Zesduizend mensen verwacht in Utrecht bij demonstratie tegen bezuinigingen hoger onderwijs
Donderdag 14 november gaan naar verwachting duizenden studenten en medewerkers demonstreren in Utrecht tegen de bezuinigingen in het hoger onderwijs. Wat staat er op het spel? Vijf vragen aan UvA-hoogleraar en initiatiefnemer van WOinActie Rens Bod.
Er gaat 1 miljard worden bezuinigd in het hoger onderwijs. Wat betekent dat?
‘Dat starters- en stimuleringsbeurzen verdwijnen, net als het pas opgerichte Nationaal Groeifonds en het Fonds voor Onderzoek en Wetenschap. Daarmee worden vooral jonge onderzoekers geraakt aan het begin van hun carrière. Ook op internationale studenten wordt bezuinigd door de aantallen terug te dringen via de nog verder aangescherpte Wet internationalisering in balans (WIB). Er wordt een langstudeerboete ingevoerd, al heeft de minister van OCW al kenbaar gemaakt dat deze waarschijnlijk geschrapt zal worden. Daar kom dan wel een verhoging van het collegegeld voor in de plaats, dus dat is een geval van broekzak-vestzak. En dan zijn er onlangs de bezuinigingen op de onderwijssubsidies nog bijgekomen, waarmee de bezuinigingen zijn opgelopen tot 1,4 miljard euro per jaar.’
Kunnen de universiteiten niet af met wat minder geld?
‘Absoluut niet. In 2021 berekende de consultant PricewaterhouseCoopers dat het hoger onderwijs ondergefinancierd is en dat het bijna anderhalf miljard tekortkwam om een gezonde balans tussen onderwijs en onderzoek te houden. Daarop volgden er flinke investeringen in de vorm van de sectorplannen, het Fonds voor Wetenschap en Onderzoek en het Nationaal Groeifonds. Die investeringen worden nu allemaal weer teruggedraaid. Het is wat je noemt onverantwoordelijk en onbetrouwbaar bestuur.’
‘En niet omdat er een nieuwe visie ligt maar met de botte bijl. De 282 miljoen voor de langstudeerboete is puur bedoeld om de staatskas geld op te leveren. Onderwijsminister Bruins liet al weten dat wanneer de 282 miljoen niet gehaald wordt omdat alle studenten heel braaf studeren dat het geld dan gekort zal worden op de eerste geldstroom. De bezuiniging is dus een doel op zich.’
 BodHoogleraarFMGFotoJeroenOerlemans_b4202a.jpg)
Hoeveel studenten en medewerkers verwachten jullie in Utrecht?
‘Duizenden. Vooral uit Nijmegen, Leiden en Utrecht, omdat daar al bezuinigingen zijn aangekondigd binnen de universiteit. De universiteit Nijmegen verwacht al zo’n duizend man, dat geldt voor Leiden, Utrecht en Amsterdam waarschijnlijk ook. Maar ook aan de technische universiteiten zoals de Universiteit Twente hebben we veel mensen weten te mobiliseren via WOinActie. Al met al zou het zo’n vijf tot zesduizend mensen op kunnen leveren in Utrecht.’
‘Er zijn heel veel partijen aangesloten bij de demonstratie. De vakbonden, belangenbehartigers zoals het landelijke netwerk voor promovendi (PNN) en PostdocNL en de LSVb. Daarnaast sluiten ook de besturen van de universiteiten zich aan, de Universiteiten van Nederland (UNL), en zelfs de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), die zich normaal vanwege hun adviesrol niet uitspreekt. Ook de Nederlandse Vereniging voor Rechtsspraak heeft haar steun uitgesproken voor de demonstratie.’
Wat willen jullie met de demonstratie bereiken?
‘Druk uitoefenen op het ministerie van OCW en het parlement, de Tweede, maar vooral ook de Eerste Kamer. Zij kunnen met hun stem nog altijd de begroting tegenhouden, vooral omdat de regering geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer.’
‘Maar we hopen vooral ook dat de universiteiten in gaan zien dat er alternatieve scenario’s bestaan. Sommige universiteiten en decanen zijn wel erg gezagsgetrouw en zijn al begonnen met het uitvoeren van bezuinigingsbeleid, en dat vinden wij als gezamenlijke coalitie onverstandig. Zo hebben de faculteit geesteswetenschappen van Leiden en Utrecht al aangekondigd opleidingen te gaan schrappen. Het verhaal is dat dat sowieso had moeten gebeuren, maar bij een bijeenkomst aan de UU bleek wel degelijk dat als de draconische bezuinigingen van het ministerie van OCW er niet waren geweest, de bezuinigingsplannen van die faculteiten nooit zo zwaar waren geworden.’
‘Er zijn bovendien alternatieven. Je kunt als universiteit ook interen op je reserves en duidelijker je stem laten horen. Universiteiten zijn eigenlijk too big to fail: ze kunnen helemaal niet failliet gaan, dus een klein beetje academische ongehoorzaamheid is wel op z’n plaats.’
Mocht de demonstratie geen gehoor vinden, wat kunnen we dan verwachten?
‘Als de begroting inderdaad door het parlement komt dan gaan we een staking overwegen. Ook deze donderdag is het al een vorm van werkstaking, die de universiteiten faciliteren door studenten en medewerkers vrij te geven. Een langere staking gaat natuurlijk alleen slagen als er genoeg mensen meedoen. Dus dat zal donderdag moeten blijken. Een hoge opkomst is voor ons heel belangrijk.’
De demonstratie vindt plaats op donderdag 14 november in Utrecht van 13.00 tot 15.00 uur. Vanaf het Moreelsepark start er een mars naar het Domplein waar een programma volgt met sprekers en muziek. Meld je hier aan. Een treinkaartje naar Utrecht is gratis, mits je lid bent of tijdig lid wordt van de AOb.
