Wanneer wordt campagne voor de studentenraad omkoping?
Is een belofte om cadeaus te verloten als studenten op een partij stemmen omkoping? Daarover ging het vooral in de zitting over het bezwaarschrift tegen de uitslag van de studentenraadsverkiezingen vrijdagochtend. Student Tammie Schoots vond van wel, het stembureau niet. Een ding staat vast: dit was niet de laatste zitting.
Tammie Schoots, die namens de Anti-coronapartij deelnam aan de studentenraadsverkiezingen, diende na afloop van de verkiezingen een bezwaarschrift in tegen de uitslag. Zij vond dat er onregelmatigheden hebben plaatsgevonden tijdens de verkiezingen.
Ten eerste ageerde ze tegen de uitgaven van partijen Inter en Sefa. Zij gaven volgens Schoots meer uit dan hun campagnebudget. List Sefa wordt gesponsord door ING en consultancybureau Deloitte, en dat is volgens Schoots onwenselijke inmenging. Ten tweede vond Schoots weggeefacties op Instagram niet door de beugel kunnen, waarbij studenten prijzen konden winnen in ruil voor een reactie op een Instagram-account (Inter) of een screenshot dat ze op een partij stemden (List Sefa).
Omkoping
Volgens Schoots is dat namelijk omkoping en in die zin vergelijkbaar met wat bij wet verboden is in artikel 126 van het Wetboek van StrafrechtAangezien dit artikel van toepassing is op iedere ‘krachtens wettelijk voorschrift uitgeschreven verkiezing’, is het ook van toepassing op studentenraadsverkiezingen.. Daarin staat dat iemand strafbaar is die ‘door gift of belofte’ iemand omkoopt om niet of op een bepaalde manier te stemmen bij een verkiezing. Nelson Addo van het Stembureau was het daar niet mee eens. ‘Er is geen garantie dat de artikelen daadwerkelijk uitgereikt werden, en de winkans was betrekkelijk klein. De producten die werden aangeboden hadden meer waarde dan gewenst zou zijn bij een normale verkiezing.’
Schoots kon zich daar niet in vinden. ‘Er werden speakers aangeboden, blenders, koffiemachines, pokersets, Bol.com-cadeaukaarten. Dit zijn spullen die niets met studeren te maken hebben en een grote waarde vertegenwoordigen.’
Wat is een belofte?
Addo van het Stembureau vond bovendien dat er geen sprake was van een gift of een belofte. ‘Er is alleen maar sprake geweest van een prijsuitreiking met een winkans, en die winkans was heel klein.’ Schoots ging daar tegenin en zij lijkt in die redenering de uitleg van het Wetboek van Strafrecht aan haar zijde te hebben. Drie hoogleraren strafrecht schrijven in het gezaghebbende Wetboek van Strafrecht: Tekst & Commentaar namelijk dat het niet nodig is één specifiek persoon een belofte of een gift aan te bieden.
‘Voor poging schijnt mij volkomen voldoende dat de dader getracht heeft de kiezers in het algemeen te winnen; het is hier als met de daad van hem die een geweer afschiet op een verzameling van mensen om een of meer hunner te doden. Ook daarbij zal hij aan doodslag of poging daartoe schuldig verklaard kunnen worden. Wel zal het nodig zijn dat de belofte de mensen persoonlijk regardeert. Het gaat om individuele “bevoordeling” van de mensen van zo’n groep.’
(Lees verder onder de afbeelding)
Vraagtekens bij verlotingen
Ook de Nederlandse Kiesraad heeft recent in een rapport ‘vraagtekens gezet’ bij ‘door politieke partijen georganiseerde verlotingen onder stemmers — met soms fraaie prijzen (...), met name wanneer die gepaard gaan met het aan kiezers vragen van een bewijs aangaande het concrete stemgedrag.’
De plaatsvervangend voorzitter van het stembureau, Gedi van Schriek, vroeg of Schoots kon aantonen of studenten daadwerkelijk op Sefa stemden door de verloting. Dat kon zij niet, maar dat zou een eventuele strafrechtelijke vervolging van Lijst Sefa of haar stemmers niet in de weg kunnen staan, zo oordeelde de Hoge Raad vorig jaar. ‘Indien vast komt te staan dat een kiezer een gift en/of een belofte aanneemt en daarbij, gelet op de concrete omstandigheden van het geval, de redelijke verwachting wekt dat hij zijn kiesrecht op een bepaalde wijze zal uitoefenen, kan worden bewezenverklaard dat hij zich heeft laten “omkopen”.’
Niet de eerste keer
Het was overigens niet de eerste keer dat een studentenpartij spullen van enige waarde verlootte onder mogelijke stemmers. Aan de Hogeschool Utrecht werd in 2012 besloten om de uitgebrachte stemmen op partij Must in de periode dat een verloting van twee koffiemachines online stond ongeldig te verklaren. Aan de Hogeschool van Amsterdam werd in 2016 niet ingegrepen in de uitslag omdat een verloting van een cadeaubon ‘niet lang genoeg online had gestaan om invloed te hebben’.
Sponsoring
Schoots ageerde ook tegen de grote budgetten die sommige partijen hebben. Zo wordt Sefa gesponsord door ING en Deloitte, zou Inter volgens Schoots veel meer hebben uitgegeven dan haar campagnebudget, en toonde Folia vorig jaar aan dat De Vrije Student duizenden euro’s van de JOVD ontving. ‘Hoe kan ik als eenpitter of als kleine studentenpartij iets doen als daar een enorme bak geld tegenover staat?’, vroeg ze zich af.
Het stembureau leek voor dat argument minder gevoelig, omdat ‘het alle partijen vrijstaat om aan acquisitie te doen’. ‘Of dat nu bij de bakker om de hoek of een familielid is, of bij een multinational.’
Lege studentenraden
Schoots en het stembureau kwamen niet nader tot elkaar en het leek er lang op dat het stembureau niet van plan was om de uitslag al dan niet deels ongeldig te verklaren. ‘Dit betekent dat voor een groot deel van volgend jaar de raden onderbezet blijven,’ zei Addo. ‘Dat zou u toch ook niet willen? Het is niet in het belang van de student.’ Schoots distantieerde zich van die aantijging. ‘Wanneer u eventuele nieuwe verkiezingen wil uitschrijven, is dat uw verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid niet ligt bij mij.’
Te elfder ure meldde Jacqueline Groot Antink, secretaris van het stembureau, dat ze van plan is andere studentenpartijen te horen en daarna nog eens een hoorzitting over het bezwaarschrift in te plannen. Schoots leek daardoor blij verrast, ook al betekent het dat het waarschijnlijk nog weken duurt voordat er een besluit valt.
