Test met dit online spel jouw muzikaliteit: ‘Hebben we op een karaokeavond allemaal wel eens meegemaakt’
De Music Cognition Group van de UvA presenteerde onlangs een nieuw, online te spelen spel: TuneTwins. Het spelletje is gebaseerd op het traditionele memory, maar waar in het originele spel met plaatjes wordt gewerkt, proberen deelnemers bij deze variant twee gelijkende geluidsfragmenten aan elkaar te koppelen. Met het spel wordt onderzocht hoe mensen muziek onthouden.
Het is niet de eerste keer dat de Music Cognition Group een spel uitbrengt. Zo lanceerde de onderzoeksgroep in 2022 ToontjeHoger, waarbij gevoel voor onder meer ritme en toonhoogte werd getest, en werd in 2020 Hooked on Music gepresenteerd, waarbij werd onderzocht welke elementen van een nummer een catchy hit kunnen maken. Bij TuneTwins draait het echter allemaal om het muzikale geheugen. Hoe beïnvloeden verschillende muzikale elementen hoe we naar muziek luisteren, en wat we onthouden?
BaYaka en Chinese volksmuziek
Het spel staat inmiddels online en werd al duizenden keren gespeeld door deelnemers uit meer dan vijftig landen, dus besloot Folia zich ook eens aan een proefrondje te wagen. Het is de bedoeling dat het spel wereldwijd gespeeld wordt, dus komen er niet alleen westerse genres aan bod, maar worden deelnemers geacht onder meer verschillende deuntjes binnen genres als het Centraal-Afrikaanse BaYaka of traditionele Chinese muziek van elkaar te onderscheiden. Simpel is het bepaald niet dus, zo blijkt al vlug wanneer de zestien oranje memorykaartjes in beeld verschijnen en de eerste onbekend klinkende noten worden afgespeeld.
Om het nog ingewikkelder te maken, zijn de muziekfragmenten die aan elkaar gekoppeld moeten worden niet per definitie identiek. In sommige gevallen is tussen de ene en de andere helft van het bij elkaar horende duo bijvoorbeeld flink met de toonhoogte geknoeid, waardoor het nog lastiger is de juiste match terug te vinden. Het helpt wanneer er, tussen de BaYaka en de Chinese volksmuziek door, op de valreep nog de introtunes van populaire tv-series als Succession en It’s Always Sunny in Philadelphia voorbij komen. Toch nog wat houvast en vertrouwen. Uiteindelijk belanden we aan het eind van de eerste ronde, na een tot nederigheid nopende exercitie, op een totaalscore van 150 punten.
Vervormde muziek
Een score om over naar huis te schrijven? Volgens projectleider Jiaxin Li in ieder geval niets om ons voor te schamen, maar wie écht een goed beeld van diens eigen muzikaliteit wil krijgen, zou eigenlijk alle twaalf de niveaus uit moeten spelen. ‘Ook als je in het eerste spel een veel lagere score hebt behaald, hoef je je nog geen zorgen te maken. De moeilijkheidsgraad verschilt, en verschijnt in willekeurige volgorde, dus het kan zijn dat je in het begin een extreem moeilijk niveau tegenkomt, of juist een heel eenvoudig niveau,’ aldus Li.
Over het doel van het spel vervolgt ze: ‘Mensen zijn in staat muziek te herkennen, zelfs als deze vervormd is. Zo herken je Happy Birthday, zelfs als iemand het vals zingt, dat hebben we op een karaokeavond allemaal wel eens meegemaakt. Maar hoe we dit precies doen – welke informatie we gebruiken en welke cognitieve mechanismen dit mogelijk maken – is nog niet helemaal duidelijk. Met TuneTwins willen we ontdekken welke aspecten van muziek het belangrijkst zijn voor ons muzikale geheugen. Met andere woorden: welke kenmerken van muziek gebruiken we om muziek te onthouden en op het gehoor te herkennen?’
Om die vraag te kunnen beantwoorden, worden in het spel telkens verschillende muzikale elementen gemanipuleerd. ‘We passen verschillende niveaus van vervorming op verschillende aspecten van de muziek toe, om zo te achterhalen welke muzikale kenmerken onze oren het meest opvallen. Zo combineren we wetenschap met gaming’, aldus Li.
Welke factoren er zoal van invloed zijn op het muzikale geheugen? Dat kan per demografische groep verschillen, zo legt Li uit. Waar uit recent onderzoek bijvoorbeeld is gebleken dat voor westerse populaties toonhoogtepatronen vooral van belang zijn, spelen in andere culturele contexten elementen als ritme en timbre een grotere rol. ‘Ook of iemand een bepaald muziekstuk al kent, of juist nog niet, is waarschijnlijk van invloed’, verklaart ze.
Universeel
Dat er over het onderwerp nog zoveel te ontdekken valt, is voor Li op zichzelf al reden genoeg voor academische nieuwsgierigheid, maar er zijn volgens haar ook praktische toepassingen denkbaar binnen onder meer de muziektherapie en het onderwijs. ‘Muziek is een universeel onderdeel van de menselijke cultuur. Zelfs vóór de geboorte kunnen baby’s herinneringen aan muziek vormen, om vervolgens na de geboorte onderscheid te maken tussen bekende en onbekende melodieën. Mensen met dementie behouden vaak het vermogen om zich muziek uit hun jeugd te herinneren en ervan te genieten. Onderzoek naar welke kenmerken van muziek de hersenen voorrang geven, kan dan ook waardevolle inzichten opleveren in cognitieve kernmechanismen zoals het geheugen en perceptie. Dit inzicht zou ons evolutionaire verleden kunnen verduidelijken – waarom mensen muziek hebben ontwikkeld – en ons kunnen helpen om muziek in de toekomst beter in ons leven te benutten.’
De Music Cognition Group lanceerde het spel deze zomer tijdens een conferentie in São Paulo, waar het volgens Li positief werd ontvangen. Dus rest de onderzoeksgroep alleen nog te hopen dat TuneTwins, nu het eenmaal online staat, ook daadwerkelijk gretig aftrek vindt. Daarover is Li hoopvol gestemd: ‘In 2024 gingen we met het spel naar de Republiek Congo, om er samen te werken met een inheemse jager-verzamelaarsgemeenschap. Ondanks taal- en cultuurverschillen bleek het spel gemakkelijk te leren en erg leuk om te spelen. Zelfs nadat de eerste experimenten waren afgerond en we verder gingen met andere onderzoeken, vroegen deelnemers vaak of ze het nog eens mochten spelen. We hopen dat TuneTwins spelers wereldwijd evenveel plezier op zal leveren.’
Benieuwd naar jouw eigen muzikaliteit? Speel TuneTwins dan hier.
