Hoe fiets je als nieuweling veilig door Amsterdam? De fietsprofessor geeft raad
Voorbij scheurende tieners op fatbikes, verdwaalde toeristen op het fietspad, of bakfietsouders die zich de koning van het verkeer wanen. Met meer fietsen dan inwoners kan het Amsterdamse fietsverkeer voor nieuwelingen best intimiderend zijn. Daarom vroeg Folia fietsprofessor Meredith Glaser om tips. Hoe zorgt de nieuwe lichting studenten ervoor dat zij hun fietstochten door Amsterdam zonder kleerscheuren overleven?
Nu het nieuwe academische jaar weer van start gaat, en de jongste generatie studenten druk in de weer is met het leren kennen van hun nieuwe studie- en huisgenoten, krijgt het Amsterdamse fietsverkeer er weer flink wat nieuwelingen bij. Want of je als achttienjarige student nu uit Beijing of uit de Betuwe komt, op de fiets stappen in de hoofdstad kan in het begin best een uitdaging zijn, zo begrijpt ook fietsprofessor Meredith Glaser.
En toch is het, zo betoogt ze, belangrijk dat ook de nieuwe studenten het doen. ‘We staan er als samenleving niet bijzonder goed voor. Tieners worstelen met mentale gezondheidsklachten, veel jongeren kampen met overgewicht, en het klimaat verslechtert. De fiets kan voor verschillende van dit soort stedelijke problemen een deel van de oplossing zijn.’
Glaser, docent stadsontwikkeling aan de UvA, fietsprofessor aan de Universiteit Gent, en directeur van de stichting Urban Cycling Institute, vervolgt: ‘Of het nu de sociale wetenschap, de gezondheidszorg, of duurzaamheid is, wij bekijken alles door de lens van de fiets. Neem gezondheid, er is duidelijk aangetoond dat dagelijks fietsen zorgt voor een langer en gezonder leven, een hogere werkproductiviteit, betere cognitieve functies en verminderde hart- en vaatziekten.’
Sociale cohesie
Ook op het gebied van sociale cohesie is de fiets wat Glaser betreft een uniek vervoersmiddel. ‘Je wordt veel meer blootgesteld aan je directe omgeving en de mensen om je heen dan in de auto, of in het openbaar vervoer. Tegelijkertijd is je bereik een stuk groter dan wanneer je wandelt. Je neemt de omgeving dus echt goed waar. Je voelt de weersomstandigheden, ziet het landschap, en ruikt de bakkerij, of het parfum van iemand die naast je fietst. Misschien maak je zelfs een praatje bij het stoplicht. Die blootstelling aan anderen zorgt ervoor dat we ons verbonden voelen met de wereld om ons heen.’
En waar beter onderzoek te doen naar al dit soort effecten dan in Amsterdam, misschien wel de fietshoofdstad van de wereld. ‘Het is natuurlijk niet toevallig dat het Urban Cycling Institute hier in Amsterdam is opgericht,’ zegt Glaser. ‘Tal van internationale delegaties komen hierheen om te leren van het fietsbeleid. Deze stad is de perfecte leerschool voor zowel technici als beleidsmakers, en kan als inspiratiebron fungeren.’
Tips
Toch kan het, ondanks haar lovende woorden over Amsterdam en haar fietscultuur, volgens Glaser wel degelijk even wennen zijn, wanneer nieuwe inwoners van de stad zich voor het eerst in het fietsverkeer mengen. ‘Mijn eerste tip zou daarom zijn: doe wat goed voelt voor jóu. Ieder individu gedraagt zich anders op de fiets, afhankelijk van allerlei onderdelen van jouw identiteit. Heb je ervaring? Voel je je zelfverzekerd? Dan fiets je misschien wel met het grootste gemak door de stad. Maar kom je ergens vandaan waar fietsen niet de norm is, of kan je überhaupt nog niet fietsen, dan zit je in het begin waarschijnlijk ver buiten je comfort zone. Luister dus vooral goed naar je eigen gevoel.’
Haar volgende advies luidt: vindt een fietsmaatje. ‘Fietsen is een sociale activiteit, samen fietsen is volledig geaccepteerd. Samen met een fietsmaatje – idealiter iemand die misschien al wat meer ervaren is – wen je makkelijker aan het fietsen in Amsterdam. Vooral als vrouw is dit een fijne activiteit. Denk bijvoorbeeld aan een gevoel van veiligheid, hierbij kan samen fietsen helpen.’
Wanneer die eerste stappen op de fiets zijn gezet, is het tijd om de ontspanning op te zoeken, vervolgt de fietsprofessor. ‘Daag jezelf uit om in de flow te komen. Een mentale toestand waarin je langzaam wat begint te dagdromen en het besef van tijd verliest. Meestal lukt dit al na vier of vijf achtereenvolgende dagen dezelfde route te hebben gefietst. Je weet precies waar je bent en hoe je moet fietsen, en raakt in een soort ontspannen modus, terwijl je toch gefocust blijft.’
Maar vergeet vervolgens ook niet om na verloop van tijd eens flink van route te veranderen, luidt de volgende tip van Glaser. ‘Fietsen is de perfecte maner om de stad te leren kennen. Neem dus ook af en toe een totaal andere route, en kom nieuwe hoekjes van Amsterdam tegen. Zo lukt het je steeds beter om zelfstandig te navigeren, en aan de hand van herkenningspunten te weten waar je bent. Je traint er ook nog eens je cognitieve functies mee.’
Ongeschreven regels
Verder zijn er natuurlijk de regels en wetten waaraan iedere fietsers zich moet houden, maar daar kom je volgens Glaser snel genoeg achter. ‘Observeer anderen. Ga gewoon eens tien minuten bij een druk kruispunt staan, dan ken je zó alle regels die in het verkeer gelden; ook de ongeschreven regels en cultuurdingetjes.’ Lachend: ‘Hoe je bijvoorbeeld je richting aan hoort te geven met een heel slap handje, of hoe het voor fietsers haast een doel op zich lijkt om zo min mogelijk hun voet op de grond te hebben wanneer ze even stil moeten staan.’
1. Doe wat goed voelt voor jou.
2. Vind een fietsmaatje.
3. Go with the flow.
4. Verander regelmatig van route.
5. Observeer anderen om de regels te leren.
6. Repareer zelf je fiets.
Een goede plek om te bestuderen? ‘Achter het Centraal Station, waar het wemelt van de fietsers en voetgangers die van de pont afkomen. Dat is een prachtig ballet aan menselijke samenwerking, als je er met een antropologische bril naar kijkt. Zelfs wanneer je het verkeer zou proberen te verstoren zal je niet gewond raken, omdat de flow van het verkeer altijd wel een weg om je heen vindt.’
En wanneer je de techniek, het verkeer en alle culturele details dan helemaal hebt doorgrond, wees dan ten slotte ook nog een beetje lief voor je stalen ros. ‘Een fiets is relatief simpel te onderhouden, dus leer hoe je hem zelf kan fixen. Pomp je eigen banden op, smeer wat olie op de ketting en vervang zelf de remmen. Meld je hiervoor bijvoorbeeld aan bij de UvA Bike Kitchen, je bent hier als student ten slotte om iets te leren, en je hebt er je hele leven profijt van.’
