Trans vrouw en UvA-student Tammie Schoots: ‘Ik adviseer mensen om stilletjes door hun transitie te gaan'
Ruim honderd jaar geleden opende de eerste genderkliniek in Berlijn haar deuren. Hoe staat het er sindsdien voor met de emancipatie van trans personen in Europa? Bar slecht, zeg UvA-student Tammie Schoots, zelf trans. ‘De journalistiek heeft een hele dikke middelvinger opgestoken naar trans mensen.’
Woensdagavond stond bij Spui25 een lezing van onder meer schrijver en onderzoeker Alex Bakker op het programma over de geschiedenis van genderzorg. Een van de sprekers was UvA-student Europees recht Tammie Schoots (30). ‘Dat ik als dertigjarige, werkloze student de kans krijg om dit te doen is mooi, maar tegelijkertijd ook sneu,’ zei ze met de nodige dosis zelfspot. ‘Want hoewel ik veel over dit onderwerp heb gelezen en geschreven, mis ik in het publieke debat de transpromovendi, of de trans-Volkskrantjournalisten.’ Daarmee stipte ze direct een heikel punt aan, want hoewel de ‘genderbevestigende zorg’ – medische ingrepen zoals geslachtsveranderende operaties of hormoontherapie – inmiddels haar honderdjarige jubileum viert, ziet Schoots de positie van trans mensen in de samenleving bepaald niet verbeteren, vertelde ze.
Om het gesprek daarover op gang te brengen, schoof Schoots woensdagavond dus aan bij Alex Bakker. Tijdens de lezing The Birth of the Gender Clinic: One Hundred Years of Gender-affirming Medicine, werd aan de hand van het Berlijnse Institut für Sexualwissenschaft, dat een eeuw geleden werd opgericht, gesproken over de ontwikkeling van genderzorg. ‘Dat instituut, opgericht door de Duitse arts en seksuoloog Magnus Hirschfeld, was enorm belangrijk omdat hij niet alleen medische en psychologische hulp bood, maar ook echt transmensen in dienst nam,’ zei Schoots. ‘Zo werden zij onderdeel van hun eigen zorgvormgeving.’
Radicaal-rechts
Nu radicaal-rechts wereldwijd steeds meer terrein wint, is het volgens Schoots - eerder UvA-breed bekend als oprichter van de Anti-coronapartij en studentenraadslid namens de Activistenpartij - van groeiend belang om het over de onder druk staande genderzorg te blijven hebben. ‘De ideologie van extreemrechts is gebaseerd op een natuurlijke orde in de wereld. De man staat bovenaan, daarna komt de vrouw. Een soort biologie van basisschoolniveau waarin je geslacht bepaalt hoe je in de wereld staat. Transmensen vormen een obstakel voor dat idee van een mannetje en een vrouwtje. Daarom ageert extreemrechts daar op zo’n agressieve manier tegen.’
Vooral de situatie in de Verenigde Staten, onder de pas twee maanden oude Trump-regering, baart Schoots veel zorgen. ‘Er is een regel aangenomen die bepaalt dat je je niet anders mag voordoen dan je geslacht bij geboorte. Trans mensen kunnen daardoor waarschijnlijk het land niet meer inreizen omdat dat een criminele daad zou zijn.’ Nog een voorbeeld uit de VS: termen als ‘gender’ en ‘transgender’ werden onlangs verbannen uit wetenschappelijke onderzoeken van de CDC, het Amerikaanse equivalent van het RIVM. ‘Er niet meer over mogen praten is de eerste stap. Als je de termen niet meer gebruikt, kan je het ook niet over onderdrukking hebben.’
Toch beperken de problemen zich niet louter tot de Verenigde Staten, zo benadrukte Schoots. ‘Ook in Nederland is dit onderwerp enorm actueel, ook al wordt het nooit echt als zodanig erkend. Al vijf jaar geleden schreef onderwijzeres Caroline Franssen een opinie in Trouw, waarin trans vrouwen als potentiële verkrachters werden neergezet. Dat soort extreme ideeën waren tot dan toe alleen nog op radicaal-rechtse fora te vinden, maar sindsdien komt dat uitgekauwde idee van ‘trans mensen als gevaar’ vaker voorbij. Iemand die beweert dat de aarde rond is bieden we toch ook geen platform? Door dat soort dingen in de krant te verkondigen geef je het signaal af dat dit een genormaliseerde mening is in het publieke debat. De journalistiek heeft echt een hele dikke middelvinger opgestoken naar transmensen.’
