Lees terug: Alle reacties op Maex, Ten Dam en het vertrek van Amman

Commissie financiën verliest belangrijk aanspreekpunt

Hendrik van Moorsel, voorzitter van de commissie die onderzoek doet naar de financiën en het huisvestingsbeleid van de UvA, heeft met Amman een belangrijk aanspreekspunt verloren. ‘Hij was bij het CvB verantwoordelijk voor zo'n 80 à 90 procent van wat wij onderzoeken,’ zegt Van Moorsel. De commissie onderzoekt echter de afgelopen tien jaar en Amman zat slechts twee jaar in het college. ‘De grote, belangrijke besluiten zijn in de periode voor hem genomen.’

Hoewel Ammans vertrek volgens Van Moorsel niet van grote invloed is op het onderzoek, dacht hij toch even ‘oeps’ toen hij het nieuws hoorde. ‘We waren de afgelopen tijd bezig met oriënterende gesprekken en willen in april formele gesprekken gaan voeren met de huidige bestuurders. In principe werkt iedereen mee op basis van vrijwilligheid maar voor zittende CvB-leden is de medewerking toch wat meer verplicht.’

Proos en Linnenbank uitgespeeld

‘Ik wist al dat ik het niet zou worden,’ zegt HvA-student Sebastiaan Proos. Proos, die had gesolliciteerd naar de positie van voorzitter van het College van Bestuur, had begin februari een brief ontvangen van headhunter Egon Zehnder waarin stond dat de student zeker over een paar ‘relevante’ profielkenmerken beschikt, maar dat er andere kandidaten zijn die ‘nog nauwer op het profiel aansluiten’.

‘Mijn sollicitatie was meer bedoeld als publieke protestactie die moest leidden tot discussie over de vraag waarom bestuurders van een publieke instelling als de UvA benoemd worden en niet verkozen.’ Over de kandidaten zelf kan Proos niets zeggen, ‘maar ik heb wel kritiek op de schimmige, ondoorzichtige benoemingsprocedure die heel lang duurde. De academische gemeenschap werd al die tijd onvoldoende op de hoogte gehouden en had nauwelijks zeggenschap.’

UvA-docent en sollicitant voor de functie van voorzitter van het CvB André Linnenbank heeft nooit een officiële afwijzing gekregen, maar is niet verbaasd dat hij het niet geworden is. ‘Ik had eerder gehoord dat ik op een reservelijst stond,’ aldus Linnenbank, die afgelopen voorjaar naam maakte als prominent Maagdenhuisbezetter. Dat headhunter Egon Zehnder nog niets van zich had laten horen vindt hij ook niet verrassend: ‘Ik denk dat ik nog wel een brief van ze zal krijgen maar waarschijnlijk zo'n twee, drie weken nadat de benoeming een feit is. Ik heb niet bepaald veel vertrouwen in Egon Zehnder.’ Over Ten Dam, naar verluidt de beoogd kandidate voor de functie waar Linnenbank op had gesolliciteerd, kan hij niets zeggen. ‘Ik heb de naam nooit eerder gehoord en weet niet wat haar insteek is en of ze zich wil gaan inzetten voor verandering op de UvA.’

Linnenbank betreurt het vertrek van Amman. ‘Ik had het gevoel dat hij daar wel op zijn plek zat en dat hij wel capabel was. Een nieuw iemand moet eerst worden ingewerkt, dat kost allemaal weer tijd en komt de slagvaardigheid van het CvB niet ten goede.’

Samengevat

Het is vier uur, tijd voor een korte recapitulatie.

Vanochtend meldde NRC Handelsblad dat Hans Amman opstapt als vicevoorzitter van de UvA en HvA. Inmiddels is duidelijk dat er een conflict tussen Amman en de Raad van Toezicht is ontstaan over de samenwerking tussen UvA en HvA. Amman was niet per se voorstander van een voortzetting van die samenwerking, terwijl daar in Raad van Toezicht anders over werd gedacht. Ook waarnemend voorzitter Dymph van den Boom noemt die discussie als factor in het besluit van Amman.

