‘De regio is niet negatiever over immigratie en EU dan voorheen, stedelingen nóg positiever’
De kloof tussen de Randstad en het platteland is het afgelopen decennium toegenomen in Nederland. ‘Maar verschillen tussen opleidingsgroepen zijn bijvoorbeeld veel groter.’ Vijf vragen aan Twan Huijsmans, die deze donderdagmiddag op de politieke scheidslijn tussen stad en platteland promoveert.
Vooral in de Angelsaksische landen zijn de electorale verschillen tussen stad en platteland de afgelopen veertig, vijftig jaar, flink toegenomen, ziet promovendus Twan Huijsmans. Berucht zijn de VS, waar het tweepartijenstelsel haast symbool lijkt te staan voor dit schisma. De Republikeinen trekken veel kiezers van het platteland, de Democraten uit de stad.
Maar ook Nederland ziet een grotere scheiding tussen stad en platteland ontstaan, constateert Huijsmans, met name in het afgelopen decennium. Hij deed onderzoek naar dit fenomeen voor zijn dissertatie Our Place in Politics: Urban rural political divergence and how place affects political attitudes. Deze donderdagmiddag promoveert hij aan de UvA in de Agnietenkapel.
Voor zijn proefschrift maakte Huijsmans onder meer gebruik van gegevens uit het Nationaal Kiezersonderzoek, waarbij hij rekening hield met verschillen in opleidingsniveau, inkomen en leeftijd. Tot welke bevindingen kwam hij? Vijf vragen naar aanleiding van zijn onderzoek.
Hoe zijn die verschillen tussen (grote) stad en platteland versterkt in Nederland?
‘Daar zijn verschillende verklaringen voor, maar belangrijk is het volgende. Partijen die het goed doen in de stad, zijn vaak links-progressief, en op het platteland juist conservatief of christelijk. Wat er nu in Nederland aan de hand is, is dat de steun voor de grote middenpartijen – VVD, PVDA – het afgelopen decennium is afgenomen. Zij zorgden voor enige verbinding tussen stad en platteland, omdat ze een minder sterke geografische concentratie van stemmers hebben.’
Welk verschil tussen stad en platteland kwam in je onderzoek sterk naar voren?
‘Wat opviel was dat inwoners van grote steden – mede door globalisering – positiever over belangrijke politieke thema’s, als immigratie, de EU en de multiculturele samenleving, zijn gaan denken dan voorheen. Terwijl de opvatting van mensen buiten de grote steden ongeveer gelijk is gebleven. Vaak hoor je dat die laatste groep hier negatiever over is gaan denken, maar dat zag ik niet terug in mijn analyse. Dus dat was wel een verrassing.’
‘Bovendien zijn die verschillen tussen stad en platteland helemaal niet zo groot als we vaak denken. Verschillen tussen opleidingsgroepen zijn bijvoorbeeld veel groter, en die bestaan ook binnen de stad en op het platteland.’
Waar hebben deze steeds verder uiteenlopende opvattingen toe geleid?
‘Inwoners van plattelandsgebieden hebben het idee dat de nationale politiek niet voldoende oog heeft voor de regio. Dat hun lokale manier van leven en cultuur niet gerespecteerd wordt door andere inwoners. Ik heb bijvoorbeeld gekeken naar lokale dialecten. En wat blijkt? Hoe verder die afstaan van wat we in de Randstad ‘standaard Nederlands’ noemen, hoe sterker het gevoel was dat de nationale politiek er niet voor hen is. Het gevolg is dat ze naar rechtse partijen worden gedreven, zoals de PVV, NSC en BBB, die er beter in slagen om het gevoel van regionale ongelijkheid aan te boren in de politiek.’
Moeten ze op het platteland dan ook progressief links worden, net als in de stad?
‘Nee, zeker niet. Maar aan de rechterzijde zit ook een partij met antidemocratische standpunten, namelijk de PVV. Dus het is problematisch voor het functioneren van de rechtsstaat als burgers naar die radicaal-rechtse partij trekken.’
Wat is de oplossing, hoe kunnen we de kloof tussen stad en platteland (enigszins) dichten?
‘Het zou goed zijn als beleidsmakers meer investeren in regio’s die niet zo hebben geprofiteerd van de economische veranderingen zoals de grote steden dat hebben gedaan. Ook zouden partijen meer politici van buiten de Randstad op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer moeten zetten, zodat mensen in alle hoeken van het land het gevoel hebben dat ze vertegenwoordigd zijn in de nationale politiek.’
Het proefschrift van Twan Huijsmans heet: ‘Our Place in Politics: Urban rural political divergence and how place affects political attitudes.’ Hij promoveert donderdag om 13:00 in de Agnietenkapel.
