'Van deze tijd'
‘Ik zocht naar een genre waarin ik mijn blik op de wereld het meest overeen kon laten komen met hoe mijn oren en ogen het leven zien. Uiteindelijk koos ik voor een genre waarin ik mensen zelf aan het woord liet,’ schrijft Aleksijevitsj op haar persoonlijke website. Het Nobelcomité prijst de meerstemmigheid van haar boeken, ‘die een monument zijn voor lijden en moed in onze tijd’.

Dat het Nobelcomité voor deze schrijfster heeft gekozen vindt Thomas Vaessens typerend voor de ontwikkeling die wereldliteratuur de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. 'Literatuur is meer dan romans en gedichten alleen, met taal kun je alles,' zegt hij. Schrijvers en lezers beginnen zich dat steeds meer te realiseren. 

Joris van Casteren

‘De afgelopen tweehonderd jaar, sinds de romantiek, zijn we literatuur gaan zien als een hogere kunstvorm, als een autonoom geheel, maar dat was het voor die tijd natuurlijk helemaal niet,’ zegt Vaessens. Denk aan schrijvers als Voltaire en Denis Diderot die hun pen inzetten om tal van verhalen te vertellen en vrij met de genres omgingen. Ze combineerden opinie met toneel en vermengden filosofische essays in de roman.

Wat Aleksijevitsj doet is weer een tikkeltje anders. ‘Zij baseert haar romans op veldwerk,’ weet Vaessens. Het loslaten van de traditionele genres betekent een keerpunt in de literatuur, die je de afgelopen jaren ook in Nederland steeds meer terugziet. Schrijvers als Arnon Grunberg en Joris van Casteren doen het ook. Neem nu de roman Lelystad, van Joris van Casteren. Dat is het relaas over de geschiedenis van Lelystad, en de jeugd die Van Casteren er zelf heeft doorgebracht. De stad wordt er neergezet als mislukte utopie. ‘Het boek wordt gepresenteerd als een roman, maar eigenlijk is het een documentaire,’ aldus Vaessens.

Vrijdagochtend wordt de Nobelprijs voor de Vrede uitegereikt.