Over of Karen Maex en Geert ten Dam daadwerkelijk beoogd rector magnificus en beoogd collegevoorzitter zijn, is niet veel meer duidelijkheid gekomen.

De Facultaire Studentenraad van FNWI heeft volgens voorzitter Micha de Groot een goede relatie met Maex. ‘Ze is altijd bereid om te luisteren en in gesprek te gaan. We zijn erg tevreden met haar als decaan dus ik zou niet weten waarom ze niet ook een goede rector zou kunnen zijn.’ Toch vindt De Groot het te vroeg van een vertrek te spreken. ‘Er is nog niets bevestigd. We wachten rustig de procedure af en hopen dat we uiteindelijk een goede rector krijgen.’

‘Discussie met Raad van Toezicht’

Dymph van den Boom, waarnemend collegevoorzitter van UvA & HvA en rector magnificus van de UvA, laat weten dat de discussie met de Raad van Toezicht over de toekomst van UvA en HvA een factor is in het vertrek van Amman. ‘In het nieuwe profiel voor de voorzitter van het college van bestuur staat dat de samenwerking tussen de UvA en de HvA geëvalueerd zal worden,’ zegt Van den Boom. ‘Dat proces ging Hans niet snel genoeg, daarover is discussie ontstaan met de Raden van Toezicht en dat heeft een rol gespeeld in zijn besluit.’

Van den Boom zegt het vertrek van Amman te betreuren. ‘Ik ben echt heel erg teleurgesteld over het plotselinge vertrek van mijn collega Hans Amman (...) We zijn hem veel dank verschuldigd. Hij is een heel aimabele collega met wie het zeer prettig is om samen te werken.’

Een competent decaan

Voormalig Centrale Ondernemingsraad-voorzitter Jan Bergstra houdt het hoofd koel onder het nieuws dat er opnieuw is gelekt. ‘Ach ja, chic is het niet,’ meent de hoogleraar informatica, ‘maar zo gaat dat nou eenmaal. De nationale veiligheid is niet in het geding en we moeten we er maar tegen kunnen met zijn allen. Ik mag hopen dat er niet weer één of andere commissie wordt opgericht alleen omdat NRC een stukje heeft geschreven.’

Dat er gelekt wordt, betekent volgens Bergstra niet dat er iets mis is met de benoemingsprocedure. ‘Ik zie geen reden om over de procedure te klagen. De medezeggenschap heeft voldoende inspraak, dus de procedure is prima. Alleen de uitvoering is misschien niet optimaal.’ Hij is het ook niet eens met de huidige COR-voorzitter Ó Nualláin, die de kandidaten eerder opriep om zichzelf - nu de namen toch al gelekt zijn - te presenteren aan de academische gemeenschap. ‘Het is toch niet zo dat nu er sommige feiten gelekt zijn, gelijk maar alle feiten op tafel moeten komen te liggen? Het is vervelend maar we moeten gewoon door met de normale procedure.’

Bergstra wil liever niet ingaan op geruchten, maar noemt Maex een competente decaan. ‘Waarom zou ze dan niet ook een competent rector zijn?’

Doorpakken op het allocatiemodel

Ook voor student-assessor Lianne Schmidt kwam het nieuws over het vertrek van Amman als een verrassing. ‘Ik vind het jammer dat hij vertrekt,’ zegt Schmidt, die het afgelopen jaar minstens één keer per week met het CvB om tafel zat. ‘Ik heb Amman leren kennen als iemand met een groot hart voor de UvA en de HvA en hij was altijd open en benaderbaar. We keken zeker soms anders tegen dingen aan, maar daar viel altijd goed met hem over te praten en dat is natuurlijk fijn.’

