Investeren in fossiele brandstoffen vertraagt niet alleen de transitie naar groene en schone energie, maar deze investeringen worden ook steeds riskanter. Regeringen zullen namelijk uiteindelijk eisen dat een groot deel van de fossiele brandstoffen in de grond blijft om het klimaatakkoord te halen. Zodra duidelijk wordt dat de reserves niet meer winbaar zijn, kunnen deze aandelen worden afgeschreven en zullen zij zogeheten stranded assets worden. Dit fenomeen wordt ook wel de carbon bubble genoemd. Dit heeft grote gevolgen voor bedrijven als Shell en Exxon, als ze tot 60 procent van hun grondstoffen niet kunnen exploiteren.

Hoewel de exacte maatschappelijke gevolgen van het klappen van deze carbon bubble nog niet helder zijn, staat het buiten kijf dat die impact groot is als miljoenen aan financiële belangen kunnen verdampen. Het is dus van belang dat gemeente, overheden en pensioenfondsen zo snel mogelijk hun geld weghalen uit olie, kolen en gas en ‘fossielvrij’ worden.

Yale en Boston
Dit is de reden dat Fossil Free in de VS grootschalige acties heeft opgezet, bijvoorbeeld bij vooraanstaande universiteiten als Yale en Stanford, die ertoe hebben geleid dat deze universiteiten investeringen in fossiele brandstoffen hebben teruggetrokken. Deze acties zijn overgewaaid naar de rest van de wereld, en vandaag de dag is er naar schatting 5,68 biljoen dollar uit de fossiele industrie ‘gedivesteert’ – het tegenovergestelde van investeren.

Ook in Nederland is de Fossil Free beweging actief, want ondanks de beloftes van politici om het klimaatakkoord te handhaven, lijkt het erop dat de grootste politieke partijen Nederland niet bepaald fossielvrij zullen maken.

Maar mochten lage belastingen, infrastructuur en fossiele brandstoffen weer prioriteit krijgen boven een duurzaam klimaatbeleid, dan moeten instellingen zoals de UvA juist wél fossielvrij worden.

Voornamelijk via de investeringen van banken en pensioenfondsen hebben Nederlandse universiteiten en hogescholen namelijk een behoorlijk aandeel in fossiele brandstoffen. Zo heeft het ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland waarin de UvA haar pensioenen onderbrengt, 10 procent van hun 372 miljard op dit moment zo geïnvesteerd. Door deze investeringen terug te trekken, kan het ABP allereerst het eerdergenoemde financiële risico vermijden. Daarnaast zou het pensioengeld van meer dan twee miljoen Nederlanders, waaronder het geld van alle UvA-medewerkers, niet meer worden aangewend voor de verdere exploitatie van kolen, gas en steenkool.

Morele verplichting
Juist wanneer het landelijk beleid voor duurzaamheid tekortschiet, heeft de UvA met haar publieke functie een morele plicht om de studenten die ze opleidt in een gezond klimaat oud te laten worden.

Inmiddels heeft de Universiteit van Utrecht – onder druk van de lokale Fossil Free – het APB opgeroepen om niet meer te investeren in fossiele brandstoffen. Vorig jaar tekende ook de Amsterdamse burgemeester Van der Laan een oproep aan ABP om te divesteren in fossiele brandstoffen.

Plaatst de UvA zich met duurzamer beleid aan de goede kant van de geschiedenis? Fossil Free UvA helpt haar graag op weg.

Christina Marigliano en Tim van Dijk zijn masterstudenten sociologie aan de UvA.