Hoe krijgen we straks een duurzamer en eerlijker Nederland? Deze UvA'er dacht mee
Een universeel basisinkomen, vermindering van consumptie en een herwaardering van de zorg en het onderwijs. Een manifest met die boodschap, dat door 170 wetenschappers werd ondertekend, wordt morgen besproken in de Tweede Kamer. UvA-hoogleraar Maarten Bavinck is een van de ondertekenaars. ‘Met dit manifest vertellen we niet hoe het moet, maar we hopen dat we hiermee mensen op één lijn krijgen en er uiteindelijk concrete plannen komen.’
Van de 170 academici die het manifest voor een eerlijker en duurzamer Nederland hebben ondertekend, zijn er 22 van de UvA, waaronder hoogleraar Coastal Resource Governance Maarten Bavinck. Hij vertelt aan Folia wat de ideeën achter het manifest zijn.
- Een ander ontwikkelingsmodel waarbij cruciale publieke sectoren, zoals schone energie, onderwijs en zorg mogen groeien en andere sectoren, zoals olie-, gas-, mijnbouw-, en reclamesectoren, radicaal moeten krimpen.
- Een universeel basisinkomen, kortere werkweken en erkenning van de intrinsieke waarde van zorgverlening en onderwijs.
- Circulaire landbouw.
- Vermindering van consumptie en reizen.
- Kwijtschelding van schulden, voornamelijk aan werknemers, zzp’ers en ondernemers in het MKB, maar ook aan ontwikkelingslanden.
Het volledige manifest is hier te vinden.
Hoe is dit manifest ontstaan?
‘Het manifest begon vanuit een klein groepje mensen van verschillende universiteiten – de Radboud Universiteit, Wageningen University & Research, de Vrije Universiteit en de UvA – die net zoals ik in de internationale ontwikkelingsstudies zitten. Twee wetenschappers hebben een basistekst opgesteld en daar zijn anderen weer aan gaan sleutelen.
We dachten: in deze situatie kun je zwaarmoedig worden, maar het is juist handig om nu vooruit te denken, bijvoorbeeld door te bekijken welke stappen we moeten zetten na de coronacrisis. We hebben een analyse gemaakt om te kijken hoe we van een problematische situatie naar duurzaamheid en eerlijkheid kunnen gaan.’
Wat willen jullie met dit manifest bereiken?
‘Dit manifest is bedoeld om een schot voor de boeg te geven. We proberen hiermee mensen op één lijn te krijgen. In principe is dit een eenmalige actie. We hebben een brief geschreven en gevraagd of andere wetenschappers die ook wilden ondertekenen.’
Dus jullie gaan zelf geen stappen ondernemen?
‘Wij hebben vooral bekeken in hoeverre we kunnen meedenken voor een eerlijkere en duurzamere wereld, inclusief Nederland. Met dit manifest vertellen we niet hoe het precies moet. Maar er komt wel een vervolg op; Partij voor de Dieren en GroenLinks hebben het manifest bijvoorbeeld op de agenda van de Tweede Kamer gezet. En in andere landen zie je ook al dit soort initiatieven. Het gaat met name om bewustmaking.
Zo zijn er al veel verwijzingen naar het manifest in de pers verschenen. Sommigen vinden het intellectueel gelul, anderen komen zelf met ideeën. Onze gedachte is: we kunnen niet terug naar business as usual, zoals ook Eurocommissaris Frans Timmermans in zijn opiniestuk in het NRC Handelsblad schrijft. We hopen dat geleidelijk meer mensen op deze manier gaan denken en er concrete plannen komen.’
Wordt het niet ontzettend lastig om die voorstellen uiteindelijk ook echt uit te voeren?
‘Het voorstel voor een ander ontwikkelingsmodel waarin bepaalde sectoren radicaal moeten krimpen is wel ingewikkeld voor zoiets als onze luchtvaart. Maar we hebben ook geen revolutie in ons hoofd. We proberen te bedenken hoe je een eerlijker en duurzamer Nederland kunt krijgen en daarbij zo min mogelijk mensen schaadt; hoe je negatieve effecten kunt opvangen.
Er is een toename in ongelijkheid, binnen én tussen landen. Dat schept spanningen. We zien grote verschillen tussen rijk en arm. Nu ook: grote kledingbedrijven annuleren bijvoorbeeld opdrachten voor nieuwe kleding en betalen hier niet voor. Maar kleermakers in India maken die kleding. Zij blijven nu met de kosten zitten. Grotere organisaties zouden hier een stap in moeten zetten – dat gebeurt ook al hier en daar, maar nog niet zo radicaal. Daar willen we met ons voorstel voor kwijtschelding van schulden een zetje aan geven.’
‘Er staan ook punten in het manifest die iets dichterbij staan en waarmee we makkelijker iets kunnen, zoals “Vermindering van consumptie en reizen”. Wij academici reizen veel. Wat gaan we daarmee doen? En hoe duurzaam is de UvA eigenlijk? We kunnen bijvoorbeeld bekijken hoe we het eten in de UvA-kantine kunnen verduurzamen.’
Wat vindt u het belangrijkste voorstel?
‘Ik vind de waardering voor de zorgverlening en het onderwijs een van de belangrijkste punten. Voor de mensen die in die sectoren werken is nu ineens veel waardering. Eigenlijk is het idioot dat dit eerst niet zo was. Niet alleen in Nederland zijn deze belangrijke beroepen ondergewaardeerd, over de hele wereld zijn dit stelselmatig beroepen die weinig betaald worden. Bullshit-jobs krijgen vaak meer betaald. Ik denk dat de tijd er nu rijp voor is om de intrinsieke waarde van de zorg en het onderwijs te erkennen.’
