.jpg)
Studenten met honger naar kennis over psychedelica
Op universiteiten is er in toenemende mate aandacht voor een nieuw onderzoeksveld: psychedelic research. Rinke Vreeke bezocht op de Roeterseilandcampus een strak uitverkochte lezing over psychedelica.
.jpg)
Kenan de Leeuw (26) schuift zijn bril nog iets verder op z’n neus. Hij is zenuwachtig, want over een uur opent hij een lezing over psychedelica in de grootste collegezaal van de Roeterseilandcampus. Nog nooit heeft hij voor zo’n groot publiek gesproken. Ruim 650 tickets werden verkocht.
De Leeuw is voorzitter van de interdisciplinaire studievereniging Amsterdam Psychedelic Research Association (APRA). We volgen hem het universiteitsgebouw in, waar al zo’n tachtig studenten in de rij staan om een stoel te bemachtigen. De reden voor hun aanwezigheid loopt sterk uiteen. Zo vertelt de 22-jarige student Tenzing: ‘Ik ben anti-drugs. Ik hoop dat mijn horizon wordt verbreed.’ De 23-jarige Sarah is daarentegen oprecht geïnteresseerd om later wellicht met psychedelica, een verzamelnaam voor geestverruimende middelen, te werken. ‘Ik heb geen ervaring met psychedelica en ben er zelfs een beetje bang voor, dus dit college is als het ware exposure therapy voor mij. Ik ben ondanks mijn angst geïnteresseerd om in de toekomst onderzoek te doen naar de effecten van psychedelica.’ Weer andere studenten vertellen over hun recreatieve ervaring met psychedelica, en dat ze middelen als LSD en truffels zien als tools voor persoonlijke groei of als rust en herstel in het kader van sport.
Geen verleden tijd
Als iedereen zit, trapt De Leeuw af. Hij vertelt de zaal over de inhoud van de lezing en zijn missie: met APRA een brug slaan tussen het wetenschappelijke veld en de studenten aan de universiteit. Dan stelt hij een vraag aan het publiek: wie heeft in het curriculum les gehad over psychedelica? Slechts acht á negen handen gaan omhoog. De ogen van De Leeuw beginnen te twinkelen.
Sinds het begin van de jaren negentig wordt in toenemende mate weer onderzoek gedaan naar psychedelica, waaronder middelen als LSD en psilocybine (het psychoactieve bestanddeel in o.a. paddo’s en truffels). Inmiddels is er bewijs dat therapieën met psychedelica effectief zijn bij de behandeling van verschillende psychiatrische aandoeningen, waaronder depressie, angststoornissen, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en verslaving, aldus de Nederlandse werkgroep therapeutische toepassingen psychedelica, bestaande uit wetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten en academische ziekenhuizen.
De Leeuw sloot zich aan in 2018 aan bij APRA, toen hij nog bezig was met zijn studie psychologie aan de VU. ‘Vier of vijf jaar geleden kreeg ik een vak over psychofarmacologie. Toen waren er al volop ontwikkelingen op het gebied van psychedelica. We kregen een lezing over de diversiteit van genees- en genotsmiddelen. In de presentatie zaten slechts twee slides over psychedelica. Slides met een standaard sixties achtergrond en beelden van een caleidoscoop, een cactus en wat vage hippies. De docent zei dat middelen als LSD en paddo’s wel een beetje verleden tijd waren. Ik was in shock.’
Inmiddels is De Leeuw voorzitter van APRA en daarnaast werkzaam als neuropsycholoog bij een polikliniek voor neuropsychiatrie, waar hij mensen behandelt met een niet-aangeboren hersenletsel. In zijn vrije tijd organiseren ze filmavonden, symposia, journal clubs en lezingen. De vereniging telt nu zo’n 120 leden, met studenten en alumni uit allerlei studierichtingen. Sinds kort hebben ze ook een eigen studentenkantoor en postvak: ‘Ze vroegen me of we niet stiekem drugs zouden laten bezorgen. In eerste instantie moest ik daarom lachen, maar toen we ook nog eens werden verzocht om APRA niet volledig uit te schrijven op het postvak, besefte ik me de zorg over beeldvorming binnen de universiteit. Ondanks dat het voor mij inmiddels een normale zaak is om over psychedelica te praten, rust er voor veel mensen en instellingen nog een stigma op.’
