‘Wetenschap mag zich niet laten leiden door politieke correctheid’
Het feit dat wetenschappers er een politieke mening op nahouden, hoeft geen afbreuk te doen aan hun onderzoek. Dat stellen rector magnificus Karen Maex en collegevoorzitter Geert ten Dam woensdag in een gezamenlijk opiniestuk in de Volkskrant. De twee UvA-bestuurders reageren daarmee op Volkskrant-columnist Martin Sommer, die vorige week schreef dat politieke correctheid aan de universiteiten de waarheidsvinding belemmert.
Sommer had zaterdag in een column felle kritiek geuit op de academia als geheel. Volgens hem heerst de politieke correctheid aan de universiteiten, ‘kritische berichten over de multiculturele samenleving moet je op de universiteit nog altijd met een lampje zoeken. Sommer gaat in zijn column ook in op de rel rond Aysha Navest, de antropologe die aan de UvA onderzoek deed naar vrouwen die zich aansluiten bij IS. Zij zou volgens NRC Handelsblad sympathiseren met de jihad. Volgens Sommer spelen onderzoekers elkaar in peer reviews de bal toe en worden onwelgevallige onderzoeksresultaten buiten de deur gehouden. De academische wereld zou losgezongen zijn van de maatschappij, meent hij.
Hij uit expliciet kritiek op de universiteitsbestuurders, die volgens hem ondernemers zijn geworden. ‘De universiteit wil populair zijn en zodoende zijn er genderneutrale toiletten, gebedsruimten en diversiteitscommissies.’ Maex en Ten Dam gaan in hun reactie niet in op die kritiek. ‘Ze reageren op de kern van Sommers verhaal, namelijk de vraag in hoeverre politieke gekleurdheid het onderzoek beïnvloedt. Dat is volgens hen een belangrijke discussie, vandaar het artikel,’ aldus een woordvoerder van de UvA.
Sommer zwengelt volgens Maex en Ten Dam een belangrijke discussie aan. ‘De kritiek is niet mals en vaagt wat ons betreft om een antwoord,’ schrijven ze. Maex en Ten Dam stellen allereerst dat politieke correctheid nooit onderzoek mag sturen. ‘Waar dat wel het geval is, heeft Sommer volkomen gelijk met zijn kritiek.’ Volgens de bestuurders gaat Sommer echter te kort door de bocht door politieke opvattingen gelijk te stellen aan onderzoeksresultaten.
‘Linkse’ wetenschappers
‘Het kan zijn dat veel sociaal-psychologen links zijn, zoals Sommer stelt, maar dat werpt nog niet automatisch een schaduw over hun onderzoek als dat volgens de wetenschappelijk regels is uitgevoerd. Verantwoording daarover is eigen aan academisch onderzoek,’ schrijven Maex en Ten Dam.
Ze stellen verder dat ‘de academia’ waar Sommer het over heeft, vele male breder is dan onderwerpen als multiculturalisme en dat er onvoldoende negatieve voorbeelden zijn voor een algehele ‘systeemkritiek’. Bovendien zou ‘de academia’ zelf ook kritisch zijn over haar functioneren en zouden onderzoekers – anders dan Sommer lijkt te betogen – juist zeer betrokken zijn bij de samenleving.
Publieke verantwoordelijkheid
De legitimiteit van de universiteit is onder druk komen te staan, schrijven Maex en Ten Dam. ‘We zijn eerder te weining dan te veel zichtbaar in de publieke opinie en juist in onderzoek naar de grote maatschappelijke thema's van onze tijd - migratie, de gewelddadige jihad, duurzaamheid, vergrijzing - moet de discussie over gebruikte methoden, aannames, peer review-processen en publicaties publiekelijk worden gevoerd.’ Ze zeggen hun publieke verantwoordelijkheid te nemen door aanspreekbaar te zijn en op de maatschappelijke taak van de universiteit en willen het gesprek hierover aangaan binnen de universiteit.
