Statenverkiezingen: ‘Schiphol wil verduurzamen. Dat is toch ontzettend gaaf!’
Twee weken voor de Provinciale Statenverkiezingen debatteerden in de Theaterzaal van Crea gisteravond tien kandidaatleden van de Provinciale Staten van Noord-Holland over wonen, klimaat en asiel. Maar ook over Tata Steel, Schiphol en toerisme. ‘Als je last hebt van uitslag, ga je het toch ook niet verder uitsmeren?’
Waar Den Haag nog vaak verzandt in ellenlange discussies over de stip aan de horizon, leek het gisteravond alsof de neuzen in de provincie allemaal dezelfde kant op staan. Bij vlagen was het dinsdagavond in Crea zelfs een oefening in het zoeken van de verschillen.
Dat zal zeker te maken hebben met de voorzichtige samenstelling van de deelnemende partijen: partijen als PVV, FvD, SGP, JA21, Belang van Nederland en Bij1 ontbraken. Het waren vooral de bestuurspartijen die deelnamen aan het debat, georganiseerd door onder meer studentenvakbond Asva en Machiavelli, de studievereniging van politicologie. Maar ook de cruciale uitdagingen waar de provincie de aankomende jaren voor staat, speelden wellicht een rol.
Alle aanwezige kandidaten voor de Provinciale Staten van Noord-Holland zagen de noodzaak van een snelle energietransitie, een verbeterd (nacht)-ov en een ambitieus, maar duurzaam woonbeleid. Voor studenten, starters en ouderen, maar ook voor statushouders. Dat de landelijke politiek daar de afgelopen jaren steken in heeft laten vallen – bijvoorbeeld in Ter Apel – stond eveneens buiten kijf.
Maar over de uitvoering – hoe en waar creëren we duurzame woonruimte, en hoeveel ruimte moeten bedrijven als Schiphol en Tata Steel eigenlijk krijgen in Nederland? – werd wel degelijk gesteggeld. Vooral de VVD, BBB en de Partij voor de Dieren fungeerden als aanjagers van het debat.
Tata Steel
‘Sinterklaas bestaat, en hij zit daar!’ Met die woorden wees toenmalig VVD-leider Hans Wiegel in de richting van PvdA-leider Joop den Uyl tijdens de verkiezingscampagne van 1972. Zo’n vijftig jaar later is het de beurt aan BBB-kandidaat Jan Kramer. Hij memoreerde aan die gevleugelde uitspraak na een betoog van PvdA-kandidaat (en tot voor kort nog UvA-student) Tim Wagelaar over een gewenste snelle krimp van de fossiele industrie. ‘Die accepteer ik, maar dan wel met de roe voor de vervuilende bedrijven,' reageerde Wagelaar.
Kramer lichtte toe: ‘Er blijven mensen zoals agrariërs nodig, maar ook bijvoorbeeld werknemers van Tata Steel.’ Net als aardgas, vervolgde hij: ‘We willen ons gas – terecht – niet meer uit Rusland halen. Maar waar halen we het nu vandaan? Saudi Arabië. En wat voor regime zit daar?’ Hij verweet de PvdA een gebrek aan realiteitszin op dit vlak.
Schiphol
Toch moet de energietransitie versneld worden, vonden alle aanwezige partijen. Melchior Mattens, kandidaat voor de Partij voor de Dieren: ‘We moeten ons systeem anders gaan inrichten en de consumptiedrift beteugelen.’
Schiphol vormde hierbij een belangrijke spil in het web voor de kandidaten. ‘Schiphol levert ons veel op,’ begon GroenLinks-kandidaat Walter Freeman, ‘waar we vanaf moeten! Gezondheidsschade, overlast, stikstofuitstoot; ik ben klaar met dat gedoogbeleid waar één bedrijf de omgeving kan verzieken.’ Ook Jim Haijen van de SP was stellig: ‘Voer een hoge belasting in op kerosine.’