Schmidt vindt het vooral belangrijk dat Ammans vertrek er niet toe leidt dat de dossiers, waar hij mee bezig was, blijven liggen. ‘Het plan voor de herziening van het allocatiemodel - waar de academische gemeenschap trouwens een belangrijke rol in krijgt - is onder zijn leiding tot stand gekomen. Het is belangrijk dat dat ondanks zijn vertrek gewoon van start gaat.’

Onrust op Science Park
‘We verslijten decanen in een belachelijk tempo,’ schrijft UvA-docent astrofysica Anna Watts op Twitter. Ze beklaagt zich over het feit dat er in de acht jaar dat ze aan de bètafaculteit werkt al vier decanen zijn vertrokken. En: ‘Nog meer onzekerheid voor de bètafaculteit, nu decaan Maex weggaat om rector te worden.’ Watts zegt benieuwd te zijn wat er gaat gebeuren met de samenwerking met de Vrije Universiteit.

Bij haar aanstelling als decaan van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica aan de UvA (FNWI) kreeg Maex namelijk de opdracht om deze faculteit te fuseren met de twee bètafaculteiten van de VU. Met dat doel werd Maex ook aan die faculteiten aangesteld als decaan. De voorzitter van de ondernemingsraad van de VU, Laura Henderson, wil pas reageren op het mogelijke aanstaande vertrek van Maex zodra dat officieel bevestigd is. Henderson: ‘Dat is voor zover ik weet nog niet gebeurd.’

Gelekt om af te branden?
‘Het zou kunnen dat de namen van Maex en Ten Dam zijn gelekt om ze af te doen branden. Dat is hoe het in de politiek ook gaat, als er een nieuwe minister moet worden benoemd of een partij een nieuwe leider kiest,’ zegt Enzo Rossi, docent politicologie en betrokken bij de actiegroep ReThink UvA. ‘Wie kan er hebben gelekt? De enige die weet wie er kandidaat zijn is rekruteringsbureau Egon Zehnder, en de leden van de sollicitatiecommissie zelf. Het zou ook kunnen dat de twee helemaal niet de beoogde kandidaten zijn, en de namen naar buiten gebracht zijn om dit tweetal bij voorbaat al af te laten gaan.’

Het is allemaal speculatie, zegt Rossi. Hoe dan ook, hij vindt het een mooie gelegenheid om de benoemingsprocedure weer eens ter discussie te stellen. Zo moeten de draagvlakgesprekken openbaar worden, iets waar Rethink UvA al langer voor pleit. ‘Als er nog andere kandidaten zijn, dan moeten ze allemaal een eerlijke kans krijgen en moeten hun namen, net als die van Maex en Ten Dam, ook openbaar worden. Wat ook gek is, het lijkt alsof de deadlines binnen de procedure steeds verplaatst worden. Eerst vertelde een bron ons dat de draagvlakgesprekken op 15 januari zouden plaatsvinden en de collegevoorzitter een dag later zou worden benoemd. Nu is het alweer maart, en waar staan we nu?’

Een kordate ingenieur

Karen Maex was drie jaar geleden, vlak na haar benoeming als decaan van de drie Amsterdamse bètafaculteiten, te gast in Radio-programma Folia maakt kennis. Voorafgaand aan die show maakten we een profiel van Maex, waarin ze door collega's wordt geroemd als ‘stil bestuurder’. ‘Ze is een stille en harde werker, zeer intelligent, zeer kordaat en beschaafd,’ zei haar collega Christoffel Waelkens destijds.

Conny Aerts, directeur van het Instituut voor sterrenkunde in Leuven, omschrijft Maex als ‘een hardwerkende dame, een ingenieur in hart en nieren, to the point en direct. Karen is niet iemand van het overleg in de wandelgangen waar één-op-één gesprekjes worden gevoerd. Karen vraagt alle partijen gelijktijdig aan tafel en probeert daar de partijen bij elkaar te brengen.’

