Propria Cures jaar na conflict met UvA: ‘Wij winnen de oorlog’
Een jaar na het slepende conflict met de UvA is het aantal leden van het satirische studentenblad Propria Cures fors toegenomen. De redacteuren van het blad zien de toekomst hoopvol in. ‘PC overleeft het wel.’
Propria Cures-redacteuren Willem Fintelman (25) en Ivar Staal (26) komen woensdagmiddag vrolijk aan op het terras bij schrijverscafé de Pels in het centrum van Amsterdam. De mannen bestellen beiden om half 12 al een vaasje, want het aantal abonnees van ‘hun’ Propria Cures (PC) steeg – ondanks de verbanning van de UvA – dit jaar met maar liefst 30 procent. Maar er is meer te bespreken. ‘Ja, ja, er ligt een aangifte tegen mij,’ meldt Fintelman met een grijns. Schrijver Femke Brockhus postte onlangs op Instagram dat ze naar de politie zou stappen. Fintelman had in april geschreven dat Brokhus, auteur van Beesten die je niet mag schieten, vanwege haar schrijfprestaties ‘bij uitstek een beest [is] dat mag worden afgeschoten’.
Propria Cures profileert zich al sinds de oprichting in 1890 als ‘literair satirisch’ en doet eens in de zoveel tijd de nodige stof opwaaien. Dat gebeurde onder meer na een interview uit 2008 met de anus van Albert Verlinde. De Leidse introductiecommissie vond dat ongepast en besloot daarom de desbetreffende PC uit de tasjes van eerstejaars te halen. De presentator zelf kon er overigens best om lachen.
Hoewel inmiddels al vele bekende Nederlanders door het slijk zijn gehaald in PC, waren in het verleden vaak juist (literaire) schrijvers mikpunt van spot, zoals Leon de Winter en wijlen Harry Mulisch en Joost Zwagerman. Soms leidde dat tot een stevige rel. Berucht is de montagefoto van Leon de Winter in een massagraf, destijds (1992) geplaatst omdat hij zijn Joodse achtergrond ‘te veel zou hebben uitgebuit’. Het kwam de toenmalige redactie op een schadevergoeding van 10.000 gulden te staan en een gedwongen rectificatie.
Prullenbak
Een redacteur van het literair-satirische PC moet nu eenmaal met akkefietjes omgaan, vertelt student Nederlands Fintelman. Dat geldt ook voor de langlopende ruzie met de UvA. PC kwam in februari 2024 met een artikel met de kop ‘Gezocht’. Daaronder stond een foto en naam van een medewerker van de UB. Zij zou stelselmatig PC-oplages in de prullenbak hebben doen verdwijnen. Het weggooien van kranten zou de UvA-medewerker - volgens het artikel van PC ‘een gestileerde zeekoe’, ‘wandelende pot Niveacrème’ en ‘klant van Adolf Hitlers kapper’ - hebben gedaan omdat zij het niet eens was met de inhoud van het blad.
‘Als je zoiets treurigs doet als het weggooien van een blaadje uit de bibliotheek, kan je natuurlijk ook een tegenreactie verwachten,’ zegt voormalig student Rechtsfilosofie Staal. De UB-medewerker ontkende eerder dit jaar in Het Parool het weggooien van de PC’s, maar stelde wel achter ‘zulke daden door collega’s’ te staan.
De UvA liet in mei 2024 aan PC weten niet te dulden dat medewerkers ‘beschuldigd en bedreigd (zelfs met de dood)’ zouden worden. De universiteit verbood voortaan verspreiding van PC op de campussen van de UvA.
135 jaar lang waren PC en de UvA verbonden. Nu wordt het blad al een jaar lang geweerd, maar stijgt het aantal abonnees. Hebben jullie de universiteit nog wel nodig?
‘Niet echt blijkbaar,’ zegt Fintelman glunderend. Maar, erkent hij, in het begin was het wel even eng. ‘We zijn ook voor de aanwas van onze redacteuren bijvoorbeeld afhankelijk van studenten. Uiteindelijk kregen we de laatste maanden toch ongeveer evenveel belangstelling voor het redacteurschap als voor het conflict. Maar het blijft jammer dat studenten ons blad niet zomaar mee kunnen nemen.’
De stijging in abonnees kwam volgens Fintelman door de media-aandacht voor de ruzie met de UvA, onder andere in Het Parool. ‘Bovendien moeten mensen zich wel abonneren nu ze PC niet meer gratis op de UvA kunnen meenemen. En we hebben vandaag wéér een interview.’ Hij sluit zijn monoloog daarom tevreden af: ‘PC overleeft het wel.’
Bovendien voert het blad nog steeds een ondergrondse strijd tegen de UvA, verklapt Staal. ‘We leggen stiekem gewoon nog PC’s neer bij de UB. En dan halen zij die vaak weer weg. Uiteindelijk winnen we die oorlog.’ Fintelman: ‘Onze “meeloper” (een eerstejaars van PC, red.) heeft een langere adem dan het UB-personeel.’
