Hoe staan Musselkanalers tegenover een azc? ‘Iedereen die hier woont, is een Musselkanaler’
Een week lang onderzochten UvA-studenten sociale geografie & planologie het draagvlak voor het asielzoekerscentrum (azc) in het Groningse dorp Musselkanaal. Zij raadden de gemeente aan om er voor te zorgen dat asielzoekers en Musselkanalers zoveel mogelijk met elkaar in contact komen. ‘“God heeft iedereen gelijk gemaakt”, zeggen de Musselkanalers.’
Circa negentig studenten sociale geografie & planologie deden in de tweede week van januari een veldwerkonderzoek in het dorp Musselkanaal en omgeving, in de Groningse gemeente Stadskanaal, over het draagvlak van het asielzoekerscentrum aldaar. Afgelopen vrijdag presenteerden zij in een live-verbinding vanaf REC-A hun voorlopige onderzoeksresultaten ten overstaan van betrokkenen van de gemeente Stadskanaal, waaronder de burgemeester en de azc-locatiemanager. De belangrijkste gedeelde conclusie: hoe meer contact met asielzoekers bewoners hebben, hoe positiever ze zijn.
Spreidingswet
Verdeeld over vijftien groepjes namen de derdejaarsstudenten ruim vijfhonderd enquêtes af onder 67 Musselkanalers. In 2020 heropende daar het azc Musselkanaal voor ruim 400 asielzoekers. De bedoeling van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) is dat het azc tot minstens 2025 openblijft. Met de aangekondigde spreidingswet, niet meegenomen in de enquêtes van de studenten, is het wel mogelijk dat een nader te bepalen aantal asielzoekers op termijn zal worden ondergebracht in andere gemeentes die nu te weinig asielzoekers opvangen.
‘Geen tweede Ter Apel met tenten’
Musselkanaal ligt op een steenworp afstand van Ter Apel, waar zich een asielopvang voor nog eens tweeduizend asielzoekers bevindt. Ter Apel kwam afgelopen tijd in het nieuws wegens zowel de slechte voorzieningen voor te veel bewoners als de gewelddadige incidenten in het centrum. De bewoners van Musselkanaal gaven dan ook bovenal aan ‘geen tweede Ter Apel met tenten’ te willen worden.
Uit zowel de kwalitatieve als kwantitatieve onderzoeken bleek bovendien dat inwoners van Musselkanaal overwegend positief stonden tegenover het azc in Musselkanaal, maar dat bewoners die verhalen over ‘Ter Apel’ uit tweede of derde hand hadden vernomen, aanzienlijk negatiever dachten over asielopvang. Negatieve berichten in bepaalde Facebook-groepen met andere Musselkanalers, die sceptisch tegenover bepaalde media staan en veelal negatieve verhalen vertellen over asielzoekers in de omgeving, droegen bij aan de gegroeide afwijzende mening ten opzichte van een azc.
Burendag
Die mening bleek sterker te worden wanneer de respondenten verder weg woonden van het azc en dus alleen ‘oppervlakkig’ contact met de asielzoekers hadden, zoals bijvoorbeeld in de supermarkt. Maar samen voetballen met de asielzoekers, vrijwilligerswerk doen in de buurt of een burendag met vluchtelingen, maakten dat de dorpsbewoner positiever over de aanwezigheid van een azc dachten.
Ook de rol van de kerk bleek belangrijk in de beeldvorming van de dorpelingen. Aangezien ze in de kerk regelmatig mengden met de asielzoekers, bleek geloof te verbinden. Bovendien stelden de gelovige Musselkanalers: ‘God heeft iedereen gelijk gemaakt.’ Veel respondenten schenen zodoende trots op hun kerk, maar waren dat eveneens op hun gemeente. Die bewondering kwam ten dele voort uit de snelle opvang van Oekraïense vluchtelingen. ‘Groningen is het afvoerputje van Nederland, maar de gemeente heeft dat goed opgelost.’
De gemeente was echter niet helemaal blij met hetgeen uit de resultaten bleek. Het draagvlak was kleiner dan de individuele betrokkenen van het azc en de gemeente hadden verwacht. Bovendien schrok de gemeente van sommige, racistische antwoorden van de Musselkanalers. Bijvoorbeeld van één respondent die zei nog wel ‘te schrikken als ik een zwarte ’s avonds op straat zie’ en van een inwoner die de islam ‘de bron van kwaad’ noemde.
Voetbaltoernooi
Daarnaast had de locatiemanager van de azc gehoopt dat de studenten meer navraag hadden gedaan naar voorstellen voor contact tussen Musselkanalers en asielzoekers. Toen één van de studenten zelf kwam met ‘misschien een voetbaltoernooi’, sprak de locatiemanager dat ze ‘dat zelf ook wel had kunnen bedenken’. Daarbij was de gemeente ook sceptisch over de conclusie dat er iets gedaan kon worden met de gevolgtrekking dat hoogopgeleiden positiever over het azc dachten: ‘Moeten we in Nederland dan maar alleen azc’s oprichten bij hoogopgeleiden in de buurt?’
Belangrijk bij de genoemde negatievere meningen was volgens de studenten wel dat bijna alle Musselkanalers het onderscheid maakten tussen ‘gelukszoekers’ (zij die uit een veilig land komen) en échte vluchtelingen (oorlogsvluchtelingen). Die laatste groep werd overwegend als welkom gezien. Want, stelde een inwoner van het dorp, ‘iedereen die in Musselkanaal woont, is een Musselkanaler.’
