.jpg)
UvA-gebouwen | Dit is ook de UvA: eeuwenoude kunst aan de Oude Turfmarkt
De UvA heeft natuurlijk onderwijspanden en laboratoria, maar er zijn nog veel meer gebouwen. Deze week zoomen we in op het Allard Pierson. Het herbergt de bijzondere, zeldzame en archeologische erfgoedcollecties van de UvA.
.jpg)
Je zou kunnen zeggen dat het AP zelf ook een stuk erfgoed is, want het is gevestigd aan de historische Oude Turfmarkt in een best fraai pand uit 1865 met een neoclassicistische voorgevel van zandsteen en uitzicht op het water van het Rokin. Het zal niemand verbazen dat het Allard Pierson is vernoemd naar Allard Pierson, maar wie was Allard Pierson?
Allard Pierson werd bijna tweehonderd jaar geleden geboren – in 1831 om precies te zijn – als telg van een rijk Amsterdams bankiersgeslacht. Hij studeerde theologie en werd net als zijn drie jaar jongere broer Hendrik predikant. Hij predikte eerst in Leuven en daarna in Rotterdam alvorens zijn geloof te verliezen en verder als agnost door het leven te gaan.
Eerste hoogleraar
Na een kort wetenschappelijk intermezzo in Heidelberg keerde hij terug naar zijn geboortestad Amsterdam, waar de gemeentelijke universiteit naarstig op zoek was naar hoogleraren. De universiteit zou vanaf 1877 het promotierecht krijgen en daarmee een echte wetenschappelijke status. Maar wat is een wetenschappelijke status zonder kwaliteitshoogleraren?
En zo werd Allard Pierson in datzelfde jaar de eerste hoogleraar kunstgeschiedenis, esthetica en moderne talen en letteren aan de UvA. Hij was een man met grote belangstelling voor de klassieke archeologie en de Renaissance en hij reisde meerdere keren naar Italië. Om zijn onderwijs aan de UvA te verlevendigen liet hij gipsen afgietsels van sculpturen uit de klassieke Oudheid maken, zodat hij die tijdens zijn colleges kon gebruiken als lesmateriaal bij de colleges archeologie, een vakgebied dat tot zijn leeropdracht behoorde.
(Lees verder onder de afbeelding)
Sarphatistraat
Maar daarmee was nog niet een volwaardige wetenschappelijke onderzoekcollectie ontstaan. Daarmee werd pas een begin gemaakt na Allards overlijden: in 1896 richtte zijn zoon de Allard Pierson Stichting op. Het aanzienlijke vermogen van de stichting werd aangewend voor de bevordering van de wetenschap, in het bijzonder de oudheidkunde, waarmee uiteindelijk in 1934 een museum kon worden opgericht dat Allards naam kreeg. De zesduizend objecten stonden ten dienste van het academisch onderwijs in de archeologie. Plaats van handeling was toen nog een oud schoolgebouw op de hoek van de Sarphatistraat en de Roetersstraat.
Door schenkingen, bruiklenen en aankopen werd de collectie in de loop der jaren zo groot dat een verhuizing noodzakelijk was. Op dat moment kwam het leegkomende pand van De Nederlandsche Bank in het vizier, die naar het Frederiksplein zou verhuizen. De verhuiswagens werden besteld en de collecties reisden in 1976 naar de Oude Turfmarkt, waar ze tot de dag van vandaag staan en inmiddels ook grotendeels zijn te bezichtigen: tienduizenden objecten, grotendeels afkomstig van de oude beschavingen, zoals het Oude Egypte, het Oude Nabije Oosten, Oudgrieks aardewerk, de Etrusken, en het Romeinse Rijk.
(Lees verder onder de afbeelding)
Van Nijl tot Amstel
Onder verantwoordelijkheid van de inmiddels vertrokken AP-directeur Wim Hupperetz werden de archeologische collecties in 2019 samengevoegd met de bijzondere collecties van de UvA. Sindsdien behoren ook belangrijke collecties op het gebied van de theater- en boekgeschiedenis, grafische vormgeving en typografie, cartografie en cultuurgeschiedenis tot wat nu ‘Allard Pierson’heet. Een jaar later werd ook de nieuwbouwvleugel geopend.
Alles wat daar te zien is maakt deel uit van de permanente tentoonstelling ‘Van Nijl tot Amstel’, die in feite door het hele gebouw loopt en waar ook de Gipsengalerij en het Egyptekabinet deel van uitmaken. Veel tentoongestelde voorwerpen hebben een digitale pendant. Dat wil zeggen: via een schermpje is het voorwerp ook weergegeven als 3D-model met een uitleg in het Nederlands of Engels en er kan aan het voorwerp worden ‘gesleuteld’: je kunt het omdraaien, naar de achterkant, een kleur geven et cetera. Hoe modern kan antiek zijn! Zie hier voor een filmpje over het Allard Pierson.
Lees woensdag op deze site een artikel met René van Beek, conservator bij het Allard Pierson.
