Hicham El Ouahabi | Waarom willen we zo graag ‘kritische denkers’ zijn?
Iedereen wil graag een ‘kritische denker’ zijn, betoogt Hicham El Ouahabi. ‘Het is bijna een statussymbool geworden in onze maatschappij waarin het eigen gelijk hoogtij viert.’
Weinig lijkt vandaag de dag zo aantrekkelijk en modieus te zijn als de kritische denker. In een tijd van scherpe tegenstellingen, overvloed aan informatiebronnen en een lage drempel om je stem te laten horen, lijken we ons maar al te graag te willen tooien met het predicaat ‘kritische denker’. Het is bijna een statussymbool geworden in onze maatschappij waarin het eigen gelijk hoogtij viert.
De zogenaamde kritische denker draagt iets unieks met zich mee. Dit type kan zowel toegejuicht als verguisd worden, simpelweg omdat het comfortabele overtuigingen verstoort. Voor de één uit oprechte overwegingen om te vernieuwen en te verbeteren, terwijl het bij de ander voortvloeit uit de drang naar profilering. Diep van binnen vermoed ik dat we allemaal stiekem hunkeren naar het aannemen van de rol van kritische denker. Maar wanneer ben je eigenlijk een kritische denker? Of, om het anders te verwoorden, wanneer is het passend om jezelf te beschouwen als een kritische denker?
Ik besloot deze vraag voor te leggen aan enkele vrienden, kennissen en docenten om te achterhalen hoe zij hierover denken. Dat de antwoorden van persoon tot persoon verschilden, zal niemand verbazen. Desondanks stak tussen de verscheidenheid aan antwoorden een gemeenschappelijk element de kop op: een kritische denker ben je in ieder geval als je niet klakkeloos alles aanneemt. Je lijkt het label al te verdienen door te voldoen aan deze bescheiden voorwaarde. Dat verklaart misschien waarom we onszelf zo gemakkelijk beschouwen als kritische denker, want zomaar klakkeloos van alles aannemen, doet niemand. Tenminste, dat mag ik hopen.
In een poging om verder te graven, begaf ik me op het internet om te lezen over de kritische denker. Op zoek naar verhelderende criteria waarmee je kunt beoordelen of je een kritische denker bent. Het zal opnieuw niet verrassen dat de antwoorden net zo gevarieerd waren als wat mijn oren opvingen van mensen. Echter, ook hier viel een gemeenschappelijk element te ontwaren in de verscheidenheid aan antwoorden. Je bent een kritische denker als je vaardigheden als analyseren, evalueren, beoordelen en concluderen op de juiste wijze toepast.
Ja, niet bijster verrassend, bedacht ik. Een feit van algemeen bekendheid, toch?
Weet je, misschien kun je helemaal geen kritische denker zijn, maar slechts streven naar het willen zijn ervan, met het besef dat je het nooit zult kunnen zijn.
