Van vmbo naar masterdiploma aan de UvA: zij stapelden zich omhoog
Zes jaar doen over het vwo, een driejarige bachelor, een eenjarige master afronden en dan beginnen te werken. Zo lopen veel loopbanen van studenten. Maar wat nou als je begint bij het vmbo en je weg omhoog stapelt, totdat je bijna dertig bent en tussen twintigjarigen studeert? ‘Ik heb soms het gevoel dat ik de eeuwige student ben.’
Toen Halil Celik (29, interdisciplinaire sociale wetenschap (ISW) en bestuurskunde aan de HvA) jong was, had hij al een brede interesse. Zo keek hij vaak naar wielrennen op televisie of naar andere sporten die hij niet kende. Ook las hij veel boeken en wilde hij naar musea. ‘Ik kom uit een arbeidersgezin, waar het motto was: je moet hard werken, geld verdienen en dan heb je een goed leven. Dus mijn ideeën om culturele uitstapjes te doen werden gelijk van tafel geschoven.’
Hij heeft vmbo gedaan en daarna is hij breed geïnteresseerd gebleven. Dat is te zien in zijn onderwijsloopbaan. Hij begon op het mbo, waar hij rechten studeerde, waarna hij bestuurskunde aan de HvA deed. Van die opleiding hoeft hij alleen nog zijn scriptie af te ronden. Daarnaast zit hij in zijn tweede jaar van de studie ISW aan de UvA. ‘Ik voel me tussen de jonge twintigers helemaal niet 29,’ zegt hij. ‘Maar ondanks mijn leeftijd ben en blijf ik een volwaardige student.’
Halils ouders hebben niet gestudeerd en dat maakt Halil een eerstegeneratiestudent. ‘Ik ben een pionier in het studeerproces. Ik merk dat het daardoor moeilijk is om begrepen te worden door mijn ouders en familie. Zo vertel ik nog steeds aan ze dat ik rechten studeer, want dat begrijpen ze. Het woord ‘wetenschap’ bijvoorbeeld, is verwarrend. Maar als ik hun vertel dat ik zo meteen twee bachelors op zak heb, één aan de HvA, en één aan de UvA, dan zullen ze supertrots zijn.’
Twaalf jaar student
Hij heeft in totaal acht jaar gestudeerd aan het hbo en de universiteit en met de vier jaar mbo die hij heeft gedaan, zit hij aan een totaal van bijna twaalf jaar. Zijn rol als eerstegeneratiestudent, maar ook zijn leven als mantelzorger voor zijn moeder, zijn concentratieproblemen door AD(H)D en de coronapandemie hebben ervoor gezorgd dat hij naar eigen zeggen vooral bestuurskunde ‘behoorlijk uitgerekt heeft’, met een overlap naar ISW.
Als student heb je tien jaar de tijd om je studiefinanciering te gebruiken, met uitzondering van het mbo. Voor Halil is die periode van tien jaar dus begonnen toen hij acht jaar geleden aan het hbo begon en dat betekent dat de tijd hem bijna inhaalt.
Desondanks is Halil vastberaden om zijn bachelors af te ronden en het liefst daarna één of twee masteropleidingen. ‘Dan kan niemand op de werkvloer zeggen dat ik niet hoog genoeg opgeleid ben. Ik zou het leuk vinden om met alle kennis en ervaring de maatschappij iets terug te geven.’
.jpg)
Hoofdkantoorniveau
Priscilla Schaap (26, voormalig student Communication Science) zegt ook dat een reden voor haar stapsgewijze traject van het mbo naar de universiteit is dat dit je aantrekkelijker maakt op de werkvloer. Zij is net afgestudeerd aan de master Communication Science: Persuasive Communication. Ze werkt nu parttime als cosmeticaconsultant – dat was ook haar bijbaan toen ze studeerde – en het lijkt haar interessant om in de pr, of in een marketingfunctie te werken op hoofdkantoorniveau. ‘Dat zijn wel hele competitieve functies. Het is moeilijk om daartussen te komen.’
Priscilla is aanvankelijk vooral gaan stapelen omdat ze slechts twintig was toen ze klaar was met het mbo. ‘Dan kom je net kijken.’ Ook vanwege die reden is ze na het hbo verder gaan leren, en omdat ze theoretisch geprikkeld was en de ambitie had om op een hoger abstractieniveau na te denken. ‘Daarnaast geldt bij stapelen: wat ambieer je, en wat voor opleiding heb je daarvoor nodig? Voor het niveau waar ik op wil werken, is het wel echt nodig om een universitair diploma op zak te hebben.’
