Han van der Maas | Over de legalisering van harddrugs
Moeten we niet eens gaan onderzoeken of we harddrugs legaal moeten maken? Dat vraagt columnist Han van der Maas zich af. ‘De legalisering van cocaïne en XTC zal op termijn leiden tot een decimering van de georganiseerde misdaad. Honderden miljarden omzetverlies doet zich voelen, ook voor drugshandelaren.’
Onlangs nam ik deel aan de conferentie ‘Dealing with Drugs’, een initiatief van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Op de agenda stond de regulering van (hard-)drugs. Aanleiding was de toenemende grip van de georganiseerde misdaad op onze samenleving en die in Zuid- en Midden-Amerika. Er is veel indirect bewijs voor de effectiviteit van legalisering op de terugdringing van de georganiseerde misdaad. De drooglegging in de VS is het bekendste voorbeeld. De legalisering van cocaïne en XTC zal op termijn leiden tot een decimering van de georganiseerde misdaad. Honderden miljarden omzetverlies doet zich voelen, ook voor drugshandelaren.
Het hoofdbezwaar tegen legalisering is de mogelijk sterke toename in gebruik. Inderdaad worden sommige legale (en zeer schadelijke) middelen algemeen gebruikt. Dit blijkt sterk samen te hangen met de vorm van regulering. Als de handel wordt overgelaten aan partijen met een winstoogmerk, die wereldwijd miljarden in marketing mogen steken, loopt het gebruik (tabak, alcohol, gokken) vaak uit de hand. Een recent voorbeeld is online gokken. De Nederlandse gokbedrijven gaven in 2023 meer dan 100 miljoen uit aan marketing en niet zonder succes. De marketing wordt daarom nu aan banden gelegd.
Een interessant Nederlands voorbeeld van verstandige legalisering is heroïne. In 2007 werd (medische) heroïne praktisch gelegaliseerd in Nederland. Heroïnegebruikers krijgen heroïne op recept van de GGD. Het aantal gebruikers daalt al jaren en is extreem laag vergeleken met andere landen om ons heen en al helemaal met de VS waar de opiatencrisis jaarlijks meer dan 100.000 slachtoffers maakt. Ook het Nederlandse coffeeshopmodel werkt heel aardig. Ons cannabisgebruik wijkt niet opvallend af van dat van meer restrictieve landen om ons heen. De criminele overlast komt met name door het ontbreken van een gereguleerde aanvoer van cannabis.
Halsema roept op tot nader onderzoek naar regulering van (hard-)drugs. Dit onderzoeksprogramma zal moeten bestaan uit juridisch onderzoek (m.b.t. tot internationale verdragen maar ook nieuwe wetgeving) en scenarioanalyses voor de opzet van gereguleerde verkoop. Ik denk ook aan internationaal vergelijkingsonderzoek naar legaliseringsmodellen, onderzoek naar de minimalisering van gezondheidsrisico’s en studies naar de attitudes over drugs en legalisering.
Attitudes over (hard-)drugs zijn belangrijk. Helaas is het drugsdebat sterk gepolariseerd. De rechtse partijen voeren een schizofreen beleid. Als het gaat om de meest schadelijke middelen (ongezond eten, roken en alcohol) lopen ze aan de leiband van lobbyisten, als het gaat relatief onschuldige middelen (cannabis, XTC) pleiten ze voor een intensivering van het verbod. Hoe rechts zich zo heeft kunnen vastdraaien in de allang verloren war on drugs is een onderzoeksthema op zichzelf.
Dit onderzoeksprogramma behoeft financiering. Er gaat nu onvoorstelbaar veel geld naar onderzoek naar ondermijning, criminele netwerken en illegale geldstromen. Met 1 procent van dat budget kunnen we al een omvangrijk onderzoeksprogramma naar regulering opzetten. De UvA is hiervoor een uitstekend huis.
U denkt misschien dat mijn timing niet de beste is. Rechts is nu groter dan ooit. De grootste partij van Nederland staat een zeer restrictief drugsbeleid voor. Maar onderzoek kost tijd. We hebben eigenlijk maar een jaar of twee: rechts ruziet er, al dan niet met een kabinet, lustig op los, en creëert een chaos waarvan links bij de volgende verkiezingen zal profiteren. Over een jaar of twee moet onze resultaten er zijn. Halsema 1 kan er dan mee aan de slag.
