Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Gabriel S. Delgado (cc, via Flickr)
opinie

Op z'n Duits | Vreemdgaan van jezelf

Linda Duits,
7 september 2018 - 07:29

Als deugmens is mijn moreel kompas loepzuiver. Racisten vind ik slecht, ik doneer aan burgerrechtenorganisaties en ik vind dat minister Blok had moeten aftreden. Mijn oordelend oog kan echter alle kanten opschieten als het gaat om een soort mens dat breed verafschuwd wordt: de vreemdganger.

Een van mijn beste vrienden doet het vaak. Hij onderhoudt soms zelfs affaires. Ik geef hem daarvoor nooit op de kop en hij mag mij zelfs gebruiken als alibi. Hij is nu eenmaal zo. Maar toen de partner van een vriendin onlangs betrapt werd op stelselmatig overspel, wilde ik hem met zijn piemel aan de schandpaal nagelen.

 

Opportunistisch

Toen een vriendje met wie ik jaren samen was me vertelde dat hij, nota bene op een festival, met een ander meisje had gezoend was ik woedend op haar. Ze had voorafgaand aan het tongen moeten informeren of hij niet in een monogame relatie zat. Maar toen ik daarna single was, interesseerde het me helemaal niks of de jongens die ik in de club versierde al bezet waren. Zelfs niet als hun vrienden me dat vertelden.

‘Toen ik single was, interesseerde het me helemaal niks of de jongens die ik in de club versierde al bezet waren’

Als het op vreemdgaan aankomt zijn we opportunistisch. Wat we zelf doen vinden we minder erg, net als wat vrienden doen. Wat ons wordt aangedaan daarentegen, is verschrikkelijk. Daarom was ik wel boos op de partner van die vriendin, maar niet op mijn eigen goede vriend.

 

Afgelopen zondag zat relatietherapeut Esther Perel bij Zomergasten. Ik hing aan haar lippen, ook al wist ik alles wat ze vertelde al van haar TedTalk over overspel, van haar podcast Where should we begin en van de vele interviews die ze gaf over haar boek Rethinking infidelity. Perel stelt dat we anders moeten kijken: we moeten vreemdgaan bezien binnen de context van onze tijd.

 

Bedrog van de liefde

In onze complexe samenleving, vol keuzestress en druk op zelfverwezenlijking, is het niet raar dat we vreemdgaan. Maar ontrouw, zo legde ze zondag weer uit, is traumatischer geworden vanwege het romantisch ideaal. Het is het bedrog van de liefde. We haten niet alleen op de daders, we shamen ook de slachtoffers. ‘Blijven na overspel van je partner is de nieuwe schaamte. De echte emancipatie vereist dat je weggaat,’ zei Perel.

Vraag niet aan de vreemdganger ‘Waarom ben je zo’n klootzak?’

En dat terwijl de vreemdgangers geen bedrog voor ogen hebben. Het is een misvatting dat iemand ontrouw is omdat hij of zij thuis niet kreeg wat hij zocht, leert Perel ons op basis van haar decennialange ervaring. Het was niet omdat de bestaande partner tekortschoot. ‘Ik wou niet van mijn man weg, ik wou weg van wie ik was met hem’, citeert Perel. Oftewel: ik was niet klaar met jou, ik was klaar met hoe ik bij jou was. De vreemdganger zoekt een andere ervaring van zichzelf. Het geheimzinnig moeten doen vergroot daarbij de kick van het andere.

 

De bedrogene voelt toch zich verraden. In het monogame droombeeld dat geliefden elkaar beloven, staat verbreking voor persoonlijk afwijzing. We leren dat zo, van onze ouders die dat ideaal meestal hoog willen houden en van populaire cultuur. Dat is ook terecht: het  Amerikaanse to cheat betekent letterlijk bedriegen. Het is niet voor niks dat we al het ‘vreemdgaan’ dat niet met liegen gepaard gaat, anders noemen: polyamorie of een open relatie. Het label vreemdgaan impliceert dat er iets niet deugt.

 

Esther Perel onthoudt zich van enig oordeel. Ze hanteert een ‘duaal perspectief’ waaraan ze natuurlijk haar geld verdient: als ze de bedrieger te zeer afkeurt of de bedrogene te weinig steunt, willen deze stellen niet bij haar in relatietherapie. Voor haar zijn alle verhalen evenveel waard en daar wil ik niet aan. Vreemdgaan kan je niet positief spinnen, maar we mogen best zulke bedriegers wat minder veroordelen en wat empathischer tegemoet treden. Vraag niet aan de vreemdganger ‘Waarom ben je zo’n klootzak?’ maar ‘Waarom vond je jezelf zo stom?’  

 

Linda Duits (1976) is een ‘weggelopen wetenschapper’ en gespecialiseerd in populaire cultuur, vooral op het gebied van gender, seksualiteit en jongeren.