dus maar twee sporen voor te bereiden - online en Agnietenkapel - terwijl ik me erover verbaasde hoe een CvB geen leiding blijkt te geven, en zelfs maar amper op prikkels reageert. U wist vanaf het moment dat u in maart besloot om tot en met 1 juni alles op te schorten dat er vanaf 2 juni twee mogelijkheden zouden zijn: verlenging of wijziging. Als er tijd genomen werd voor een zorgvuldige afweging, was dat niet te merken, want er werd niet gecommuniceerd.
VandaagHiermee wordt 19 mei bedoeld. kwam dan ineens de verlossing, in een mail van u. De promoties blijven tot 3 juli, het einde van het collegejaar on-line: ‘de periode tot de zomer leent zich niet voor het realiseren van promoties op locatie met inachtneming van de voorschriften zoals die nu gelden’.
Die timing van uw mail is natuurlijk opvallend. Het had de UvA beter gestaan om een dag later, na de persconferentie - die ene dag had er ook nog wel bij gekund - een besluit te nemen op basis daarvan. Op de speciale UvA-website voor online promoties stond te lezen dat promoties online blijven ‘zolang de richtlijnen van het RIVM van kracht zijn’. Het is wat al te makkelijk om op de ochtend voor de aankondiging van de versoepelingen nog snel een besluit eruit te doen, dat op geen enkele manier iets doet met de versoepelingen die al lang en breed in de lucht hingen.
We wisten al dat de horeca tot 30 personen zou gaan ontvangen, dat alle scholen weer beperkt open gaan vanaf 1 juni, en dat, naar vanavond bleek, ook beperkte samenkomsten worden toegestaan. Wat staat een anderhalvemeterregime in de Kapel of Aula nog in de weg? Een achtkoppige commissie, promovendus, twee paranimfen en pedel passen dan toch eenvoudig in de Kapel?
Ik had een eerlijker en inhoudelijker antwoord verwacht. Als u bedoelt dat de kosten om voor vier weken nog mensen in levende lijve te promoveren niet opwegen tegen de baten, dat het financieel, logistiek, etc. een duur plaatje wordt, naar uw oordeel te duur voor die vier weken dus, dan kunt u dat toch aangeven? Als u alles graag low-budget houdt, efficiënt over een kam scheert, en overzichtelijk wil, zoals het nu gaat - online -, dan is dat misschien niet sjiek, maar nu lees ik het tussen de regels door, en dat is nog minder sjiek.
Wat ik trouwens ook niet sjiek vind, is dat u in uw mail met geen enkel woord over het late moment van uw besluit rept, maar dat terzijde.
Ik moet u wel nageven dat uw aangekondigde YouTubekanaal, waar belangstellenden met een code vanaf nu de promotie in een livestream kunnen volgen, op zichzelf een vriendelijke pleister op de wonde is. Maar als de twee maanden die u hierop heeft gebroed een indicatie zijn voor het wegwerken van kinderziektes uit dit project, twijfel ik of ik de stream omarm.
Uiteindelijk heb ik besloten me niet ziek te melden voor 2 juni. Dat doe ik enkel uit ontzag voor mijn commissieleden, die al maanden geleden het moment hebben gereserveerd in hun overvolle agenda’s. Maar ik voel er weinig voor om ontboden te worden naar wat u noemt een ‘feestelijke buluitreiking’ die ‘alle promovendi verdienen’, en die u later nog eens in de aula belooft te organiseren. Zo’n anonieme massabijeenkomst past voor mij al te prima bij het beeld van de ‘promotiefabriek’ dat de Erasmus Universiteit al schetste over de promotiepremie.
Ik vraag u hierbij dan ook om mijn bul, met bijbehorende koker, aangetekend per post te versturen naar mijn huisadres. En ik wil u op het hart drukken om professioneler, opener, en menselijker te zijn in uw communicatie en besluitvorming. De promotie is het laatste stuk van de academische opvoeding. Ik kan niet zeggen dat ik bijzonder trots op het staartje daarvan ben.
Met vriendelijke groet,
Tycho Maas
Tycho Maas promoveert volgende week in de neerlandistiek aan de UvA.
