Met VR-bril op kunnen scholieren gaan ervaren hoe het was in de DDR
Een UvA-project van het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA) maakt het mogelijk dat leerlingen uit het voortgezet onderwijs via een VR-bril de voormalige Duitse Democratische Republiek (DDR) kunnen ervaren, het voormalig Oost-Duitsland, nu onderdeel van de Bondsrepubliek. Zo leren ze over onvrijheid, maar ook dat je het in deze dictatuur best naar je zin kon hebben.
Het is 1978 en je bent op zomerkamp in de Duitse Democratische Republiek (DDR). Wat verloren loop je rond over het kamp, als je een hoopje vuilnis ziet liggen en besluit het niet op te ruimen. Voor je er erg in hebt, spreekt een stem, afkomstig uit je headset, je vermanend toe. Zo doen we dat niet in de Duitse Democratische Republiek (DDR). Afval hoort in de prullenbak! ‘Wil je soms je medailles weer inleveren?’
Vrij snel krijg je als speler door dat je maar beter in de pas kunt blijven lopen in dit spel, want je wordt continu in de gaten gehouden. Dat geeft een unheimisch gevoel, zeker met zo’n VR-bril op, waarbij je de echte wereld om je heen even volledig vergeet. Het maakt het spelen van deze nieuwe Virtual Reality (VR)-game bij tijd en wijle nogal een beklemmende ervaring.
En dat is precies de bedoeling. Het spel - een samenwerkingsproject op de UvA van het Duitsland Instituut Amsterdam (DIA), 4D Research lab en Stichting Autres Directions - is namelijk bedoeld om leerlingen uit het voortgezet onderwijs een beter beeld te geven van hoe het was om jong te zijn in de DDR. Tijdens de lessen Duits, maatschappijleer of geschiedenis kunnen zij een VR-bril opzetten om vervolgens rond te wandelen in een zogeheten pionierskamp – een kindervakantiekamp waar jongeren naartoe mochten als zij goed hadden gepresteerd op school en in het socialistische systeem. Daarnaast ontmoeten de leerlingen ook echte mensen in het spel (zij worden als hologram geprojecteerd), die vroeger in de DDR hebben geleefd en hun jeugdervaringen uit die tijd met de gebruiker delen.
Tekst gaat door onder de afbeelding
Gebrainwashd
Dan blijkt ook dat niet iedereen het zo slecht had in de DDR. Neem bijvoorbeeld Anne Hoffmann, iemand die het best naar haar zin had in de DDR, sterker nog, daar als kind een geweldige tijd heeft beleefd. Gepassioneerd vertelt ze in het spel over hoe ze het gevoel had deel uit te maken van iets groters, hoe ze het Westen als de vijand zag en dat ze het aanvankelijk helemaal niet leuk vond dat de muur viel. Pas later realiseerde ze zich dat ze door de vele propaganda ‘totaal gebrainwashd’ was, vertelt ze vervolgens in het spel.
Zulke verhalen vormen een mooie aanvulling op de schoolboeken, waar de DDR-periode vaak ‘tamelijk zwart-wit’ wordt afgeschilderd, zegt projectleider Krijn Thijs maandagavond tijdens de presentatie van het project in het Bushuis. Tot voor kort gingen ervaringsdeskundigen, zoals Hoffmann, vooral als gastspreker naar scholen, als onderdeel van het project ‘Blik op de muur’ (eveneens van het DIA). Met dit nieuwe project, getiteld ‘Pionieren in de DDR’, kunnen deze verhalen nu dus eveneens via een VR-tool de leerlingen bereiken.
En dat heeft twee voordelen, zegt Thijs. Eén: je kunt leerlingen in een sessie naar meerdere ervaringsdeskundigen laten luisteren, waardoor je hun perspectief over de DDR danig kunt verbreden. Twee: je bent niet afhankelijk van de vraag of een gastspreker op een bepaalde dag wel kan komen naar je school. Nadeel is echter dat je de interactie van een face-to-face gesprek mist, erkent Thijs. Dat is de reden dat het project ‘Blik op de muur’ niet volledig losgelaten wordt en dit nieuwe project ook wel ‘Blik op de muur 2.0’ wordt genoemd.
Tekst gaat door onder de afbeelding
Hoofdpijn en duizelig
De eerste bevindingen zijn hoe dan ook goed, toont Pieter Mannak, lerarenopleider aan de Hogeschool Utrecht, maandagavond in het Bushuis. Met een soortgelijke VR-tool nam hij de proef al eens op de som op een middelbare school. De leerlingen daar konden zich volgens hem helemaal inleven in de virtuele wereld, ze konden de emoties van de mensen in het spel bijna overnemen. Al hadden ze ook wat hoofdpijn en hielden ze er een duizelig gevoel aan over. Nog lastiger bleek het echter voor docenten. Hoe stuur je immers een leerling bij als die een VR-bril opheeft en je zelf niet kunt zien wat de ander wél kan zien. Dat gaat haast niet.
Desondanks is de meerwaarde van VR groter dan de uitdagingen waar de docenten overheen moeten, besluit Mannak. Over enkele dagen kunnen docenten in het voortgezet onderwijs dat aan den lijve gaan ondervinden, wanneer deze VR-tool beschikbaar is op de DIA-site.
