‘UvA’ers, kom in actie voor academische vrijheid op Boğaziçi Universiteit’
UvA’ers moeten in actie komen nu de Turkse president Erdogan met een politieke benoeming greep probeert te krijgen op de Boğaziçi Universiteit, waar de UvA veel mee samenwerkt. Dat vindt docent Europese studies Enno Maessen. ‘Academische vrijheid en autonomie stopt niet bij de landsgrenzen.’
De academische gemeenschap van de meest vooraanstaande universiteit in Turkije, de Boğaziçi Universiteit in Istanbul, werd op 1 januari opgeschrikt met de volgende mededeling: u krijgt een nieuwe rector, zijn naam is Melih Bulu. Het nieuws heeft tot aanhoudende protesten van academici en studenten aan de Boğaziçi Universiteit geleid, omdat de plaatsing van de rector zonder enige vorm van inspraak door president Erdoğan en de Turkse Raad voor het Hoger Onderwijs werd opgelegd.
Benoeming van bovenaf
Bulu is bovendien een voormalig kandidaat-lid voor het Turkse parlement namens de partij van president Erdoğan en is geen onderdeel van de staf van de Boğaziçi Universiteit. Het is veelzeggend voor de huidige stand van de democratie en rechtsstaat in Turkije dat een dergelijke plaatsing zich niet meer heeft voorgedaan sinds de militaire staatsgreep in 1980. Het doet bovendien denken aan de wijze waarop gekozen burgemeesters van partijen die de regering onwelgevallig waren in recente jaren werden afgezet en vervangen door geplaatste functionarissen.
De Boğaziçi Universiteit heeft een indrukwekkend lange lijst van vooraanstaande alumni, van prominente wetenschappers tot auteurs, regisseurs, acteurs, politici en zakenlieden. Oorspronkelijk opgericht door Amerikaanse missionarissen in 1868, heeft dit instituut een lange staat van dienst en een bijzondere plaats in het hoger onderwijs van het land. De goede reputatie en de hoge kwaliteit van het Engelstalige onderwijs zorgt ervoor dat vele alumni hun vleugels uitslaan naar opleidingen in het buitenland.
Samenwerkingen met de UvA
Er is bovendien een belangrijke link met onze universiteit: een aanzienlijk deel van onze Amsterdamse Erasmusstudenten, masterstudenten, promovendi en academici uit Turkije heeft aan deze universiteit gestudeerd. Daarnaast zijn er binnen diverse faculteiten van de Universiteit van Amsterdam en de Boğaziçi Universiteit levendige samenwerkingsverbanden en zijn er regelmatig uitwisselingen van collega’s tussen Amsterdam en Istanbul. Onze banden bestaan daarom niet alleen in de relatieve luchtledigheid van academische solidariteit, maar zijn voelbaar, acuut en persoonlijk.
Protesten
De protesten in de afgelopen dagen hebben meermaals geleid tot gewelddadige interventies van de Turkse politie die de vreedzame protesten met mobiele eenheden, traangas, rubberkogels en arrestaties te lijf ging. Meerdere studenten zijn gearresteerd, terwijl president Erdoğan en andere vooraanstaande politici de studenten afschilderden als terroristen die banden zouden hebben met verboden organisaties. Het tegendeel is waar: studenten en hun docenten vragen om niets meer dan de grondbeginselen van de academische gemeenschap: universitaire autonomie en academische vrijheid. Dat dit prestigieuze instituut op deze wijze de duimschroeven krijgt aangedraaid is bovendien toonaangevend voor wat er met andere staatsuniversiteiten in het land zal gebeuren.
Bulu stelt intussen dat iedereen het recht heeft om zijn woordje te geven en dat hij deze reacties wel had verwacht. Hij schetst zichzelf bovendien als een alleraardigste kerel die goed in de vrijdenkerscultuur van Boğaziçi zal passen: hij luistert zelfs naar Metallica! De protesterende studenten gaven onmiddellijk blijk van hun grenzeloze creativiteit door het lied ‘Master of Puppets’ als protestlied te kiezen. Anderen vroegen om een rector die naar techno in plaats van metal luistert.
Ondanks de consensus onder academici en studenten dat er geen plaats is voor hem aan de universiteit, denkt de rector op geen enkele manier over opstappen. Academici en studenten vrezen intussen terecht voor repressie op de campus en de greep van president en politiek op hun universiteit als gevolg van deze benoeming.
Opkomen voor academische grondbeginselen
Dit moeten wij ons, studenten en medewerkers aan de Universiteit van Amsterdam, aantrekken. Academische vrijheid en autonomie stopt niet bij de landsgrenzen en kan alleen geloofwaardig en waarachtig zijn als we bereid zijn om deze ook voorbij de grenzen van faculteit, universiteit en landsgrenzen te verdedigen. Dat is geen zaak van politiek bedrijven, maar opkomen voor het wezen van onze academische grondbeginselen en bestaansrecht.
Daarom wil ik jullie, studenten en medewerkers, oproepen om zij aan zij te gaan staan met onze vrienden in Istanbul. Ik wil met name ook onze bestuurders op facultair en centraal niveau oproepen om zich solidair te verklaren. Het is geheel te rechtvaardigen om als bestuurder in de ene onderwijsinstelling kritiek te hebben op een bestuurder in een andere onderwijsinstelling, als de benoemingsprocedure niet deugt, doordrenkt is met repressie en lak heeft aan de waarden van de universiteit. Ik vraag iedereen om op te staan voor de grenzeloze academische waarden en onze collega’s in Turkije te steunen door deze petitie te ondertekenen.
Enno Maessen is docent Europese studies aan de UvA.
