Ondanks bezuinigingen investeert geesteswetenschappen in nieuwe opleidingen
De aangekondigde bezuinigingen in het hoger onderwijs komen extra hard aan bij de taal- en cultuurstudies in Nederland. Utrecht en Leiden kondigden al aan om bachelors te schrappen. Wat kunnen we aan de UvA verwachten? ‘Er woedt een hevige storm, maar wij hebben gelukkig een stevig bootje.’
De afgelopen maanden veroorzaakte de aangekondigde bezuinigingen in het hoger onderwijs flinke onrust bij de faculteiten geesteswetenschappen in Nederland. In Leiden en Utrecht besloot het faculteitsbestuur al om talenbachelors te schrappen of samen te voegen. Die plannen lagen er al langer, maar de bezuinigingen waren de druppel die de emmer deed overlopen.
Ook aan de UvA zorgt dat nieuws voor vragen en onzekerheden, erkent neerlandicus Jan Rock. Sinds oktober leidt hij een werkgroep die in kaart brengt hoe de opleidingen voor de taal- en cultuurstudies er aan de UvA eruit moeten gaan zien. ‘We zijn al een jaar bezig met de toekomst van die studies en ligt er ook een vernieuwingsplan. In die zin is onrust dus niet aan de orde: we blijven investeren in een toekomstplan voor de talen, ook in tijden van bezuinigingen.’
Moed
Dat de taal- en cultuuropleidingen aan vernieuwing toe zijn is al langer duidelijk: te weinig studenten halen hun diploma, terwijl veel vakken en minoren wél bomvol zitten met zij-instromers die een keuzevak volgen. Investeringen van de vorige regering in de vorm van de sectorplannen speelden daarop in met de doelstelling om de expertise in taal en cultuur te verknopen aan andere expertises, vaak van andere faculteiten. Inmiddels is dat uitgangspunt de basis geworden voor de nieuwe opleiding voor taal- en cultuurstudies aan de UvA.
Dat plan gaat door, ondanks de bezuinigingen. ‘Daarmee laten we zien dat het ook anders kan,’ zegt Rock. ‘In plaats van het kortetermijnplan om te gaan snijden in opleidingen, investeren we in een inhoudelijk toekomstplan voor de opleiding, dat expertise in talen en cultuur duurzaam en breed moet verankeren. Dat vraag om moed, want het levert een moeilijker gesprek op, maar het is wat mij betreft wel de betere aanpak.’
Drie talen koppelen
Concreet betekent het dat de taal- en cultuuropleiding meer samen gaat werken met andere studies van de UvA. Daarvoor gaat de werkgroep eerst onderzoeken welke combinaties tussen talen en onderzoeksgebieden zinnig zijn. Rock: ‘Stel, je wilt onderzoek doen naar de voorgeschiedenis van conflicten in de wereld. Dan zou het in deze tijd nuttig zijn om Arabisch of Hebreeuws te gaan studeren. Maar het zou ook interessant zijn om Duits te studeren als je de politieke filosofie van het conflict na de Tweede Wereldoorlog daarbij wilt betrekken. Dan koppelen we die drie talen dus aan dat onderzoeksgebied. Met andere woorden, de reden waarom je een taal wilt studeren moet de inrichting van de opleiding gaan sturen.’
De ambitie is om de opleiding daarmee stimulerende en uitdagender te maken voor die studenten en het aantal studenten dat ook een diploma haalt op te krikken. ‘We mikken erop om bij studenten hun vaak sluimerende talige interesse aan te spreken. Niet met de zoveelste promotiecampagne en kreten als “taal is ook sexy” of “best wel cool”, maar met een inhoudelijk sterk programma. We willen taal duidelijker positioneren als een aparte, academische discipline die in alle grote vraagstukken van deze tijd – van klimaatverandering tot het Israël-Palestinaconflict – een rol speelt.’
Buiten kijf staat dat daarbij expertise in de afzonderlijke talen wel behouden blijft en dat studenten er op zeker moment voor kunnen blijven kiezen. Rock: ‘We gaan niet naar een verzamelnaam zoals Westerse en niet-Westerse taal en cultuur, dat heeft naar mijn idee geen toekomst.’
Bootje
Voorlopig zal er voor zittende studenten, of toekomstige studenten en middelbare scholieren die overwegen een taal te gaan studeren nog niets veranderen. Pas in het academisch jaar 2025-2026 zal duidelijk worden hoe de opleiding er precies uit zal gaan zien en zal de werving op z’n vroegst van start gaan.
Mits de FGw erin slaagt om te blijven investeren in een nieuwe opleiding. In 2025 kampt de faculteit namelijk wel met een begrotingstekort van 5,5 miljoen. Rock: ‘Er moet bezuinigd worden, maar hoe precies is nog niet duidelijk. Maar op de woeste zee van de bezuinigingen hebben we in elk geval een stevig bootje dat ons naar een sterke, inhoudelijke opleiding kan brengen. Innovatie blijft uiteindelijk nodig, ook los van de bezuinigingen.’
