UvA gaat eigen koloniaal verleden laten onderzoeken
De UvA gaat komend voorjaar een groot onderzoeksproject starten waarbij haar eigen betrokkenheid bij het Nederlandse koloniale en slavernijverleden onderwerp van onderzoek zal zijn. Het onderzoek zal door een nog nader te bepalen ‘onafhankelijk en gerenommeerd instituut’ met deskundigheid op dit gebied worden verricht, aldus de UvA in een verklaring.
Zoals elk zichzelf respecterend instituut gaat nu ook de UvA de eigen koloniale en slavernijgeschiedenis onderzoeken. Daarvoor is een onderzoeksopdracht in ontwikkeling die zal worden uitbesteed. Aan welk instituut, dat wordt later dit voorjaar bekend gemaakt, maar te denken valt aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, het Koninklijk Instituut voor de Tropen, het Nationaal instituut Nederlands slavernijverleden en erfenis of het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde. Voor dit onderzoek worden een maatschappelijke én een wetenschappelijke adviescommissie ingericht waarin ook UvA-experts worden betrokken.
Caspar Barlaeus
De bijna vierhonderd jaar oude UvA werd in 1632 opgericht als Athenaeum Illustre. Een van de eerste hoogleraren was filosoof, dichter en predikant Caspar Barlaeus, wiens beeltenis nog altijd te zien is in de binnentuin van de Oudemanhuispoort. ‘In 1632 prees Caspar Barlaeus de rijke kooplieden die het Athenaeum Illustre oprichtten omdat zij hun ondernemingslust gingen verbinden met kennis en inzicht. Die ondernemingen waren ongetwijfeld verbonden met de koloniën en slavernij,’ stelt initiatiefnemer en Centrale Diversity Officer van de UvA Machiel Keestra. ‘Onder andere de gemeente Amsterdam en De Nederlandsche Bank onderzochten hun eigen geschiedenis al.’
Afgelopen januari vierde de UvA haar 391e verjaardag. Die eeuwenoude geschiedenis is terug te zien in verschillende UvA-panden die stammen uit de koloniale tijd. Bijvoorbeeld bij het Oost-Indisch Huis, dat een kantoor was van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Over de rol van de UvA en het Athenaeum Illustre in de koloniale tijd is echter onvoldoende bekend. ‘Daar moet onderzoek naar worden gedaan,’ aldus Keestra. ‘We moeten de feiten van onze eigen geschiedenis kennen, de erfenis van die geschiedenis onder ogen zien en rekenschap kunnen geven.’
Twee delen
Het onderzoeksproject bestaat uit twee delen. Er wordt gestart met een vooronderzoek waarin wordt geïnventariseerd welke collecties, archieven en gebouwen verder moeten worden onderzocht. Dit vooronderzoek vormt de basis voor het daadwerkelijke onderzoek, dat waarschijnlijk enkele jaren zal duren. De resultaten van het vooronderzoek verschijnen in 2024.
De Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) is inmiddels al volop bezig met de koloniale geschiedenis. Zo ging onlangs het publieksprogramma ‘Dekoloniale Dialogen@Humanities’ van start. De zogenoemde VOC-zaal van het Bushuis toont een historische reconstructie van het VOC-verleden, maar de afgelopen jaren groeide onder medewerkers en studenten het ongemak over de manier waarop het koloniale verleden van Nederland en Amsterdam op deze plek wordt ge(re)presenteerd. Daarom besloot de faculteit vorig jaar tijdelijk de zaal te sluiten. Dit jaar zullen er lezingen, performances, podcast opnames en kleine tentoonstellingen worden georganiseerd.
