Han van der Maas | Hoe bestuur je een anarchistische universiteit?
Help de UvA besturen, schrijft Han van der Maas. Alhoewel een kleine waarschuwing wel op zijn plaats is bij een anarchistische universiteit als de UvA. Namelijk: ‘Je krijgt in principe niets voor elkaar. Niemand krijgt iets voor elkaar aan de UvA.’
Deze column is voor – al dan niet jonge – medewerkers die het interessant vinden hoe de boel geregeld is. Onze boel is de UvA, van de melk in de koffiemachines tot en met de samenwerking met Shell, van aanwezigheidsplicht bij werkgroepen tot en met de verdeling van de rijksbijdrage over de faculteiten. Hier mag en moet je over meedenken. De UvA verwacht van iedereen een bijdrage aan de bestuurlijke taken.
Je kunt een bijdrage leveren met deelname aan bijvoorbeeld de opleidingscommissie of de examencommissie. Een nog interessantere optie is de facultaire ondernemingsraad. In deze raad denk je mee over het facultaire beleid. Ik ben zelf een periode lid geweest. Voor mijn latere bestuurlijke taken was deze periode nuttig omdat het inzicht gaf in hoe de UvA werkt. Het liet me ook over de grenzen van mijn eigen afdeling kijken.
Een waarschuwing is wel op zijn plaats: je krijgt in principe niets voor elkaar. Niemand krijgt iets voor elkaar aan de UvA. Dat vraagt om een toelichting. In reactie op de Maagdenhuisbezetting van 2015, alweer bijna tien jaar geleden, stelde ik in de NRC dat de UvA een anarchistische universiteit is. Niemand maakt hier echt de dienst uit. Ik heb vaak gezien dat beleid ontwikkeld door het CvB, met steun van decanen en raden, op de werkvloer genegeerd wordt. Ik herinner me een nieuw personeelsbeleid waarin doorgroei naar een hogere functie, zonder dat je tenminste vier jaar elders had vertoefd, onmogelijk werd gemaakt. Er werd zelfs een officieel boekje verspreid met dit beleid. Voor de opbouw van mijn groep leek dit me dodelijk, maar tot mijn verbazing werden mijn verzoeken tot interne promoties gewoon goedgekeurd.
Dit bleek ook toen de Maagdenhuisbezetters die klaagden over de hiërarchische bestuurscultuur aan de UvA ontdekten dat top-down afgedwongen beleid (het tienpuntenplan) op de werkvloer met een schouderophalen ontvangen werd. Iedereen trekt en duwt aan de UvA, maar haar bewegingen zijn even onvoorspelbaar als een vogelzwerm.
Wat ook helpt als je wilt meedoen aan het besturen van de UvA is waardering voor het minst slechte idee. Ons werk hangt eigenlijk van minst slechte oplossingen aan elkaar. Dat geldt voor de inrichting van het onderwijs, de verdeling van middelen, het besturingsmodel, en ook de financiering door NWO. Het streven naar de beste oplossing leidt tot regelzucht en bureaucratie.
Besturen gaat meestal zo: er komt een probleem langs en de ad-hoc-oplossing ligt voor de hand. Dat komt de vraag of deze ad-hoc-oplossing geen precedenten schept en of er geen algemene regel nodig is. De meta-regel in deze gevallen is dat als zo’n regel binnen vijf minuten met algemene instemming is op te stellen, het een goede regel is. Duurt het langer, moet er over vergaderd worden, moet er zelfs een commissie voor worden samengesteld, dan volgt er een gedrocht van een regel, die in het beste geval genegeerd wordt. Neem dan beter je verlies en beslis ad hoc. Dit een meta-regel één van de anarchistische universiteit.
Ik ben medeoprichter van De Amsterdamse Academie (DAA), die meedoet aan de ondernemingsraadverkiezingen. We zoeken leden maar vooral ook mensen die zich verkiesbaar willen stellen. De DAA staat voor een kritische, maar constructieve bijdrage van de ondernemingsraden. Je kunt je ook verkiesbaar stellen voor een van de vakbondslijsten (FNV en Aob), een van de vrije lijsten of de nieuwe lijst voor promovendi. Ook dat juich ik van harte toe. Stuur deze column door naar mogelijk geïnteresseerden.
Word je verkozen tot ondernemingsraadslid, een hele eer, dan krijgt jouw afdeling een dagvergoeding voor je werkzaamheden. Daarmee is het een van de beter bedeelde bestuurstaken aan de UvA en binnen enkele maanden weet je veel meer over het reilen en zeilen van de UvA dan je eigen leidinggevende. Altijd handig.
