Stuurloze UvA moet in actie komen tegen chaos en polarisatie
De UvA lijkt gevangen in een patroon van het faciliteren van protesten, terwijl een stuurloos bestuur de academie ondermijnt, vindt rechtenstudent Feike Otto van der Zee. Hij vraagt zich af wat dit betekent voor de toekomst van de UvA. ‘De UvA moet nu ingrijpen om haar reputatie en academische integriteit te redden.’
Op 2 juni 2025 berichtte AT5 over een nieuwe bezetting van de Roeterseilandcampus. Ongeveer vijftig pro-Palestinademonstranten hadden vijftien tenten opgezet en de locatie omgedoopt tot ‘Alaa al-Najjar campus’. Hun eis: de UvA moet alle banden met Israëlische universiteiten verbreken. In plaats van deze bezetting - die algemeen als uiterst ongemakkelijk en ontwrichtend wordt beschouwd, gezien het ontbreken van expliciete toestemming van de UvA en de verstoring van universitaire activiteiten - te beëindigen, heeft de UvA twee wc’s geplaatst voor de demonstranten.
Dit is geen neutrale houding, maar actieve facilitering, die de indruk wekt dat de universiteit dergelijke acties goedkeurt. Vorig jaar escaleerde een vergelijkbare bezetting met barricades, vernielingen en een ontruiming door de politie. Waarom tolereert de UvA herhaling van deze verstoringen, die de campus minder veilig maken en het open debat smoren? Het gebrek aan duidelijke grenzen lijkt een uitnodiging voor verdere escalaties, wat de academische gemeenschap verder polariseert.
Deze facilitering beperkt zich niet tot bezettingen. Op 14 maart 2025, tijdens een open dag voor toekomstige studenten, hoorde ik na een werkgroep oproepen tot “intifada”, “revolution” en “From the river to the sea, Palestine will be free” door de gangen van een UvA-gebouw galmen. Deze leuzen, die als intimiderend en bedreigend kunnen worden ervaren, roepen ernstige vragen op over het imago dat de UvA wil uitstralen. Bovendien zijn deze leuzen discriminerend, haatdragend, verwerpelijk en staan ze haaks op de inclusieve waarden die de UvA zegt te vertegenwoordigen. Hoe moeten toekomstige studenten vertrouwen hebben in een instelling die dergelijke uitingen tolereert in haar gebouwen? De UvA claimt huisregels te handhaven, maar stelt dat een kleine groep demonstranten “niet aanspreekbaar” is. Dit excuus is onacceptabel. Is er een juridische toetsing geweest, bijvoorbeeld op grond van artikel 137d van het Wetboek van Strafrecht, dat aanzetting tot geweld strafbaar stelt? Het tolereren van dergelijke leuzen in een academische omgeving ondermijnt de kern van de universiteit: een plek waar ideeën via open en respectvolle dialoog worden uitgewisseld.
Groepsaansprakelijkheid
Financiële verantwoordelijkheid ontbreekt eveneens. Volgens Folia heeft de UvA 1,5 miljoen euro schade geleden door bezettingen in mei 2024, zonder dit te verhalen op de daders. Artikel 6:166 van het Burgerlijk Wetboek biedt mogelijkheden voor groeps-aansprakelijkheid bij collectieve acties, maar de UvA zag hiervan af zonder duidelijke toelichting. Dit versterkt de indruk dat protesten geen consequenties hebben, wat toekomstige acties aanmoedigt. Bovendien lijkt de stopzetting van de uitwisseling met de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem een knieval voor demonstranteneisen. De UvA verwijst naar een “onafhankelijke adviescommissie”, maar hoe waarborgt dit proces academische vrijheid? Het gebrek aan transparantie over deze beslissing voedt de perceptie dat de UvA zwicht voor druk in plaats van principes te verdedigen.
