Digitaal platform voor lichte mentale problemen moet jongeren helpen: ‘Nu is er geen behandeling’
De mentale gezondheid van jongeren is al jaren schrikbarend laag. UvA-promovenda en GZ-psycholoog Marilon van Doorn startte een digitaal platform voor jongeren met beginnende psychische klachten. ‘Het is laagdrempelig, goedkoop en het werkt.’
Wat maakt jullie platform anders dan de E-Health modules die al bestaan, bijvoorbeeld van de UvA-studentenhuisartsen?
‘Het platform komt uit Australië en is daar al meer dan 14 jaar onderzocht, die wetenschappelijke onderbouwing hebben andere platforms niet. Ook werkt het platform wel echt anders. Er zit een algoritme in dat een persoonlijk therapiepad ontwikkelt met oefeningen die zijn afgestemd op de klachten en krachten van een jongeren. En er zijn videogesprekken met psychologen en ervaringsdeskundigen. Dat kan via de computer of je smartphone. Daarnaast is er een online gemeenschap waar jongeren tips en berichten kunnen uitwisselen. Dat is anoniem en niet openbaar, en wordt gemodereerd door psychologen en ervaringsdeskundigen. Jongeren vinden daar steun bij elkaar. Bovendien is het platform vormgegeven door striptekenaars en kunstenaars en ziet het er dus ook heel leuk uit!’
Waar worstelden de jongeren mee?
‘Angstklachten kwamen het meest voor, daarna somberheid. Ook zagen we veel jongeren met een negatief zelfbeeld. De oorsprong ligt hier vaak in de neiging om je veel te vergelijken met anderen. Evolutionair gezien is vergelijken belangrijk, in de tijd van jagers en verzamelaars leefden we in groepen van honderd man: als je buiten de groep viel stond je er alleen voor. Op Instagram vergelijk je jezelf met duizenden tegelijkertijd. Die groepen zijn enorm. Ook geeft sociale media vaak een positievere weergave van de werkelijkheid. Je daarmee vergelijken, kan zorgen voor een negatief zelfbeeld.’
Meer dan de helft van de Nederlandse jongeren ervaart psychische klachten. Hoe komt het dat de mentale gezondheid van jongeren de afgelopen jaren zo verslechtert?
‘Goede vraag. De coronapandemie heeft hier in rol in gespeeld, maar ook daarvoor namen klachten al toe. Er zijn meerdere factoren die daarin meespelen. Zo stelt de maatschappij hoge eisen aan jongeren en ligt er veel druk op het vinden van werk of een studie dat tevens ook je passie moet zijn. Ook ligt er een stigma op het hebben van psychische klachten en de weg naar zorg is ontzettend moeilijk. Waar kun je terecht? Zijn er niet anderen die hulp meer nodig hebben? Ook zijn er lange wachtlijsten en is er onvoldoende capaciteit om deze jongeren te behandelen.’
Hoe kan het digitale platform hierbij helpen?
‘In de GGZ heb je een officiële diagnose nodig om zorg te krijgen. Beginnende psychische klachten vallen daar niet onder. Daarom heb ik in mijn proefschrift gekeken naar een klinisch stadiëringsmodel, een model dat de verschillende stadia van psychische klachten beschrijft in plaats van ‘wel of niet een labeltje’. Bij ziektes zoals kanker en diabetes is dit al heel normaal, daar pas je de diagnose en de behandeling aan op de ernst van de klacht. Maar voor psychische klachten passen we zo’n model nog niet toe. Op basis van dit model hebben we een digitaal platform geïmplementeerd, genaamd ENgage YOung people earlY (ENYOY), voor jongeren met beginnende psychische klachten. Wij hebben onderzocht of je met een interventie kunt voorkomen dat de klachten erger worden.’
Wie deden er mee aan het onderzoek?
‘Meer dan 600 jongeren met beginnende psychische klachten hebben zich aangemeld, uiteindelijk hebben meer dan 131 jongeren uit Nederland meegedaan, waaronder ook veel UvA-studenten. Het percentage deelnemers van de universiteit lag relatief hoog, ook hadden we veel meer vrouwen dan mannen.’
Hoe komt het dat meer vrouwen deelnamen?
‘Dat hebben we ook gevraagd aan de deelnemers, zij gaven aan dat dat met name komt door het stigma op het praten over emoties bij mannen. Het idee dat je als man niet kwetsbaar zou mogen zijn. Wat we ook weten uit onderzoek is dat mannen mede hierdoor later aan de bel trekken, dus als klachten al erger zijn.’
Zou het idealiter niet beter zijn om de jongeren ‘fysiek’ te zien?
‘Als psycholoog heb ik ook liever iemand tegenover me. Maar het voordeel van digitaal is dat de drempel veel lager is om ermee aan de slag te gaan. Zo konden we jongeren door heel Nederland helpen, al woonden ze op het platteland. Bovendien lieten jongeren al weten dat ze de autonomie fijn vonden, dat ze zelf aan de slag konden op een moment en tijdstip wanneer het hun uitkwam.’
Werkt het?
‘De resultaten zijn echt heel positief. Jongeren mochten een half jaar gebruik maken van het platform en we vonden een significante vermindering in psychische klachten na drie maanden, nog meer verbetering na zes maanden en stabilisatie van de klachten na een jaar. Ook het functioneren van de jongeren verbeterde significant en de kwaliteit van leven nam toe.’
Dat klinkt veelbelovend. Waar kunnen studenten zich inschrijven?
‘Dat kan nu helaas nog niet. Dit onderzoek was een eerste stap, eerst moet er nog onderzoek worden gedaan mét controlegroep. Daarnaast is het platform nog niet zo eenvoudig uit te rollen: het beleid van de GGZ is namelijk sinds een paar jaar opgesplitst in regio’s. Per gemeente moeten er dus afspraken gemaakt worden en geldstromen gevonden worden om dit uit te voeren. Daarbij komt dat preventief beginnende psychische klachten behandelen, alhoewel dit wel in de Jeugdwet staat – nog niet is opgenomen in de zorgverzekering.’
‘Als psycholoog ga ik er het liefs zo snel mogelijk mee aan de slag. Er zijn zoveel jongeren met mentale klachten waarvoor er nu geen behandeling is. Cliënten die al langer in de GGZ zijn die ik spreek in mijn werk als psycholoog zeggen vaak: “Als er eerder zorg was geweest had dat zoveel verschil gemaakt.” Inmiddels zijn er twee subsidies binnen om verder aan het platform te werken.’
Marilon van Doorn promoveert op woensdag 28 februari om 16.00 uur op haar proefschrift: ‘Revolutionizing youth mental health: Unlocking hope and healing: A digital transdiagnostic moderated social therapy platform (ENYOY) for youth with emerging mental health complaints.’ De verdediging vindt plaats in de Agnietenkapel en is vrij toegankelijk.
