Ouders maken zich (terecht) zorgen, maar slimme speakers blijven populair
Drie op de tien Nederlandse gezinnen met jonge kinderen hebben een slimme speaker in huis. Uit onderzoek van UvA-promovendus Rebecca Wald blijkt dat ouders zich terecht zorgen maken over hun privacy maar dat dit zich niet vertaalt in minder gebruik van de speaker.
Bij inmiddels drie op de tien Nederlandse gezinnen met jonge kinderen staat een slimme speaker in huis. Dit blijkt uit onderzoek van Rebecca Wald, die binnenkort promoveert op haar onderzoek naar slimme speakers in gezinnen. Ze keek daarbij onder andere naar waarom ouders wel of niet een slimme speaker in huis haalden en hun zorgen over online privacy. Om te functioneren luistert zo’n slimme speakerEen slimme speaker is een luidspreker met ingebouwde spraak-assistent (zoals Google Assistant of Amazon Alexa) waarmee je via stemcommando’s bijvoorbeeld muziek kunt afspelen, vragen kunt stellen of slimme apparaten in huis kunt bedienen. middels microfoon naar een zogenoemd wake-word, zoals ‘Hey Google’ of ‘Alexa’. Wanneer de speaker dit herkent, wordt een opname gestart. De speaker reageert vervolgens op wat het heeft verstaan.
.
‘Opvallend genoeg maakt bijna elke ouder zich zorgen over hun online privacy, maar dat vertaalt zich nauwelijks in de keuze om zo’n apparaat niet aan te schaffen of minder te gebruiken,’ aldus Wald. Ook intensieve gebruikers geven aan zich zorgen te maken over hun privacy. Dat baart de onderzoeker zorgen omdat techbedrijven hun gebruikers ‘exploiteren’ door hun data te gebruiken voor andere doeleinde.
Gevaren en privacy risico’s
Met de data die slimme speakers verkrijgen bouwen techbedrijven namelijk een gedetailleerd profiel van gebruikers. ‘Dat je altijd om zeven uur opstaat en dan om het weer vraagt, zijn data die worden opgeslagen.’ Derden zouden ook toegang kunnen krijgen tot je adres via locatiegegevens die de slimme speaker verzamelt en die door een onveilige netwerkverbinding gelekt zouden kunnen worden, meldt technologiekrant Wired. In combinatie met stemherkenning en gebruikspatronen kan het bedrijf zelfs inzicht krijgen in de grootte van je huishouden en wie er aanwezig is. Als een kwaadwillende toegang krijgt tot je account of data door een datalek, kan die persoon je adres en thuissituatie kennen, waardoor bijvoorbeeld inbraak makkelijker wordt.
Daarnaast kunnen techbedrijven advertenties persoonlijk afstemmen. Wald: ‘Google kan bijvoorbeeld de verzamelde data koppelen aan andere diensten die je gebruikt van Google. Zo kan Google bijvoorbeeld restaurants aanbevelen in Google Maps op basis van wat de slimme speaker opslaat.’ Hier geven gebruikers vaak ongemerkt toestemming voor in de terms and conditions van het koppelen van je Googleaccount, dat onvermijdelijk is voor het gebruiken van een slimme speaker van Google, zegt Wald.
‘In de EU zijn er weliswaar goede beschermingsmaatregelen dat je data niet voor andere doeleinden gebruikt kan worden, maar veel van deze techbedrijven zijn niet gevestigd in de EU,’ zegt Wald. Dat brengt gevaren met zich mee. LexisNexis, een Amerikaans bedrijf dat databases verzamelt, toont aan dat de AVGAlgemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is de Europese privacywetgeving die beschermt hoe organisaties persoonsgegevens verzamelen, bewaren en gebruiken, en geeft burgers rechten zoals inzage, correctie en verwijdering van hun gegevens. wetten in de EU botsen met Amerikaanse wetgeving omdat de Amerikaanse overheid techbedrijven kan verplichten om data – ook die van Europese gebruikers – aan hun overheid af te staan. Dit heet de CLOUD-act. Microsoft liet vorige maand weten dat het inderdaad hun data moet afgeven als de Amerikaanse overheid daar om vraagt onder de CLOUD-act. Google zegt zelf dat ze elke aanvraag van een overheid voor gebruikersgegevens zorgvuldig bekijken en, als er data worden gedeeld, dit vastleggen in hun transparency report. Het aantal aanvragen van overheden voor gebruikersinformatie is duidelijk gestegen in de laatste jaren.