Zieke voorzitter
Bovenop deze kwesties kampt de UvA met een stuurloos bestuur. Met een zieke voorzitter die pas na de zomervakantie terugkeert en een bestuurslid dat aftreedt, functioneert het College van Bestuur niet volledig. Dit roept vragen op over het mandaat voor cruciale beslissingen, zoals verklaringen over protesten of samenwerkingen. Deze stuurloosheid verklaart mogelijk het gebrek aan krachtig optreden tegen bezettingen en intimidatie, maar het ondermijnt het vertrouwen van studenten en medewerkers verder.
Sommige docenten, die actief meedoen met de protesten of deze openlijk steunen, verwaarlozen hun voorbeeldrol en aansturende verantwoordelijkheid naar studenten toe. Als academische mentoren behoren zij een neutrale en inclusieve houding uit te stralen, waarin alle perspectieven ruimte krijgen, maar door zich aan te sluiten bij de demonstranten versterken zij de polarisatie en creëren zij een sfeer waarin studenten met afwijkende meningen zich niet gehoord of veilig voelen. Dit gebrek aan professionele distantie ondermijnt het vertrouwen in de academische integriteit van de UvA en versterkt het gevoel van onveiligheid. Een universiteit die haar eigen regels niet handhaaft, verliest geloofwaardigheid. Hoe kan de UvA haar zorgplicht voor een veilige en inclusieve campus waarmaken als het bestuur niet daadkrachtig optreedt?
Patroon van facilitering
De kern van het probleem ligt in het patroon van facilitering. Door bezettingen te tolereren, intimiderende leuzen onbestraft te laten, schade niet te verhalen en demonstranteneisen in te willigen, tast de UvA haar eigen waarden aan. Dit heeft verstrekkende gevolgen. Ten eerste bedreigt het de veiligheid van studenten en medewerkers. Een campus waar intimiderende leuzen en bezettingen normaal worden, is geen veilige ruimte voor iedereen. Ten tweede schaadt het de academische missie. Een universiteit hoort een bastion van open debat te zijn, maar hoe kan dat floreren als bepaalde stemmen worden overstemd door intimidatie? Voor studenten is er weinig ruimte om pro-Israëlische standpunten openlijk te uiten op de UvA.
Het dominante narratief van pro-Palestinaprotesten, versterkt door intimiderende leuzen en acties, creëert een sfeer waarin het uiten van een afwijkend geluid niet alleen wordt ontmoedigd, maar ook onveilig voelt. Dit belemmert een eerlijke uitwisseling van ideeën, omdat studenten en medewerkers die een andere visie hebben zich gedwongen voelen te zwijgen uit angst voor sociale of zelfs fysieke repercussies. Ten derde loopt de UvA reputatieschade op. Toekomstige studenten, academici en internationale partners zullen aarzelen om zich te verbinden aan een instelling die chaos tolereert.
Kruispunt
De UvA staat op een kruispunt. Blijft zij een instelling die zwicht voor druk en chaos tolereert, of kiest zij voor een veilige, inclusieve campus waar academische vrijheid en dialoog centraal staan? Er is nog hoop. Door krachtig op te treden - met heldere handhaving van huisregels, juridische stappen tegen intimiderende uitingen en het verhalen van schade - kan de UvA polarisatie tegengaan en vertrouwen herstellen. Dit vereist een bestuur dat verantwoordelijkheid neemt, transparant handelt en academische waarden boven de eisen van demonstranten stelt.
De UvA kan haar positie als toonaangevende universiteit behouden door nu te handelen. Dit betekent niet het verbieden van protesten - vrijheid van meningsuiting is essentieel - maar wel het stellen van grenzen aan acties die de veiligheid en academische missie bedreigen. Een universiteit die haar kernwaarden verdedigt, trekt studenten en academici aan die waarde hechten aan kennis en dialoog. De UvA moet deze kans grijpen om een koers te kiezen die haar toekomst veiligstelt. Wat kiest de UvA: een campus van intimidatie en chaos, of een universiteit die staat voor inclusiviteit, veiligheid en wetenschap? De UvA moet nu stappen zetten om haar toekomst te waarborgen.
Feike Otto van der Zee is bachelorstudent (derdejaars) aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de UvA.
