‘De rector heeft ook geen camera in haar slaapkamer’
Bedrijfskundestudent Quirijn van Zon maakte deze week zijn eerste geproctorde tentamens. Hij is geen fan. ‘Als wij in Nederland zelfs bij de hoogst opgeleide studenten van het land er niet meer vanuit gaan dat die student het beste voor heeft met zichzelf, de studie en zijn docent, hebben we dan niet de verkeerde aannames?’
Deze week zijn de tentamens van de eerste periode. Digitale surveillance via online proctoring is verplicht. Er zijn alleen een paar problemen.
Zakken voor mijn tentamen
Ik wil niet twee uur lang op vijftig centimeter afstand gefilmd worden. Ik wil niet zakken voor een tentamen als mijn internetverbinding verbroken wordt, mijn huisgenoot tegen mij begint te praten of als ik naar de wc moet. Ook wil ik niet dat die oncharmante opname van mij thuis terwijl ik uit mijn neus eet, voor onbepaalde tijd ergens opgeslagen blijft. Ik heb er geen controle over én ik weet niet wie het allemaal te zien krijgt.
Mocht er een datalek ontstaan, dan is ook nog maar de vraag of de universiteit dit überhaupt ooit door zal hebben. Daarnaast is het ook niet zonder risico’s om spyware te installeren op dezelfde computer als waar al je foto’s, brieven, financiën en wachtwoorden te vinden zijn.
Liever een gymzaal
Net als tienduizenden andere studenten word ik verplicht om straks een tentamen te maken in mijn eigen kamer. Op zich best fijn. Goede koffie, genoeg daglicht en geen zwaar ademende medestudenten. Toch had ik liever wel in een gymzaal gezeten. Bij de digitale versie van een tentamen maken wordt iedere student verplicht software te installeren die tot diep in het besturingssysteem komt. Als je de software geïnstalleerd hebt, kun je vervolgens het tentamen online maken.
Je filmt jezelf, je kamer en je studentenpas. Heel het tentamen staat je microfoon aan. Je beeldscherm, bezochte webpagina’s, downloads en usb-sticks worden allemaal gemonitord en gecontroleerd. Bij de VU en de UvA wordt tijdens het examen alleen software gebruikt, er kijkt niet iemand live mee. Als de algoritmes in de software iets opmerken, kijkt iemand van de examencommissie of er mogelijk sprake is van fraude.
De beelden van jou, je kamer, je spullen en je oogbewegingen worden samen met je stemgeluid, ademhaling en gesmak doorgestuurd naar een server waarvan je niet weet waar hij staat. Met een beetje geluk worden ze op een server in Nederland bewaard die beter beveiligd is dan de servers van de Universiteit Utrecht. Daar werden namelijk naast privé-gegevens van 250.000 personen, ook 6.000 BSN-nummers gestolen.
Geen keuze
Mijn kritische vragen aan de Universiteit van Amsterdam, worden beantwoord met ‘Het is je eigen keuze, maar als je Proctorio niet installeert, kun je het tentamen niet maken.’ In de afgelopen crisis heeft iedere student zonder protest de overgang gemaakt van fysiek naar digitaal. Net zoals een groot deel van de werkenden natuurlijk. Hiervoor hoef ik geen lof en ik geloof mijn klasgenoten ook niet, maar de overgang naar meer en meer surveillance en beperking van de privésfeer gaat mij te ver.
Andere manieren
Bij de UvA leeft duidelijk de gedachte dat proctoring de enige manier is om fraude tegen te gaan, maar met een paar effectieve ingrepen wordt frauderen vrijwel onmogelijk.
Examineer bijvoorbeeld (1) vaardigheden, kennis en inzicht in plaats van feiten; (2) stel de vragen in willekeurige volgorde; (3) zorg dat je een bepaalde tijd per vraag hebt en dat je niet meer terug kunt naar de vorige vraag; (4) maak per vak een ‘vragenbak’ voeg vragen van verschillende universiteiten van tentamens uit het verleden samen of (5) gebruik een plagiaatscanner die antwoorden op originaliteit controleert. Dit gebeurt al jaren met essays en papers.
Op zich zou het voorgaande stuk je al overtuigd kunnen hebben dat we online proctoring nog eens moeten overwegen, maar eigenlijk heb ik mijn punt nog niet eens gemaakt.
Stel je voor dat een universiteitsbestuur dit een jaar geleden had geopperd. Het was voor gek uitgemaakt. Nu gaat het met het grootste gemak.
Privé
Als je als student geluk hebt, heb je een eigen kamer van een paar vierkante meter. Dat ene stukje wereld dat van jou is. Waar jij het voor het zeggen hebt en waar jij je intieme, mooie en verdrietige momenten meemaakt, soms alleen en soms samen. Jij kiest, want het is jouw kamer. Ik geloof erin dat een kamer geborgenheid creëert. Je kunt deze versieren, opruimen en inrichten zoals jij dat wilt. Je hoeft niet na te denken wat anderen ervan vinden, want het is jouw kamer.
Dit gevoel van eigendom over je kamer verandert niet van de een op de andere dag, maar wel met kleine stapjes. Het is de volgende keer dat je in de Ikea staat, dat je wel even nadenkt wat je klasgenoot, leraar, of onbekende anonieme surveillant ervan vindt.
Als ik, na het douchen, mijn kamer binnenkom schiet ik in een reflex van stress als mijn laptop nog openstaat en de webcam niet is afgeplakt. Langzaam wordt die computer een ding, een groot ding. Dat ding waar je rekening mee moet houden omdat iedereen die je nog nooit in het echt hebt ontmoet, jou vraagt je camera aan te zetten.
Het allescontrolerende algoritme
Bij Universiteit Leiden wordt online meeting software Kaltura gebruikt, vergelijkbaar met Zoom. Bij deze software krijgt de docent een melding als een student een ander tabblad opent. Letterlijk alles wordt gemonitord en gecontroleerd. De docent denkt; handig hulpmiddel, zo houd ik hen bij de les. Maar de student wil niet bij de les gehouden worden. Die student is een academische studie gaan doen uit eigen overwegingen, heeft er tijd en aandacht in gestopt om te kiezen, te plannen en het huiswerk te maken. Denk je nou echt dat jij als docent iedere muisbeweging in de gaten moet houden?
De consequenties van het normaal maken van camera’s in de privésfeer, gaan veel verder dan mijn tentamen. Ook hier zijn het weer stapjes. Die student die nu echt alleen tijdens een tentamen zijn video-opname-keuzevrijheid verliest, is straks gedegradeerd tot een middelbareschoolscholier die moet verantwoorden waarom hij tijdens een college 7 minuten naar de WC was, dat is namelijk ver boven het gemiddelde van 4 minuten en 23 seconden (gaf het algoritme aan).
Vertrouwen
Als wij, in Nederland, zelfs bij de hoogst opgeleide studenten van het land er niet meer vanuit gaan dat die student het beste voor heeft met zichzelf, de studie en zijn docent, hebben we dan niet de verkeerde aannames?
Studenten willen leren, ik wil leren. Niemand wil liever frauderen dan de stof echt kennen. Ja, het komt een keer voor dat je het echt slecht geleerd hebt en dat je daar prima redenen voor hebt, maar dit is niet je voorkeur. Je weet dondersgoed dat je dat niet heel je leven kunt blijven doen. Stop de digitale surveillance en overweeg eens met minder angst terug te grijpen op een gewaardeerd goed: vertrouwen.
Quirijn van Zon is masterstudent bedrijfskunde aan de UvA. Hij volgt ook een premaster economie aan de Vrije Universiteit.