De VVD was gematigder. ‘Schiphol is een mooi bedrijf,’ zei de liberale kandidaat Marianne Poot. ‘Kijk ook naar de ambitie van Schiphol. Het wil de meest duurzame luchthaven van de wereld worden.’ Ze wendde zich tot de zaal, gevolgd door een Ruttiaanse uitspraak: ‘Dat is toch ontzettend gaaf?!’
Asielbeleid
Na de pauze stond een stelling over de huisvesting van statushouders op het programma. Moet de provincie strenger optreden tegen gemeenten die daar te weinig vaart mee maken? De door de organisatie uitgedeelde bordjes met daarop ‘Vo’ – het is en blijft een studentendebat – schoten de lucht in. Slechts één kandidaat koos voor de achterzijde met daarop ‘Antivo’. Alleen de VVD bleek geen voorstander te zijn.
‘Er zijn gemeenten, ik noem Bloemendaal, die te lang op hun kont hebben gezeten’ vond SP’er Haijen. Een van de moderatoren zag direct kans voor een bruggetje naar de liberalen: ‘Van Bloemendaal is het een kleine stap naar de VVD, toch? Reactie?’
Poot: ‘Het is al moeilijk genoeg, vooral voor studenten, om een huis te zoeken. Met structureel bouwen ben ik het eens. Maar dat lost niet het probleem van de honderden statushouders in asielzoekerscentra op, die vervolgens verstopt raken. Ik zou veel liever naar andere oplossingen zoeken: tijdelijke woningen op leegstaande terreinen, flexwoningen et cetera.’
‘Of de geluidscontouren van Schiphol inkrimpen zodat we in Kronenburg kunnen gaan bouwen?’ stelde Michel Klein van de ChristenUnie voor. Julian Talma, met 20 jaar de jongste kandidaat op de D66-lijst, struikelde naar eigen zeggen over het door de VVD gebezigde woord: ‘Tijdelijk’. ‘We moeten gaan voor lange-termijn-oplossingen en permanente woningen.’ Zijn opmerkingen vonden duidelijk weerklank bij het publiek, ongeveer honderd voornamelijk studenten.
Uitslag
De meest opmerkelijke quote van de avond kwam betrekkelijk laat in het debat. De andere kandidaten gaven aan toeristen meer te willen spreiden over de gehele provincie Noord-Holland, om zo de druk op de binnenstad van Amsterdam te verkleinen. Maar Melchior Mattens van de Partij voor de Dieren zei dat niet te willen en gebruikte daarvoor een saillante metafoor: ‘Als je last hebt van uitslag,’ zei hij, ‘ga je het toch ook niet verder uitsmeren?’
Mattens legde uit: ‘De natuur is al in disbalans en de limieten zijn bereikt, dus we moeten juist naar minder toerisme toe.’ Hij woont in de Zaanstreek en ziet af en aan ladingen buitenlandse toeristen verschijnen ‘om een paar molens te zien op de Zaanse Schans.’ Met andere woorden: ‘Niet alleen Amsterdam is overbelast,’ aldus Mattens.
Volgens Freeman van GroenLinks kunnen toeristen hun vakantie evenwel verrijken door verder te kijken dan alleen Amsterdam. Op licht theatrale toon schetst hij vergezichten van nieuw toerisme in bijzondere natuurgebieden van Noord-Holland, met meanderende riviertjes en ‘fluisterbootjes’ – een meeslepend betoog, dat past bij de ambiance van de Theaterzaal, waar het debat zich afspeelt.
Wietwalm
VVD-kandidaat Poot wilde de focus daarentegen hoofdzakelijk leggen op het type toeristen dat ons land binnenkomt. Ze hekelde de toeristen die alleen maar voor drugs en seks naar de hoofdstad komen. ‘Een blowtje op z’n tijd is prima, maar als je in Amsterdam loopt, ontkom je niet aan een constante wietwalm. Dat moet per direct veranderen.’
Zo valt er voor de toeschouwers nog voldoende te kiezen op 15 maart. Al was het leuker geweest als er nog meer frictie was geweest, zei een van de aanwezigen in de zaal. ‘Ook BBB was vrij meegaand in het debat. Verkondig gewoon je impopulaire mening, dat had het debat net wat extra’s gegeven.’
