Verschuiving naar nationalisme in Roemenië leidt tot uitsluiting en afwijzing van mondiale samenwerking
De eerste ronde van de Roemeense presidentsverkiezingen werd onverwacht gewonnen door de ultrarechtse kandidaat Călin Georgescu. De Roemeense UvA-studente Eliza Chiritoiu zakte geschokt door haar stoel toen ze dit vernam. Georgescu is iemand die bereid is hard genoeg te schreeuwen om gehoord te worden, ongeacht wat hij verkondigt, zegt ze.
Tussen 22 en 24 november 2024 stemden Roemenen over de hele wereld in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen Hoewel ik de neiging heb om dingen tot het laatste moment uit te stellen, zorgde ik ervoor dat ik mijn stem uitbracht op de24e, maar ik deed het in ieder geval vroeg in de ochtend. Ik pakte mijn ID-kaart, een paraplu en de hand van mijn kamergenoot, en samen gingen we op weg naar het Roemeense stembureau op de vijfde verdieping van het Capital-Flexlabs gebouw in Amsterdam. Daarna trakteerden we onszelf op een kopje koffie om te vieren dat we voor het eerst onze stem uitbrachten tijdens de presidentsverkiezingen. Terwijl ik op mijn telefoon kijk, sms’t iedereen van thuis. ‘Wat denk je dat er gaat gebeuren?’. Ik vat de vraag op als een grapje, aangezien de Sociaal Democratische Partij in Roemenië (PSD), vertegenwoordigd door Marcel Ciolacu, er sinds haar oprichting om bekend staat dat ze zich altijd kwalificeert voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. In mijn ogen is de logische vraag: wie gaat het opnemen tegen de sociaaldemocraten? Wordt het de centrumrechtse Elena Lasconi of de extreemrechtse George Simion? Niemand kan het zeggen.
Exitpoll
De tijd van de exitpoll komt steeds dichterbij en iedereen thuis wacht nerveus af wat er gaat gebeuren: sommigen van ons kijken naar het nieuws op tv, anderen online, de rest checkt constant de sociale media. Ik zit alleen op mijn kamer en probeer alle informatie die binnenkomt bij te houden. Ik krijg een telefoontje van mijn vader. Ik neem op. Hij vraagt me of ik iets weet over een onafhankelijke kandidaat genaamd Călin Georgescu, de 11e positie op het stembiljet. Ik vertel hem dat ik van hem heb gehoord, omdat ik hem op de kandidatenlijst heb zien staan, maar dat ik niet veel aandacht aan hem heb besteed: hij komt nauwelijks voor in nationale opiniepeilingen, weigert uitnodigingen voor debatten en wordt door de meeste nieuwsmedia niet uitgebreid behandeld. Hij vertelt me dat hij hem steeds ziet op TikTok en zegt dat de meeste mensen op sociale media bereid zouden zijn om op hem te stemmen, omdat hij niet is aangesloten bij een van de politieke partijen voor de verkiezingen. Ik besteed niet veel aandacht aan dit gesprek, in mijn hoofd is het al duidelijk dat de strijd zich afspeelt tussen Ciolacu, Lasconi en Simion.
Als de klok in Nederland 20.00 uur slaat, zijn de eerste exitpolls bekend. Zoals voorspeld is de sociaaldemocratische kandidaat, Marcel Ciolacu, de koploper, gevolgd door de centrumrechtse Elena Lasconi. De verrassing komt met betrekking tot de persoon op de derde positie: Călin Georgescu, de kandidaat die mijn vader eerder op de dag noemde. Er gaat nog een uur voorbij en mijn zus belt me op met de mededeling dat Georgescu erin is geslaagd om op de tweede plaats te komen. Even later onttroont hij ook nog Marcel Ciolacu en staat hij aan kop. De sociaaldemocratische partij haalt voor het eerst sinds haar oprichting de tweede ronde niet, want Elena Lasconi wordt tweede. Marcel Ciolacu treedt af. Iedereen is geschokt. Wie is deze onafhankelijke kandidaat en hoe heeft hij kunnen winnen van de grootste politieke partij in Roemenië?
