Rector Verbeek pleit voor verbinding op dies natalis, die eindigt met Palestinaprotest
Na een jaar waarin de saamhorigheid aan de universiteit soms ver te zoeken was, pleitte rector magnificus Peter-Paul Verbeek gisteren tijdens de 393e dies natalis van de UvA voor ‘gemeenschapszin’. Op het Spui hielden zo’n veertig pro-Palestinademonstranten intussen een lawaaidemonstratie.
Met een bevlogen speech opende rector magnificus Peter-Paul Verbeek donderdagmiddag de 393e dies natalis van de Universiteit van Amsterdam. Verbeek sprak over de universiteit als een plek ‘waar je altijd opnieuw kunt beginnen, anders kunt denken en tegen de gevestigde orde in kunt gaan’. Maar ook als een plek van ‘gemeenschapszin’, een waar je gezamenlijk tot kennis en inzichten kunt komen.
Niet zelden ontbrak die saamhorigheid aan de universiteit het afgelopen jaar. De discussie over het ethische kader samenwerking met derden moest daar deels een einde aan maken, maar lijkt dat vooralsnog niet te hebben gedaan. Margriet Schavemaker, artisitiek directeur van het Amsterdam Museum, benadrukte het even later nog in haar diesrede: ‘De wonden van de pro-Palestina protesten zijn nog lang niet geheeld.’
Dat Verbeek stelde dat het ‘in onze gesprekken over dit ethische kader ook belangrijk is gebleken om aandacht te houden voor onderlinge verbinding en ons te laten leiden door de ‘sensus communis’, moge dan ook geen verrassing heten. Ander aandachtspunt, volgens Verbeek: kunstmatige intelligentie. Of zoals de rector het zelf verwoordde: ‘AI is een disruptieve technologie, die de rol van de universiteit op vele manieren ontregelt. Het heeft grote invloed op wat studenten moeten leren, hoe ze zich met elkaar en de samenleving verbinden, en hoe ze zich als persoon ontwikkelen.’
Maar mogelijkheden biedt het ook, nuanceerde hij: in het doen van onderzoek, vragen formuleren en betekenis geven aan data. Trots kondigde hij dan ook aan dat de UvA een eigen systeem heeft ontwikkeld waarmee gebruikgemaakt kan worden van ChatGPT, zonder de koppeling met het systeem van OpenAI (de ontwikkelaar van ChatGPT). Dat verbetert de privacy van gebruikers en de veiligheid van onderzoeksgegevens, aldus Verbeek.
Penning en eredoctoraten
Kort daarna kreeg zijn oud-collega, voormalig collegevoorzitter Geert ten Dam, de Frans Banninck Cocqpenning uitgereikt uit handen van loco-burgemeester en wethouder van Amsterdam, Hester van Buren. Dat is een onderscheiding van de stad Amsterdam voor mensen die zich verdienstelijk hebben ingezet op cultureel, economisch of maatschappelijk vlak. Van Buren prees Ten Dam om haar ‘unieke combinatie van optimisme, intellectuele nieuwsgierigheid, generositeit, politiek gevoel en vernuft’ en haar belangrijke rol bij het opzetten van allerlei initiatieven. Van het Kenniscentrum Ongelijkheid tot het noodfonds voor studenten uit Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland en haar bijdrage aan het stimuleren van onderzoek naar Kunstmatige Intelligentie.
Traditiegetrouw worden tijdens de dies ook de eredoctoraten uitgedeeld. Dit jaar viel die eer ten deel aan een drietal mensen: de Belgische hoogleraar biomechanica Liesbet Geris, de Nederlandse historicus, schrijver en filmmaker Bianca Stigter en haar echtgenoot, de Britse regisseur, filmmaker en scenarioschrijver Steve McQueen.
Geris werd geëerd vanwege haar onderzoek naar een Virtual Human Twin. Dat is een digitale representatie van een persoon, waarmee diens fysieke en biologische processen nauwkeurig nagebootst kunnen worden. Het doel is de gezondheidszorg verbeteren door gepersonaliseerde behandelingen te simuleren, voordat ze op een echte patiënt worden toegepast. Ontroerd en dankbaar nam Geris haar nieuwe doctorstitel aan. Ze was blij vanaf nu deel te mogen zijn van ‘de UvA-familie’.
Voor schrijver Bianca Stigter is de UvA bekender terrein, in de jaren tachtig studeerde ze aan de Amsterdamse universiteit geschiedenis. Daarna is ze schrijver van meerdere boeken en columns geworden, en produceerde ze (documentaire-)films als het doorwrochte en minutieus uitgevoerde Three Minutes: A Lengthening over de Joodse bevolking in het Poolse plaatsje Nasielsk anno 1938. De Tweede Wereldoorlog is een terugkerend thema in haar oeuvre, met onder meer de monumentale Atlas van de Bezette Stad als een van haar belangrijkste wapenfeiten.
Ook voor haar eega, Steve McQueen, is WO II een bron van inspiratie gebleken. Met De Bezette Stad en Blitz produceerde hij twee gelauwerde films over de oorlog, nadat hij eerder onder meer al het met meerdere Oscars bekroonde 12 Years a Slave produceerde.
Palestina-protest
Tegen het einde van de dies, net toen Steve McQueen aan de laatste speech van de middag begon, klonken er vanuit buiten pro-Palestijnse leuzen – ‘Free, Free Palestine’ – door in de Aula. Die waren afkomstig van veertig, hoogstens vijftig activisten die zich op het Spui hadden verzameld om tegen de houding van de UvA in het Israël-Palestina conflict te demonstreren. Behalve het scanderen van leuzen sloegen ze met lepels op kookpannen en bonkten ze tegen de zijgevel van de Oude Lutherse Kerk aan. Het was binnen goed te horen, zij het slechts als achtergrondgeluid.
Veel luider werd het bij de achteringang aan de Handboogstraat, waar alle aanwezigen de aula moesten verlaten om naar huis te gaan of naar het belendende Maagdenhuis, waar de aansluitende borrel zou plaatsvinden. Iedereen die naar buiten kwam stond meteen oog in oog met de demonstranten, die pro-Palestijnse leuzen in hun richting scandeerden. Aan weerszijden hield de politie de boel in de gaten. Voor de aanwezigen een opmerkelijke, maar gezien het afgelopen jaar misschien wel weinig verrassende en illustratieve afsluiting van UvA’s 393ste verjaardag.