Neus in studieboeken
Ze is een paar maanden geleden afgestudeerd, na tien jaar studeren. Door haar leeftijd had ze op de universiteit soms wel het gevoel de ‘eeuwige student’ te zijn. Bijvoorbeeld wanneer haar medestudenten voluit het studentenleven leefden, met feesten en borrelen, en zij zich vooral concentreerde op de studie omdat ze vastberaden was die af te ronden. Of wanneer mensen van haar middelbare school gingen trouwen, kinderen kregen en carrière maakte, zat zij met haar neus in de studieboeken. ‘Maar voor mij gaat die fase van settelen wat later beginnen. Ik wil eerst een vaste baan waar ik blij mee ben, voordat ik de volgende stappen ga maken in mijn leven.’
Hoe Priscilla blikt terug naar haar periode van studeren, nu ze haar diploma’s heeft? ‘Het was een lange adem, maar ik ben ermee doorgegaan en daar ben ik heel blij mee. Tijdens de tocht voelde het niet alsof er geen einde in zicht was, omdat ik het in kleine segmenten heb gedaan, eerst een diploma hier, dan eentje daar, tot het eindpunt. Nu kan niemand me meer afnemen dat ik niet hoog genoeg ben opgeleid.’
‘Daarnaast heb ik ook veel geleerd van mijn praktische opleidingen. Zo ben ik praktisch ingesteld en kan ik ad hoc schakelen, maar kan ik ook kritisch en analytisch nadenken.’
Interessante reis
Wie ook veel geleerd heeft bij veel verschillende opleidingen, is Dean Janssen (26, ISW). Hij heeft opmerkelijk veel verschillende dingen gedaan. Zo is hij als eerst opgeleid als verzorgende IG, wat hij ‘verschrikkelijk’ vond. ‘Dat praktische lag mij niet.’ Het leger was ook niets voor hem. Ze vonden dat hij daar meer over zijn problemen moest praten, zoals de scheiding tussen zijn ouders. Het niet praten over moeilijke zaken, zou de kans op PTSS als hij eenmaal in het leger zat vergroten. Daarna heeft hij de mbo een opleiding tot laborant gedaan, daar zag hij ook geen toekomst in. Toen begon hij aan de opleiding toegepaste psychologie op het hbo, maar hij kwam niet aan zijn propedeuse. Na een hoop omwegen heeft hij uiteindelijk toch het toegangsticket gekregen om naar de UvA te mogen, door een toelatingsonderzoek.
Na deze ‘interessante reis’ ziet hij wel dat hij veel heeft geleerd, blikt hij terug nu hij bijna alle ISW-vakken heeft afgerond. ‘Ik ben standvastiger en veerkrachtiger,’ zegt Dean. ‘Als vwo’ers een vak niet halen dan zijn ze gelijk overstuur. Ik kan veel beter met tegenslagen om, aangezien ik al best wat tegenslagen heb overleefd.’
‘Daarnaast merk ik dat studenten vaak gestrest zijn voor een tentamen, of per se niet een halfjaar extra willen studeren vanwege de verwachtingen van hun ouders. Sommigen hebben hun leven uitgeschreven: ze willen drie jaar over hun bachelor doen, en dan een master. Ik kijk anders en flexibeler naar het leven. Daarnaast maak ik me financieel niet veel zorgen. Ik heb nog twee jaar recht op mijn studiefinanciering, dus ik moet het tempo erin houden maar ik denk dat dat gaat lukken.’ Deze relaxte visie heeft hij ook over zijn lening. ‘Die moet ik wel gaan afbetalen. Maar ik heb niet behoefte aan vijftien auto’s. Ik ben al tevreden met een leuke baan en een klein appartement.’
Hippies, rokken en tatoeages
Verder kan Dean het wel goed vinden met zijn medestudenten. ‘Aan het begin van mijn studententijd aan de universiteit dacht ik: ik moet me conformeren aan de norm. Ik heb een Limburgs accent, en mensen accepteren je toch sneller als je ABN praat, dan wanneer je klinkt als rapper Sjors.’
‘Dat ik me wil conformeren heb ik niet meer zo nu.’ Hij vervolgt: ‘Het is grappig. De universiteit is best progressief en iedereen kleedt zich wat meer als een hippie, wat vrijer. Het maakt niet uit of je een rok aan hebt, of onder de tatoeages zit. Studenten praten ook buiten de studie over de lesstof. Eerst vond ik dat raar, maar nu doe ik daar zelf aan mee.’