‘Ik ga er vanuit dat we ook gewoon doorgaan met het verspreiden in de nieuwe UB,’ zegt Staal. ‘De muren van de nieuwe UB staan toch al vol met citaten van Martinus Nijhoff (UvA-alumnus en dichter, red.), nota bene een PC-redacteur.’
Toch voelt het leeg zo zonder de PC-bakken. Hoeven jullie dan helemaal niet terug op de UvA?
‘Tuurlijk wel, wij zouden het conflict graag weer oplossen. Maar we gaan geen contact meer zoeken,’ zegt Staal stellig. ‘Onze redactie heeft vorig jaar genoeg mails gestuurd waar we geen antwoord van de universiteit kregen.’
Uiteindelijk confronteerde de PC-redactie het UvA-bestuur vorig jaar bij een inloopspreekuur voor studenten. Staal: ‘Ze kwamen met allerlei excuses, zelfs dat de verspreiding niet duurzaam was.’ Het UvA-bestuur is later nooit persoonlijk met de redactie in gesprek gegaan, zegt de redacteur. Staal bedenkt zich ineens: ‘Ze hebben wel onze krantenbakken met “Propria Cures” erop gestolen. We hebben ooit nog gevraagd of we die terug konden krijgen, zonder antwoord. Ik vermoed dat die nu ergens in een magazijn staan te rotten.’
De twee redacteurs zeggen wel open te blijven staan voor een gesprek met de UVA. Staal: ‘Het blad hoort bij de universiteit, maar zolang de UvA op geen enkele manier blijk geeft weer te willen praten, gaan wij niet op onze knietjes smeken om herstel.’
In Folia zeiden jullie in januari dat jullie het stuk over de UB-medewerker achteraf mogelijk anders hadden geschreven. Hebben jullie nooit overwogen de teamleider te laten weten dat het artikel iets te ver ging?
Fintelman: ‘We gaan geen sorry zeggen of zoiets. Ikzelf sta nog steeds achter de foto en de kop van het artikel over de UB-medewerker,’ stelt hij. ‘We hebben het hier ook niet over een gewoon personeelslid dat per ongeluk krantjes heeft weggehaald. Het was een teamleider van de UB die doelbewust uit frustratie over de inhoud van PC onze bladen in de prullenbak heeft gegooid.’
Staal kijkt daar iets anders naar. ‘Ik ben wel gevoelig voor het argument dat zij ook maar een medewerker is, en niet zelf de publiciteit heeft gezocht. We hadden de foto of de naam misschien niet moeten plaatsen. Van de andere kant vind ik ook dat het niet kan wat ze gedaan heeft.’
Volgens PC lag jullie uitsluiting ook aan het feit dat CvB-voorzitter Edith Hooge een persoonlijke hekel aan jullie blad had. Dat zou komen door een kritisch artikel over haar man Lennart Booij, die in strijd met Europese aanbestedingsregels een functie had gekregen voor het feest van 750-jarig Amsterdam. Hooge is door ziekte momenteel afwezig, ligt een gesprek misschien nu op tafel?
‘Ik weet niet of dat het anders maakt,’ zegt Staal. ‘Als Peter Paul Verbeek (rector magnificus, red.) een heel ander type is, misschien wel. Mogelijk is contact dan weer een optie…’
Jullie begonnen ooit een stuk met ‘Dit is geen grap: Ik ga Pieter Omzigt vermoorden … Ik ga novitsjok (een vergif, red.) door zijn boerenjongens roeren en boerenjongens door z’n novitsjok’. Een ingezonden stuk van toenmalig UvA-docent Laurens Buijs paste PC zo aan dat het geen essay meer tegen ‘wokisme’ maar tegen ‘kinderporno’ werd. Waar ligt bij PC de grens van wat je mag doen en zeggen?
‘Nergens, denk ik,’ zegt Staal. ‘Dat is het mooie aan satire. En PC is één van de weinige die nog in dit gebied opereert. De enige andere optie is volgens mij bepaalde uitingen verbieden. En wie zou dan de grens van humor moeten bepalen? Het CvB?’
Een verbod op humor is toch niet de enige mogelijkheid om geen kwetsende dingen meer te publiceren? Je kan ook bepaalde dingen gewoon niet schrijven.
‘We hebben geen missie als blad, maar ik vind dat je wel alles moet kunnen zeggen’, zegt Staal. Fintelman glimlachend: ‘Alles wat we in PC schrijven is grappig en alles is natuurlijk waar… Je hoeft geen genie te zijn om te begrijpen dat ons blad satirisch is.’ De redacteur haalt zijn schouders op. ‘En als mensen dan niet om PC kunnen lachen, is dat echt hun probleem.’
De UvA wil niet reageren op dit artikel. Wel laat de UvA weten dat PC nooit eigen bakken zou hebben gehad, maar dat dit achtergebleven Folia-bakken waren die door PC onder diens eigen naam herbruikt werden.
