De slimme bril flopte voor de consument, maar bloeit op in de zorg
Google Glass, de slimme bril die Google in 2014 introduceerde, lijkt een stille dood gestorven. Maar in de zorg lijkt het tegendeel aan de hand, ziet UvA-promovendus Niek Zuidhof, die de medische toepassingen van de slimme bril onderzocht. ‘Technologie wordt vaak op een andere manier gebruikt dan het oorspronkelijk wordt bedacht.’
Bij de lancering van de Google Glass in 2014 waren de verwachtingen torenhoog. De slimme bril zou een revolutie ontketenen, omdat de gebruiker voor het eerst meer kon zien dan met het menselijk oog. Via een klein blokje in de rechterooghoek projecteerde de bril namelijk een extra scherm in de ‘echte’ wereld. De bril zou de digitale en fysieke wereld integreren, was de grote belofte.
De zorg zou daarvan kunnen profiteren, zag Niek Zuidhof, hoofdonderzoeker Technology, Health & Care en Employability Transition bij Hogeschool Saxion, die de slimme bril al sinds 2014 op de voet volgde. Zuidhof promoveerde de afgelopen acht jaar in deeltijd op het onderwerp, een onderzoek dat hij afrondt op de UvA, de universiteit waar zijn promotoren Peter-Paul Verbeek, de huidige rector magnificus van de UvA, en Somaya Ben Allouch in de tussentijd naar overstapte.
Waarom was Google Glass gelijk een flop?
‘Google bracht de bril heel vroeg op de markt voor consumenten waardoor mensen er op straat en op conferenties mee gingen lopen. De bril was bedoeld om er foto’s of filmpjes mee te maken, die je gelijk kon delen op sociale media of met je vrienden. Er ontstonden zorgen over privacy – de camera kon tenslotte altijd aan het filmen zijn en mensen vonden de bril ook lelijk. Als consumentenproduct flopte de bril dus – vooralsnog – maar in de zorg wordt de bril wel degelijk gebruikt. Anders dan met een smartphone of tablet heb je met een bril je handen vrij.’
Waar wordt de bril in het zorg voor gebruikt?
‘De meest succesvolle toepassing die ik ken is in de wondzorg, de ervaringen daar heb ik onderzocht in mijn proefschrift. Als een patiënt een complexe wond heeft moet hij normaal gesproken naar het ziekenhuis komen voor controle, terwijl de wijkverpleegkundige sowieso al bij de patiënt thuiskomt voor verzorging. Door de wijkverpleegkundige een slimme bril te geven, kan de arts vanuit het ziekenhuis direct meekijken bij de patiënt. Via de bril kan de arts dan een virtueel kruisje zetten in de wond zetten om instructies te geven.’
‘De bril filmt dan niet continue, maar alleen wanneer de wijkverpleger in overleg met de patiënt verbinding maakt met het ziekenhuis. Dat gaat ook via een Bluetooth-speaker zodat de patiënt mee kan luisteren en er ook een driegesprek kan ontstaan. Dat komt de kwaliteit van de zorg ten goede: de wijkverpleegkundige leert meer over wondverzorging, het ziekenhuis is minder tijd kwijt met de afspraak en krijgt ook iets mee van de thuissituatie. Ook patiënten vonden het een stuk persoonlijker omdat ze ook hun thuissituatie kunnen laten zien.’
En de zorgen over privacy?
‘Die verdwijnen naar de achtergrond op het moment dat er een goede toepassing is, blijkt uit ons onderzoek.’
Als de slimme bril zo goed werkt in de wondzorg, daarom is deze dan niet al breder uitgerold in de zorg?
‘Het gebruik van de bril in de wondzorg is relatief eenvoudig, wil je de bril ook gebruiken voor complexe operaties, dan komt daar ook complexere software en augmented reality (AR) bij kijken. Daarnaast zijn de slimme brillen eigenlijk nog te duur: de kosten komen voor de wondzorg nog niet helemaal uit. Ik denk dat het ziekenhuis en de wijkverpleging met elkaar afspraken moeten maken over wie de kosten dragen, die komen nu bij het ziekenhuis terecht, terwijl juist de patiënt en de wijkverpleging er het meeste profijt van hebben en er ook kosten bespaard worden zoals voor de taxirit naar het ziekenhuis.’
‘Ook wordt het werk met een slimme bril complexer. De wijkverpleegkundige moet veel meer handelingen doen, de batterij moet goed opgeladen zijn, de bril moet geüpdatet zijn en de agenda’s met het ziekenhuis moeten goed worden afgestemd. De bril zorgt dus voor een verandering, wat misschien wel een domino-effect in gang kan zetten.’
Is de slimme bril dan eigenlijk wel geflopt?
‘Dat is inderdaad de vraag en hangt af van de context waarin je de bril bekijkt. Ook is het nog te vroeg om die vraag te beantwoorden: technologiegebruik en onze waarden daarover veranderen namelijk door de tijd heen. Toen de walkman op de markt kwam vond men het heel onbeschoft om in het openbaar naar muziek te luisteren. Als je nu op straat kijkt zie je niets anders. Ook van de mobiele telefoon zagen mensen destijds het nut niet. Uiteindelijk bleek juist het sms’en populair onder de jeugd: een neveneffect zoals we dat in de techniekfilosofie noemen. Dat sms’en heeft de ontwikkeling in gang gezet waardoor we de smartphone nu eerder een soort minicomputer is geworden met bellen als bijproduct. Dat vind ik het interessante van technologie, het wordt vaak op een andere manier gebruikt dan het oorspronkelijk wordt bedacht. Juist die neveneffecten kunnen uiteindelijk hele verstrekkende gevolgen hebben.’
Zal de slimme bril ooit op grote schaal gaan doorbreken?
‘Dat is natuurlijk speculeren maar ik sluit het niet uit. Er komen nog steeds nieuwe slimme brillen op de markt, zoals de display glasses, die je kunt verbinden met je smartphone en je laptop, waardoor je in het openbaar vervoer of in het vliegtuig toch op een groot zwevend virtueel scherm kunt werken. Die mixed-reality functie zit ook in de Meta Quest, de bril van Facebook en de Vision Pro van Apple. Bij die laatste bril van skibrilformaat is niet alleen de projectie maar ook het zicht op de echte wereld is van zulke goede kwaliteit is dat de digitale en fysieke wereld echt naadloos met elkaar gaan integreren.’
Nu het proefschrift is afgerond, gaat u de slimme bril wel blijven volgen?
‘Absoluut, we werken samen met de industrie – fabrieken die regenpijpen verlijmen en kokosmatten vervaardigen – om met de bril vakkennis door te geven. Met een slimme bril op kunnen ervaren medewerkers inspreken op welk geluid in een machine je bijvoorbeeld moet letten of hoe moet je de messen voor het snijden van kokosmatten precies moet afstellen. Die kennis wordt via de bril beter overgedragen dan via tekst. Ook gaan we kijken hoe medewerkers zich dit soort nieuwe technologieën toe-eigenen.’
Niek Zuidhof promoveert op woensdag 3 april om 14.00 uur op zijn proefschrift 'Tools or toys for healthcare. Investigating the appropriation of smart glasses by healthcare professionals’. De verdediging vindt plaats in de Aula (Oude Lutherse Kerk) en is vrij toegankelijk.