Opvallend is ook dat Maex, ondanks haar Vlaamse achtergrond, zich kort geleden uitsprak tegen de gekozen rector. In een verslag van een debat schrijft Ad Valvas, het blad van de Vrije Universiteit: ‘Ze [Maex, red.] is geen voorstander van een gekozen rector. “Je hebt goede en slechte bestuurders. Dat hangt af van de persoon en van de bestuurscultuur. Ook een gekozen rector kan zich autoritair gaan gedragen juist met het argument dat hij is gekozen.” Ze ziet nog een bezwaar. “Na de verkiezingen heb je het kamp van de winnaars en het kamp van de verliezers. Daar moet je als bestuurder weer verzoening tussen zien te bereiken.”’

Luister hieronder de uitzending terug, of lees hier een korte samenvatting.

‘Aftreden is volkomen terecht’

‘Ten eerste hopen wij natuurlijk dat de persoonlijke redenen die hij aangeeft niet erger zijn dan de buikpijn die hij blijkbaar heeft van zijn ondemocratisch besloten bouwprojecten,’ zegt Teun Dominicus van De Nieuwe Universiteit. ‘De financiële chaos die Amman aan de UvA achterlaat is erg. In plaats van dit op te lossen heeft Hans Amman altijd ervoor gekozen dit mooi te praten. Zijn aftreden is daarom op z'n minst een jaar te laat en volkomen terecht. Wij hopen dat er nu een oplossing komt voor deze financiële problemen waarbij onderwijs en onderzoek niet het kind van de rekening zijn.’

Volgens Dominicus toont het lek in de procedure weer aan dat het tijd is voor een democratischere procedure bij het kiezen van bestuurders. ‘Dit wordt op dit moment op verschillende niveaus geëist, zo ook bij de decaanbenoeming FGw, maar het gebeurt niet. Dat lekken moet dus worden begrepen als burgerlijke ongehoorzaamheid en wij vinden dat prima. In de huidige bestuurscultuur van de UvA is dat ook zeker nodig. Wij hopen dat dit als aanleiding wordt gezien om te stoppen met de regenteske bestuurdersmentaliteit en dat er eindelijk wordt vertrouwd op de kennis en kunde van een academische gemeenschap om haar instelling fatsoenlijk te kunnen besturen.’

‘Deze benoemingsprocedure is krom en raar’

‘Het is zeker niet verkeerd dat Amman aftreedt,’ vindt Asva-voorzitter Xandra Hoek. ‘Hij is verantwoordelijk voor het falende beleid op het gebied van financiën en huisvesting. Er zijn veel fouten gemaakt en tegelijkertijd is er van alles beloofd – dat het allocatiemodel op de schop zou gaan bijvoorbeeld – maar daar is niets van terecht gekomen. We zijn blij dat er een nieuw persoon komt die hopelijk wél gaat zorgen voor verbetering.’

Over de kandidaten wil Hoek nog weinig kwijt. ‘We willen – nu de namen tóch gelekt zijn – de beide beoogde bestuursleden dan ook oproepen om nog voor hun officiële benoeming hun ideeën te presenteren aan de academisch gemeenschap. We zijn erg benieuwd wat ze van plan zijn, wat kun ideeën zijn en welke kant ze op willen.
Het feit dat ze eigenlijk al zijn gekozen en dat we nog vrijwel niets weten over wie deze mensen zijn en welke koers ze willen varen, is ontzettend krom en laat opnieuw zien hoe raar deze benoemingsprocedure is.’

‘Niet zeer transparante procedure’

‘Ik wist dat de benoemingscommissie twee kandidaten op het oog had, maar wist niet wie dat waren, zegt Breanndan Ó Nualláin, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad van de UvA. ‘Momenteel kan ik bevestigen noch ontkennen dat het om deze twee kandidaten gaat.’

‘Het is vervelend dat er gelekt is. Het gaat immers om een vertrouwelijke procedure die nog loopt. Maar de Raad van Toezicht heeft – tegen de wens van de Centrale Ondernemingsraad in – voor een niet zeer transparante benoemingsprocedure gekozen, dan kan het gebeuren dat mensen het heft in eigen hand nemen. Ik vind het vervelend, maar nu er toch gelekt is, wil ik de kandidaten oproepen om voor de benoeming zichzelf alsnog te presenteren en in gesprek te gaan met de academisch gemeenschap om draagvlak te creëren.’

