Wildgroei Nederlandstalige opleidingen slecht voor studenten én voor de schatkist

Recent hebben de gezamenlijke economie & bedrijfskundefaculteiten in Nederland een onderzoek laten uitvoeren door het onafhankelijk instituut voor economisch onderzoek SEO naar de effecten van de Wet internationalisering in balans. Met deze nieuwe wet hoopt demissionair minister Dijkgraaf te bereiken dat er minder internationale studenten naar Nederland komen en de Nederlandse taal niet uitsterft. Op de achtergrond spelen kostenbesparingen ook mee.

Maar extra Nederlandstalige programma’s maken het onderwijs juist onnodig duur. Daarnaast zijn de instroombeperkingen op Engelstalige programma’s ook schadelijk voor de arbeidsmarktpositie van Nederlandse studenten, zo blijkt uit het onderzoek, waarvoor ook een vijftiental werkgevers zijn ondervraagd, waaronder Friesland Campina, Heineken, Philips, Randstad, Tomtom, Unilever, en de grote accountantskantoren PWC, KPMG, EY en Deloitte.

Expansie buiten Nederland

Een groot aantal van deze werkgevers zegt zeer ongerust te zijn over de krapte op de arbeidsmarkt, die nog verder zal toenemen met minder instroom van buitenlandse studenten en vergrijzing. Een aantal werkgevers verwacht hierdoor alleen nog buiten Nederland te kunnen expanderen. Werkgevers zien bovendien het gebrek aan beheersing van de Engels taal als een groter probleem voor hun bedrijf dan het uitsterven van de Nederlandse taal, zeker omdat de meeste Nederlandse studenten al minstens twaalf jaar basis en middelbaar onderwijs hebben genoten in de Nederlandse taal en prima het Nederlands beheersen.

Twee keuzes

Nederlandse studenten kunnen straks dus kiezen tussen een Nederlandstalige studie met alleen Nederlandse medestudenten of een Engelstalige studie waaraan ook buitenlandse studenten meedoen en waarin de instroom wordt beperkt door selectie op basis van kwaliteit. Het is op basis van het SEO-onderzoek niet zo moeilijk om te voorspellen welke studenten beter in de markt zullen liggen bij deze werkgevers: dat zijn uiteraard de studenten die de Engelse taal goed beheersen en op basis van kwaliteit zijn geselecteerd.

Lukraak afdwingen

Minister Dijkgraaf zou ik willen meegeven om erg op te passen met het lukraak afdwingen van extra Nederlandstalige opleidingen. In Amsterdam zijn bijvoorbeeld al vijf Nederlandstalige economie & bedrijfskunde-opleidingen, allemaal aan de Vrije Universiteit. In die programma’s is er nog ruimte genoeg. Moeten wij als UvA dan van de politiek ook twee nieuwe Nederlandstalige programma’s opstarten, omdat er nu angst en onzekerheid heerst voor sancties op de Engelstalige programma’s als we dat niet doen? Dat is toch ondoelmatig omgaan met gemeenschapsgelden? Terwijl de wet toch ook bedoeld was om kosten terug te dringen?

Werkloosheid

Ik ben niet tegen beperkingen op aantallen buitenlandse studenten voor sectoren met werkloosheid. Er zal goed gekeken moeten worden waar dat is, want schijn bedriegt vaak. ICT en technologie zijn sectoren met een tekort aan mensen, maar zij zoeken niet alleen technici, wiskundigen en natuurkundigen. De grote kantoren geven aan dat accountants ook niet aan te slepen zijn. Daarom zie ik voor alle studies te stringente beperkingen op de instroom bij Engelstalige programma’s als ongewenst. Bijkomend effect is, dat niet alleen de buitenlandse studenten, maar ook de Nederlandse studenten getroffen zullen worden omdat ze minder toegang hebben tot de Engelstalige programma’s. En dat zijn juist de programma’s die door werkgevers het meest worden gewaardeerd.

Marc Salomon is hoogleraar Decision Science aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde en voorzitter van de Amsterdam Business School van de UvA.