Studenten in de rij
De Leeuw heeft Amsterdam UMC-onderzoeker Josjan Zijlmans uitgenodigd om de lezing te verzorgen. Zijlmans is onder andere werkzaam aan de VU en geeft daar sinds 2019 het vak Drugs that Alter your Mind: Neuroscience, History, and Therapeutic Potential of Psychedelics. Vandaag neemt hij de zaal mee in de breedte van het onderzoeksgebied, want voor veel studenten is dit een allereerste introductie op psychedelica. Zijlmans bespreekt de historie van onderzoek naar psychedelica en de effecten en risico’s, maar ook methodologische problemen en de sociale perceptie van drugs. Zo staat hij stil bij de ‘drug harms ranking’ van de Britse neuropsychopharmacoloog David Nutt, een model dat aantoonbaar maakt dat middelen als alcohol en tabak schadelijker zijn voor de volksgezondheid en het individu dan bijvoorbeeld psychedelica.
Na afloop staat er een lange rij studenten bij Zijlmans. ‘De vragen lopen uiteen. Van hoe de therapieën werken tot welke doseringen men gebruikt. Maar ook vragen over de neurobiologie en of er theorieën bestaan over hoe psychedelica in de hersenen werken.’ Dat studenten nieuwsgierig zijn, vindt Zijlmans een positieve ontwikkeling. Universiteiten hebben volgens hem een belangrijke rol in de ontwikkelingen rond psychedelica, of het nu gaat om onderzoek, de ontwikkeling van methoden of het op termijn opleiden van artsen en therapeuten gespecialiseerd in psychedelica. Vanaf april geeft hij voor de achtste keer het vak aan op de VU. ‘Meer dan honderd studenten schreven zich in, maar helaas is er maar plek voor dertig’, volgens Zijlmans.
Een nieuw perspectief in de psychologie
In Amsterdam zijn studenten duidelijk nieuwsgierig naar de ontwikkelingen op het gebied van psychedelic research. Maar niet alleen de UvA en VU besteden aandacht aan het snel groeiende onderzoeksveld. Zo organiseert de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) voor de tweede keer dit jaar de interdisciplinaire summer school Psychedelic Research georganiseerd, in samenwerking met het UMCG en zeven andere universiteiten. Deelnemers maken daar in één week tijd kennis met de laatste ontwikkelingen.
De Universiteit Maastricht biedt een derdejaars keuzevak over psychedelica: Psychedelic Medicine. Universitair hoofddocent en psychofarmacoloog Kim Kuypers ontwikkelde het vak in 2018. Net als in Amsterdam melden zich jaarlijks meer studenten aan dan er plek is, ook wat betreft studenten van andere faculteiten. Kuypers vertelt dat ze heeft nagedacht over het ontwikkelen van een masterprogramma over psychedelica, maar daar is ze van teruggekomen: ‘Ik ben van mening dat we moeten toewerken naar een meer holistische master, waarin het gaat over leefstijl in de breedte. Dus niet alleen over psychedelica maar bijvoorbeeld ook over de rol van voeding en beweging.’
In tegenstelling tot bijvoorbeeld Canada, is in Nederland nog geen zicht op het aanpassen van de regelgeving met betrekking tot het medisch gebruik van psychedelica, al heeft er in oktober 2022 een verkennend Rondetafelgesprek plaatsgevonden, over het therapeutisch of medisch gebruik van psychedelica met de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De verwachting van de werkgroep therapeutische toepassingen psychedelica is dat therapieën met psychedelica binnen enkele jaren ook in Europa beschikbaar komen. Het universitair onderwijsaanbod zou daarin volgens Kuypers en Zijlmans kunnen meegroeien.
