Ik voelde me nog nooit zó onveilig op de UvA als gisteren
Masterstudent stadsgeschiedenis Ole Lechner heeft zich nog nooit zo onveilig gevoeld aan de UvA als afgelopen maandag. Tijdens de demonstraties vorig jaar, waarin werd opgeroepen tot het verbreken van banden met Israëlische instellingen, voelde hij zich ook onveilig. Daarover diende hij destijds een klacht in waarop hij nooit antwoord kreeg. ‘Daarom dien ik die klacht nu in.’
Bijna een jaar na de eerste bezetting van de UvA laait het activisme opnieuw op. Kort na het opschorten van de samenwerking met de Hebrew University of Jerusalem werd namelijk duidelijk dat de UvA deze banden ook weer wil herstellen. Dit terwijl een onafhankelijke adviescommissie heeft geoordeeld dat die samenwerking mogelijk bijdraagt aan ‘schending van mensenrechten, misbruik van kennis voor ongewenste militaire doeleinden of serieuze schade aan het milieu’. Daarnaast houdt de UvA nog steeds banden met twee andere Israëlische universiteiten, op een moment dat Israël net een staakt-het-vuren heeft geschonden en er dagelijks berichten binnenkomen over dode kinderen en gebombardeerde ziekenhuizen. Studenten roepen al geruime tijd op tot het beëindigen van medeplichtigheid aan mensenrechtenschendingen. Toch lijkt de UvA deze signalen structureel te negeren. De bezetting van het Maagdenhuis deze maandag komt dus niet uit de lucht vallen.
Net als vorig jaar besloot het College van Bestuur (CvB) aangifte te doen van de bezetting. Collegevoorzitter Edith Hooge gaf in een interview met AT5 aan dat het daarna aan de driehoek is om te bepalen of en hoe er wordt ingegrepen. Daarmee schuift ze de verantwoordelijkheid voor het daaropvolgende geweld van zich af. Vorig jaar al bleek dat aangifte doen niet zonder consequenties is voor de activisten: de ME trad hard op en in twee gevallen werd zelfs vastgesteld dat de politie buitenproportioneel geweld in heeft gezet bij de demonstraties tussen 6 en 13 mei 2024. Ook deze maandag escaleerde het nadat het CvB aangifte deed. Ik heb het met eigen ogen gezien.
Palestijnse vlag
Ik was de hele dag aanwezig — buiten, welteverstaan — en zag hoe de politie in de loop van de dag steeds zwaarder geschut inzette, ook tegen vreedzame demonstranten. Naarmate de dag vorderde kwam het Spui steeds voller te staan met politiebusjes en agenten in steeds zwaardere uitrusting. Af en toe kwam het tot een opstootje, waarbij de demonstranten die vooraan stonden de gummiknuppel konden verwachten. Toen de politie eenmaal het Maagdenhuis binnenging, werd pijnlijk duidelijk waar hun prioriteit lag: niet bij veiligheid of de-escalatie, maar bij symboolpolitiek. Terwijl de ontruiming nog gaande was vond de politie het namelijk belangrijker om de door de bezetters gehesen Palestijnse vlag van de gevel te halen.
Toen de demonstratie zich verplaatste naar het Binnengasthuisterrein werd de sfeer nog grimmiger. Een deel van de demonstranten wist daar een ander gebouw in te gaan. Ik stond buiten op het Turfdraagsterpad en zag hoe we plotseling van beide kanten werden ingesloten — aan de ene kant door Romeo’s (undercover agenten) met wapenstokken, aan de andere kant door ME’ers met blaffende honden. Plotseling ging het heel snel. Er was nog niet aangekondigd dat er ontruimd zou worden of ik stond al met mijn rug tegen een groep mensen gedrukt, oog in oog met een boze Romeo. Toen ik mijn handen omhoog stak om aan te geven dat ik geen kwaad in de zin had, vertelde hij me dat ik ‘het niet moest wagen’ en joeg me met zijn stok tegen de muur. Ik kronkelde verder naar achter, vrezend voor een stok in mijn maag of dij. Maar naar achter lopen lukte niet. We waren namelijk met veel mensen in een smalle steeg gedreven. Een agent schreeuwde dat als de mensen achteraan niet zouden gaan lopen, de mensen vooraan klappen zouden krijgen. Ik heb me nog nooit zo bedreigd gevoeld.
Na veel gewring kwamen we weer uit op het pleintje voor BG2, waar inmiddels een vrouw, geraakt door een wapenstok, in elkaar was gezakt. In plaats van hulp te bieden, verhoogde de ME de druk door van formatie te wisselen en naar voren te komen. Verbijsterd door wat me net was overkomen, vroeg ik me opeens af wat ik daar deed. Ik ben het soort demonstrant dat mij inzet door mijn stem te gebruiken, door aanwezig te zijn — niet door geweld te gebruiken of dingen te vernielen. Waarom beland ik dan in een gewelddadige confrontatie met de politie? Ik heb niets illegaals gedaan. Ik heb geen gebouw bezet. Ik heb me niet verzet. Ik heb me alleen uitgesproken tegen het beleid van mijn eigen universiteit, op de plek waar ik normaal colleges volg.
Welzijn medewerkers
Volgens Edith Hooge ontstond er aan het begin van de bezetting maandag een ‘bedreigende situatie’ voor de medewerkers in het Maagdenhuis, omdat de nooduitgangen werden geblokkeerd en omdat de demonstranten gezichtsbedekkende kleding droegen. Daarom zou er aangifte gedaan zijn. Het welzijn van haar medewerkers is dus belangrijk voor het CvB. Waarom verdienen studenten niet dezelfde bescherming? Vreedzame support-demonstranten werden geïntimideerd en geslagen door gemaskerde, soms onherkenbare agenten, en in het nauw gedreven door politie in burger en aanhoudingshonden. Dit kan toch niet de gang van zaken zijn?
Waarom leiden we studenten op tot kritisch nadenken, als ze vervolgens door de politie worden aangepakt zodra ze die kritische houding in de praktijk brengen? Volgens Edith Hooge mag er gedemonstreerd worden op de UvA. Die vrijheid, en de garantie dat dat veilig verloopt, voel ik als student nu niet. Kan de UvA mijn veiligheid als vreedzame demonstrant garanderen? Zo niet, dan bestaat er minder ‘ruimte voor dialoog’ dan het CvB beweert. Breek met deze geweldsspiraal. Spreek je uit tegen het politiegeweld. Nog beter: verbreek definitief de banden met gewelddadige Israëlische instellingen.
Ole Lechner is masterstudent stadsgeschiedenis aan de UvA en redacteur van het (kunst)geschiedenisblad Eindeloos.