Raden van Toezicht betreuren vertrek

De Raden van Toezicht van UvA en HvA bevestigen bij monde van voorzitter Atzo Nicolai in een officieel bericht dat Hans Amman vertrekt. ‘De Raden van Toezicht van de UvA-HvA betreuren zijn besluit,’ zo klinkt het. ‘De heer Amman heeft een wezenlijke bijdrage geleverd aan het structureren van de financiële strategie van de UvA-HvA. We nemen afscheid van een deskundig en toegankelijk bestuurslid.’

Amman blijft in ieder geval aan tot de nieuwe rector en collegevoorzitter zijn benoemd, maar niet langer dan 1 september.

Over de procedure zegt de Raad van Toezicht ‘dat de procedure voor het vinden van een nieuwe voorzitter en een nieuwe rector voorspoedig verloopt. De procedure zal zorgvuldig en volgens plan worden gecontinueerd.’ Over de uitgelekte namen worden geen uitlatingen gedaan.

Kwalijk dat er gelekt wordt
‘Ik vind het heel raar en kwalijk dat iemand dit lekt,’ vindt Menno Oldenhof, voorzitter van de Centrale Medezeggenschapsraad HvA. ‘Er heerst in zo een sollicitatie geheimhoudingsplicht en het is ernstig als iemand zich daar niet aan houdt. Ik vraag me af wat dit voor de kandidaten betekent en of ze nog wel door willen met de procedure als het zo moet. Ik weet niet of het waar is en wil niet op dingen vooruit lopen maar Geert ten Dam ken ik als voorzitter van de Onderwijsraad en ze lijkt me echt een heel goede kandidaat.’
Oldenhof: ‘Het aftreden van Amman komt eveneens als een verrassing. Het betekent dat er meerdere discussies door elkaar lopen en het is best heftig dat het allemaal op deze manier naar buiten komt. Ik ben benieuwd hoe het CvB hierop gaat reageren en hoop dat ze rustig blijft en doorgaat zoals afgesproken.’

‘Aftreden is terecht’

‘Het aftreden van Amman lijkt me terecht,’ zegt actief Humanities Rally-lid Arthur Berkhout. ‘Hij was nooit transparant over de financiën en ik denk dat hij er nu vandoor gaat voordat de commissie, die onderzoek doet naar de financiën van de UvA naar buiten komt met haar rapport en we zien hoe het er in werkelijkheid voorstaat.’

Voor de kandidatuur van bètadecaan Karen Maex heeft hij ook geen goed woord over. ‘Maex was verantwoordelijk voor de mislukte fusie van de bètafaculteiten waardoor studenten de campus hebben bezet. Ze is dus iemand die tot het ancien regime behoort en klaarblijkelijk niet geeft om transparantie en studenteninspraak. Het lijkt me belachelijk dat zo iemand nu wordt gepromoveerd. Los van de personen hebben de mensen die op deze wijze worden aangesteld sowieso al een legitimiteitsprobleem omdat studenten weinig inspraak hadden in de procedure. Dat lijkt me een slechte manier om aan een bestuursperiode te beginnen.’

Geschokt

Naomi Appelman, voorzitter van de Centrale Studentenraad (CSR), is vooral geschokt. ‘Dit komt zeer onverwacht, we wisten hier absoluut niets van. Er staat dat het aftreden van Amman te maken heeft met persoonlijke omstandigheden, dus dan hoop je natuurlijk dat er niets ergs aan de hand is. Ik kan niet zeggen of dit goed of slecht is voor de toekomst van de UvA en de HvA. Aan de ene kant is het nooit goed als er een hele nieuwe lichting bestuurders komt, aan de andere kant geeft het ook weer ruimte voor iets nieuws, ik kan er niets over zeggen.’