Wij onderbouwen ‘medeplichtigheid’ wel degelijk wetenschappelijk
In zijn opiniebijdrage herhaalt Jeroen Bruggeman (onwetenschappelijke) standpunten die de afgelopen jaren zijn gebruikt om de voortzetting van de vernietiging van Gaza te ondersteunen, betogen Erella Grassiani en Yolande Jansen namens de gezamenlijke auteurs van het rapport (Ir)responsible Academic Ties, dat vandaag wordt gepresenteerd.
Wij zijn het eens met Jeroen Bruggeman dat een wetenschappelijke benadering kan bijdragen aan de discussie over hoe een einde te maken aan de genocide in Gaza. Zijn opiniebijdrage benadrukt precies waarom wij besloten een uitgebreid, wetenschappelijk onderbouwd en goed gedocumenteerd rapport te schrijven over de banden tussen onze academische instellingen en Israël.
In zijn bijdrage worden vervolgens veel (onwetenschappelijke) standpunten herhaald die de afgelopen twee jaar zijn gebruikt om de voortzetting van de vernietiging door Israël te ondersteunen. Zo spreekt Bruggeman de UvA vrij door te stellen dat ‘er nog steeds geen bewijs is gevonden dat academische kennis van de UvA is misbruikt om Palestijnse burgers te doden’.
Beperkt begrip
Dat kan in zeer enge zin kloppen voor de UvA, maar de situatie is bij andere Nederlandse universiteiten op dit punt, zacht gezegd, minder helder, zoals wij in ons rapport (Ir)responsible Academic Ties documenteren. Het vertegenwoordigt echter slechts een gedeeltelijk, in feite zeer beperkt begrip van wat zowel directe als indirecte medeplichtigheid betekent en inhoudt. Of dit nu moreel, financieel, juridisch of op een andere manier is, zoals uitgebreid gedocumenteerd in het meest recente rapport van de Speciale VN-Rapporteur over het bezette Palestijnse gebied.
Louter het bestaan van wetenschappelijke relaties met Israëlische instellingen betekent dat men morele, wetenschappelijke en reputatiesteun — een vorm van legitimering — verleent aan instellingen die een centraal onderdeel vormen van Israëls bezettings- en genocideprogramma’s. Het ondersteunt bovendien hun voortdurende toegang tot bijvoorbeeld de rijke financieringsmogelijkheden van de Europese Horizon-programma’s.
Oorlogsdronetechnologie
Het voortduren van Israëls genocide in Gaza hangt af van de vraag of de Israëlische samenleving en academische sector zich gesterkt voelen deze daden te kunnen plegen en toch deel uit te blijven maken van ‘Europa’ en ‘het Westen’. Door de banden met Israëlische instellingen niet te verbreken, geven wij hun iets dat even giftig is als oorlogsdronetechnologie: wij staan wereldwijd voor hen in, terwijl zij nauw betrokken zijn bij een genocide.
Bruggeman schrijft verder dat in ons rapport ‘een analyse van de mogelijke gevolgen van een boycot ontbreekt’. Het tegendeel is waar. Wij betogen dat de eventuele voordelen die gezamenlijk onderzoek kunnen opleveren, nooit opwegen tegen de schade die het voortzetten van deze banden veroorzaakt.
Bruggeman verwerpt ook de vergelijking met de boycot van het apartheidsregime in Zuid-Afrika, omdat volgens hem wat er in Gaza gebeurt geen ‘apartheid’ of ‘onderdrukking’ is, maar een ‘oorlog’. Zijn overtuiging ten spijt, hebben de belangrijkste internationale instellingen (het ICJ, het ICC en recentelijk een VN-commissie) unaniem vastgesteld dat de Israëlische handelingen geen oorlog zijn, maar oorlogsmisdaden en een genocide.
75 jaar apartheid
En de apartheid in Palestina duurt al meer dan 75 jaar. Zou een boycot onder deze omstandigheden werken? Als we alleen al kijken naar Netanyahu’s bange reactie op het vooruitzicht van zelfs milde Europese sancties, denken wij van wel.
Tot slot nog iets over emoties en dubbele standaarden. Gaza is niet slechts een reeks beelden op televisie; het is volgens de grootste humanitaire organisaties de ergste door mensen veroorzaakte humanitaire crisis van deze eeuw — de experts die deze crises allemaal van dichtbij hebben gevolgd. En als wetenschappers zouden we toch naar experts moeten luisteren, nietwaar? Het is bovendien niet slechts een emotionele reactie.
Wij maken ons net zo goed zorgen over wat er in Soedan of Congo gebeurt. Maar wij hebben geen academische banden met degenen die daar oorlogsmisdaden plegen. Met Israël wel, en daardoor zijn wij medeplichtig. Een medeplichtigheid die wij willen beëindigen — zoals wij ook in enkele dagen hebben gedaan met Rusland in 2022. Het is niet lastig hier de werkelijke ‘dubbele standaarden’ te ontdekken.
Wetenschap versus emotie
Overigens, neurowetenschappelijk onderzoek – zie het werk van Antonio Damasio en vele anderen – heeft aangetoond dat emoties een fundamenteel onderdeel zijn van besluitvorming. Mensen met een beperkt emotioneel vermogen hebben enorme moeite om überhaupt beslissingen te nemen. Het gelijkstellen van ‘wetenschappelijk’ aan ‘emotieloos’ beslissen, is eenvoudigweg onmogelijk, zeker in dit geval. Hier zijn emoties juist datgene wat ons helpt onze menselijkheid te behouden.
Erella Grassiani is universitair hoofddocent antropologie aan de UvA. Yolande Jansen is universitair hoofddocent filosofie aan de UvA.
(Ir)responsible Academic Ties– 23 september 20:00 uur – Posthoornkerk – Haarlemmerstraat 124-126 Amsterdam. Zie hier voor meer info en aanmelden voor de presentatie.