Wie is Călin Georgescu?
Die vraag stelde iedereen zich toen de stemmen waren geteld. Een eenvoudige zoekopdracht op internet beschrijft hem als de 62-jarige onafhankelijke kandidaat bij de verkiezingen, ooit lid van de extreemrechtse Alliantie voor de Eenheid van de Roemenen (AUR), een populistische leider die in het verleden is bekritiseerd vanwege zijn extremistische banden. Als fan van Vladimir Poetin vormt Călin Georgescu een bedreiging voor het democratische systeem van het land door zijn populistische, radicaal-rechtse houding. Zijn bewondering voor de oprichter van de IJzeren Garde in het interbellum, Corneliu Zelea Codreanu, een ultranationalistische beweging die in 1927 werd opgericht, toont zijn antisemitische houding: de groep gaf Joden de schuld van de economische en politieke problemen van Roemenië, een weerspiegeling van soortgelijke samenzweringstheorieën die in die tijd in heel Europa populair waren.
TikTok
Georgescu voerde zijn politieke campagne voornamelijk via TikTok, waarbij hij populistische methoden gebruikte om economisch en sociaal kwetsbare burgers aan te trekken. Enkele van zijn beloften zijn het zelfvoorzienend maken van Roemenië, het bestrijden van corruptie en het beschermen van de soevereiniteit van het land. Zijn succes kan worden verklaard door het feit dat Roemenen het zat zijn om als tweederangsburgers te worden behandeld, vergeleken met de politieke elites die de bedrieglijke Roemeense regering leiden sinds de val van het even bedrieglijke, corrupte en autoritaire regime van Nicolae Ceaușescu in 1989.
In een land waar het minimumloon voor velen niet genoeg is om in hun basisbehoeften te voorzien, waar ouders gedwongen worden om in landen als Italië, Spanje en Duitsland gaan werken en waar hun kinderen dus alleen opgroeien waardoor de cyclus van strijd zich voortzet in de volgende generatie. Roemenen willen verandering. De loze beloften van de bestaande politieke partijen om die verandering te bewerkstellingen hebben geleid tot de opkomst van politici als Călin Georgescu: iemand die bereid is hard genoeg te schreeuwen om gehoord te worden, ongeacht wat hij verkondigt.
Wat is de volgende stap?
De strijd om het presidentschap van Roemenië is nog niet gestreden. Op 8 december staat Călin Georgescu in de tweede ronde tegenover Elena Lasconi. Het is vrij moeilijk te voorspellen wie er zal winnen, aangezien de sociaaldemocratische kandidaat Marcel Ciolacu, van wie werd verwacht dat hij de eerste ronde gemakkelijk zou winnen, niet doorging naar de tweede ronde. Georgescu verzekerde zich van zijn plaats als koploper met 22,9% van de stemmen, terwijl Lasconi met een nipte marge tweede werd met 19,2% van de stemmen. Beide kandidaten hebben een goede kans om te winnen. De sociaaldemocraten feliciteerden Lasconi met haar overwinning, maar hebben nog niet gezegd welke kandidaat ze in de tweede ronde zullen steunen. Dit kan echter cruciaal zijn bij het bepalen van de uiteindelijke uitslag van de verkiezingen.
Als Călin Georgescu tot president van Roemenië wordt gekozen, zal zijn leiderschap aanzienlijke veranderingen teweegbrengen in de politieke en sociale standpunten van het land. Georgescu, een ultranationalistische, anti-globalistische en pro-Russische politicus, vormt een bedreiging voor zowel de democratie als de burgerlijke vrijheden. Zijn verschuiving naar nationalisme en soevereiniteit zal leiden tot uitsluiting van minderheden en afwijzing van wereldwijde samenwerking.
Eliza Chiritoiu is bachelorstudent Europese studies aan de UvA en Roemeens staatsburger.
