Waarom steeds meer medici promoveren
Het aantal promoties in de medische wetenschap is de afgelopen twee decennia zeer sterk toegenomen, ook aan de UvA. Hoe komt dat? Wij vroegen het Jos de Jonge, coördinator bij het Rathenau Instituut, die veel onderzoek doet naar promoties in Nederland.
Hoe komt het dat er zoveel promoties plaatsvinden in de medische hoek?
‘Het is natuurlijk vooreerst belangrijk dat er veel belangstelling voor is. Voor veel studenten bij universitaire medische centra (UMC’s) is een carrière als medisch specialist het hoogst haalbare. Daarvoor is een doctorstitel geen vereiste, maar wel een pre. Als je dan ziet dat er voor opleidingsplekken als medisch specialist zo’n tien kandidaten solliciteren, dan snap je wel dat het in de praktijk inmiddels zo goed als een voorwaarde is geworden. Zonder afgerond proefschrift kom je er bijna niet tussen.’
Er zijn dus veel afgestudeerden die willen promoveren. Maar waar komt het geld vandaan?
‘De publieke investeringen in de medische wetenschap zijn het laatste decennium enorm sterk toegenomen. Ongeveer tien jaar geleden besteedden we nog 22 procent van ons wetenschapsbudget aan medische wetenschap, vorig jaar was dat 33 procent. Dat is een sterke stijging.
Daar komt nog bij dat de goede doelen als het KWF-Kankerfonds, het Aidsfonds en de Hartstichting steeds grotere budgetten hebben. Zij investeren ook meer in medisch onderzoek, waardoor ook de derde geldstroomIn de medische wereld spreken ze over de vierde geldstroom, aangezien de opbrengsten van behandelingen daar als eerste geldstroom worden gezien. Lees hier meer over de geldstromen. richting UMC’s toeneemt. Dat zorgt ook voor een groei aan promotieonderzoeken.’
(Tekst loopt door onder de infographic)
In veel wetenschapssectoren klinkt inmiddels de kritiek dat er te veel wordt gepubliceerd. Is dat in de medische wereld ook zo?
‘Zeker! Nergens is dat geluid sterker. Dat zit zo: in 2012 heeft de Nederlandse Federatie van Universitaire Medische Centra (NFU) aangegeven dat medische promoties gebaseerd zouden moeten zijn op drie tot vijf artikelen. In de praktijk zijn er niet weinig die het zeker voor het onzekere nemen en mikken op zes of zeven artikelen. Er zijn in Nederland ongeveer 1.700 promoties per jaarIn 2016 waren er 1.679 academische promoties in de medische wetenschap, 80 procent meer dan in 2006. In de andere wetenschapsgebieden waren dat er 4.967, een stijging van 65 procent ten opzichte van tien jaar eerder., dus reken maar uit hoeveel er alleen al door promovendi wordt gepubliceerd.
Het streven naar aantallen artikelen leidt er bovendien toe dat bevindingen steeds worden opgeknipt in meerdere artikelen. Als een promovendus iets uitvindt komt het niet zelden voor dat het in twee of drie artikelen wordt beschreven.’
Is dat nog wel bij te houden voor wetenschappers?
‘Het is een overspannen wereld. Ik heb het een tijdje terug met focusgroepen onderzocht en daar kwam uit dat de publicatiedruk in de medische wetenschap erg hoog is. Zelfs op gespecialiseerde terreinen verschijnt er zoveel in Nederland, dat het nauwelijks bij te houden is, laat staan dat het te vertalen is naar de klinische praktijk. En dan heb je ook nog het nadeel dat de bevindingen in de medische wereld niet alleen toepasbaar zijn op lichamen die binnen bepaalde landsgrenzen geboren zijn, waardoor je als Nederlandse onderzoeker ook buitenlandse onderzoeken moet bijhouden. Dat is zelfs voor de allerknapste koppen niet te doen.’
Dit artikel is onderdeel van een drieluik. Maandag keken we terug naar alle promoties aan de UvA in 2017. Vrijdag spreken we met de UvA-hoogleraren die vorig jaar de meeste promovendi begeleidden: natuurkundige Maarten de Rijke en antropoloog Anita Hardon.