En dat zit de duurzame opname van transpersonen in de samenleving in de weg, meent Schoots. ‘Ongeveer negen op de tien Nederlanders geeft aan positief of neutraal tegenover transpersonen te staan, maar tegelijkertijd is er een hele grote groep mensen die liever geen transdocent voor de klas wil, of intimiteit tussen queerpersonen in de publieke ruimte aanstootgevend vindt. Je kunt jezelf dus heel ruimdenkend vinden, maar er tegelijkertijd ideeën op nahouden die het tegendeel bewijzen. Waar blijven de PhD-onderzoekers die hier naar kijken? Daar zit de grootste frustratie.’
Persoonlijke voorbeelden die de ondermijnde positie van transpersonen illustreren heeft ze genoeg, zelfs op professioneel niveau. ‘Onlangs solliciteerde ik voor een functie bij een journalistiek platform, waar ik in de afwijzing te horen kreeg dat mensen zoals ik een obstakel zijn voor de journalistiek. Omdat ik een transpersoon ben waren ze bang dat ik “mensen met een baarmoeder” zou willen schrijven in plaats van “vrouwen”, terwijl ik dat nog nooit heb gedaan. Dat soort vooroordelen zijn heel choquerend, mensen worden écht afgewezen om hun trans-zijn.’
Beangstigend
‘Als ik een ruimte inloop ben ik vrijwel altijd de enige transpersoon. Dat is enorm beangstigend,’ vertelde ze open. ‘Er zijn in Nederland maar zo’n 70.000 binaire transmensen, dat is een percentage van niets. Het gaat om een superkleine minderheid die enorm kwetsbaar is, als je daar tegen aan gaat lopen schoppen is dat gewoon geen gelijkwaardig debat.’
Over de positie van transpersonen op de UvA was ze ambivalent. ‘De UvA kan soms één van de meest surrealistische plekken zijn om rond te lopen. Er worden de hele tijd gesprekken gevoerd over gender en genderidentiteit, maar toch lukt het niet om transmensen écht mee te laten doen. In mijn ervaring word je gezien als minder talentvol, en betekent het behalen van goede cijfers minder vanzelfsprekend dat je de kans hebt om door te groeien.’
Ook als het gaat om de huidige genderzorg in Nederland, houdt Schoots er geen optimistische kijk op na. ‘Als het om genderzorg gaat worden er minder hoge wetenschappelijke normen geaccepteerd. Een wetenschapper en een extreemrechtse opiniemaker krijgen in dat debat dezelfde status. Ik ben bang dat het moment ook hier gaat komen dat transgenderzorg voor tieners verboden zal worden. Wanneer je als transvrouw door de mannelijke puberteit heen moet gaan, kan je dat nooit meer terugdraaien. Je wordt gewoon echt verminkt.’
Lawine
Schoots onderstreepte dan ook het belang van lezingen zoals die van woensdagavond, al vreesde ze dat het te laat is. ‘Ik ben bang dat we al over het kantelpunt heen zijn. Trump zit er pas twee maanden, en er staat ons echt nog een lawine te wachten. We hebben simpelweg niet voldoende ons best gedaan om transmensen in belangrijke wetenschappelijke en journalistieke posities te krijgen om hier tegengewicht aan te kunnen bieden.’
Ze voelt zich dan ook gedwongen tot een treurige conclusie. ‘Ik adviseer mensen om stilletjes door hun transitie heen te gaan. Zorg dat het nergens gedocumenteerd wordt en steek je hoofd niet boven het maaiveld uit, want je krijgt een enorme golf aan haat over je heen. Dat is ontzettend triest, maar zolang we de volgende stap in de emancipatie van transpersonen niet zetten, is dat het enige dat ik kan aanbevelen.’