Ouders maken zich dus terecht zorgen over hun privacy, aldus Wald. Nota bene is het verdienmodel van slimme speakers nauw verbonden met het verzamelen en benutten van gebruikersdata. Een Google speaker kost rond de veertig euro. ‘Dat is relatief goedkoop. Je hoeft maar één keer te betalen en daarna heb je voor altijd een slimme speaker. Wat haalt een techbedrijf daaruit? Jouw data. Deze worden gebruikt om het taalmodel achter de assistent te trainen en de gebruiker beter te leren kennen.’
Ook heeft Wald andere zorgen over privacy; omdat slimme speakers continu in de thuisomgeving aanwezig zijn en gesprekken kunnen opnemen. Ze activeren normaal gesproken alleen nadat het wake-word wordt verstaan, maar soms wordt een opname per ongeluk gestart doordat je iets zegt wat hierop lijkt. ‘Al deze stemopnames worden getranscribeerd naar tekst en opgeslagen in je gebruikersprofiel,’ legt Wald uit. Dat betekent dat persoonlijke gesprekken zonder dat iemand het doorheeft kunnen worden vastgelegd.
‘Je geeft ongemerkt een stroom aan intieme informatie weg,’ zegt Wald. Sterker nog: in 2019 meldde de Belgische omroep VRT dat ingehuurde medewerkers van Google daadwerkelijk meeluisterden met Nederlandstalige gesprekken die via Google Home en de Google Assistent waren opgenomen. Dit was bedoeld voor trainingsdoeleinden van de technologie, maar de gebruiker wist niet dat opnames van hun gesprekken daadwerkelijk door iemand beluisterd zouden worden. De medewerkers van Google luisterden naar ruziënde gezinnen of verzoekjes om porno te kijken en moesten dit woord voor woord natypen om te vergelijken met wat de slimme speaker opving.
Kinderen
Daarnaast biedt bijvoorbeeld Amazon Alexa een speciale kinderspeaker aan – aantrekkelijk gemaakt voor de kinderkamer bijvoorbeeld door deze als dinosaurus te versieren, zegt Wald. ‘Maar tot het kind oud genoeg is om een eigen account aan te kunnen maken valt het account van het kind onder die van de ouder. Dat betekent: ouders hebben toegang tot alle opnamen en dus ook tot wat het kind zegt. Ze kunnen de opgeslagen commando’s online in hun gebruikersaccount inzien. Maar je zou zomaar ook niet het dagboek lezen van je kind. Misschien heeft je kind wel vragen die die liever niet aan zijn ouder wil stellen.’ Dit roept volgens Wald ook ethische vragen op over in hoeverre dit de privacy van het kind raakt en in hoeverre belangrijke opvoedtaken, zoals het beantwoorden van nieuwsgierige vragen, bij technologie neergelegd worden.
Uit het onderzoek van Wald blijkt dat ondanks ouders zich zorgen maken over de privacy van hunzelf en hun kinderen, ze zich daar nauwelijks tegen beschermen. En dat is kwalijk, stelt Wald. Want wanneer gebruikers zich ongemakkelijk voelen, maar geen verandering laten zien in hun gebruik, ontbreekt een belangrijke aansporing voor bedrijven om iets aan de technologie of service te veranderen. Wald: ‘Veel gebruikers blijken in het gevoel te vervallen dat je toch niets kunt veranderen aan wat grote techbedrijven met je gegevens doen. Het gemak en plezier van de speaker lijken uiteindelijk zwaarder te wegen.’
Bescherm je
Toch kunnen ouders en gebruikers wel een aantal stappen nemen om hun privacy enigszins te beschermen. Wald heeft wat tips: ‘Zo kun je regelmatig de transcripties van je slimme speaker bekijken en verwijderen. Als je dat doet, overweeg hier afspraken te maken met je kind als het ook over zijn of haar data gaat. Pas instellingen aan om stemopnames niet of minder op te slaan, en gekoppelde functies zoals persoonlijke advertenties uit te schakelen.’ Ook kun je de slimme speaker tijdelijk uitzetten als je hem niet gebruikt of een intiem gesprek wil hebben waarbij je je prettiger voelt zonder dat er een microfoon aanstaat op de achtergrond.
Rebecca Wald promoveert op vrijdag 19 september om 13.00 uur op haar proefschrift “Hey Google, Welcome to the Family?!” Taking a Differential Perspective on the Selection and Use of Smart Speakers in Families. De verdediging vindt plaats in de Agnietenkapel.
