Gedwongen vertrek gepensioneerde docenten leidt tot hommeles bij filosofie
De afdeling wijsbegeerte wil geen gebruik meer maken van de diensten van drie populaire, gepensioneerde docenten. Volgens afdelingsvoorzitter Beate Roessler voert ze simpelweg UvA-beleid uit, maar een groep studenten is in het geweer gekomen. ‘Deze docenten zijn hun vak.’
‘Als emeriti vinden wij het voorgenomen beleid uit de lucht gegrepen. De manier waarop het is afgekondigd, is bovendien schofterig.’ Aan het woord is oud-hoofddocent filosofie en Kierkegaard-kenner Victor Kal (1951). ‘Zelf heb ik het nieuwe emeritibeleid van de afdeling wijsbegeerte vernomen uit de notulen van de afdelingsvergadering van 4 maart. Men heeft niet de moeite genomen ons een bericht te sturen. Het is overigens niet de hele afdeling filosofie die van ons af wil, maar afdelingsvoorzitter Beate Roessler.’
Onbezoldigd doceren
Beate Roessler, afdelingsvoorzitter filosofie, wil Kal en zijn twee gepensioneerde collega’s Maarten Coolen en Martin Stokhof niet langer inzetten bij het verzorgen van filosofieonderwijs. De drie zijn gepensioneerd en behoren tot de schare emeriti waar opleidingen in het algemeen nog geregeld gebruik van maken. Ze zijn niet meer in dienst van de UvA, maar vanwege hun kennis of door een gebrek aan docenten worden ze benaderd om onbezoldigd les te blijven geven; niet zelden tot vreugde van studenten.
Afdelingsvooorzitter Beate Roessler beroept zich op UvA-beleid. Ze lijkt daarmee te verwijzen naar een intern memo dat de afdeling P&O van de universiteit half maart naar alle decanen en afdelingsvoorzitters stuurde, en dat in handen is van Folia. Uit het memo blijkt dat het volgens de cao mogelijk is af te wijken van de hoofdregel en medewerkers die met pensioen gaan toch een tijdelijk dienstverband te geven. Dat kan dan hoogstens zes keer in drie jaar tijd.
Niet doorwerken na AOW-leeftijd
De UvA hanteert volgens hetzelfde memorandum echter de regel dat doorwerken na de AOW-leeftijd van hoogleraren en overig wetenschappelijk personeel in een nieuw af te sluiten dienstverband ‘niet wordt ingewilligd’. Volgens de afdeling P&O tekent zich inmiddels echter ‘een praktijk’ af waarbij dat toch gebeurt.
Er zouden allerlei financiële en fiscale risico’s aan zitten die men liever niet loopt. De rechter zou bijvoorbeeld kunnen bepalen dat er sprake is van een dienstverband, waardoor de universiteit de docenten zou moeten doorbetalen, ook al is tussen docent en universiteit afgesproken dat het werk vrijwillig is.
Het gaat in de kwestie echt om lesgeven en niet om het begeleiden van bijvoorbeeld een promovendus. In de wet is het zo geregeld dat een hoogleraar die met emeritaat gaat (een term die traditioneel overigens vooral wordt gebruikt hoogleraren) nog vijf jaar nadien het recht heeft om een promovendus te doen promoveren, het zogenoemde ius promovendi.
Vernieuwing van het onderwijs
‘Het is algemeen beleid dat gepensioneerden geen onderwijs moeten geven. Ook binnen andere afdelingen wordt dit beleid gevoerd,’ zegt Roessler. Zij zegt dat als een docent met pensioen gaat hij of zij ‘als het enigszins kan qua financiën’ wordt vervangen. ‘Soms leidt dit tot een ander profiel van de positie. Zo hebben we bijvoorbeeld twee nieuwe hoogleraren – filosofie van kunst en cultuur, en metafysica — die inderdaad een ander profiel hebben dan hun voorgangers, maar dat zien we juist als vernieuwing en we denken dat het erg interessant is voor studenten. Als je kijkt naar nieuwe docenten als Monique Roelofs, Mari Mikkola, Jana Cattien en Daniel Loick, dan zie je dat ze met nieuwe en zeer spannende filosofische problemen en benaderingen bezig zijn.’
‘Het filosofisch onderwijs en onderzoek is altijd in beweging en moet ook in beweging blijven,’ zegt Roessler. ‘Dan moeten we op de koop toe nemen dat bij veranderingen sommige colleges wegvallen, maar daardoor worden wel weer nieuwe colleges aangeboden.’
Bijzondere kennis
Bètagamma-student Jorryt de Jong, die ook filosofie volgt en een groep studenten aanvoert die tegen de plannen is, is het niet met die lezing eens. ‘Wij zijn heel erg teleurgesteld dat dit nu niet meer mag.’ Volgens De Jong bieden de gepensioneerde bijzondere kennis aan die niet zomaar te vervangen zou zijn.
‘Deze docenten bieden iets heel specifieks aan. Zij zijn als het ware hun vak. Er staat niet zomaar een jonge generatie klaar om hun vakgebied over te nemen,’ zegt hij. ‘Is het niet gek dat het in deze hele zaak om leeftijd gaat en niet om kwaliteit? Daarbij zou het de universiteit en zeker een filosofieafdeling sieren, als men openlijk kritisch is op het achterhaalde fenomeen dat mensen in Nederland moeten stoppen met werken vanaf hun AOW-leeftijd. We leven in 2021.’
Diversiteit
Volgens docent Kal gaat het hier om een incidentele kwestie, waardoor er geen sprake is van beleid dat door de hele UvA zou moeten worden gevolgd. ‘Bij andere afdelingen waar ik doceer is het een onbekend punt, waardoor het om een privé-initiatief lijkt te gaan van voorzitter Roessler. Terwijl de UvA met enige moeite streeft naar diversiteit, lijkt men aan de afdeling wijsbegeerte een einde te willen maken aan de diversiteit die er reeds is.’
