Nieuw-West telt erg veel mensen die het Nederlands niet goed genoeg beheersen. Volgens onderzoeker Alex Straathof van het HvA-lectoraat Management van cultuurverandering wordt de groep laaggeletterden steeds groter.
U heeft onderzoek gedaan naar laaggeletterdheid in Nieuw-West. Hoe erg is het?
‘We hadden al vermoedens dat de concentratie laaggeletterden in Nieuw-West groot zou zijn, maar dat er zo veel mensen zijn die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen was nieuws voor ons. Amsterdam telt met zestien procent al relatief veel laaggeletterden, maar in buurten in Slotermeer bleek dit percentage op te lopen tot wel 41 procent. Dat heeft mij wel verrast.’
Waarom is het probleem juist in deze wijken zo groot?
‘Er komen simpelweg veel nieuwelingen naar deze delen van de stad. Voorheen waren dat vooral mensen uit Marokko die kwamen in het kader van gezinshereniging, maar dat is zo ongeveer tot stilstand gekomen. Het aantal asielzoekers dat naar wijken in Nieuw-West gaat, neemt wel toe. Ook zien we dat er nu veel mensen komen uit andere delen van Europa, maar ook van daarbuiten.’
‘Wanneer je veel andere talen om je heen hoort, kan de weinige kennis die je had van het Nederlands al snel wegzakken. Voor veel van hen geldt dat zij zich lang kunnen redden zonder dat ze het Nederlands goed beheersen. Pas op het moment dat ze niet anders kunnen, bijvoorbeeld als de kinderen naar school gaan, besluiten ze er werk van te maken.’
Hoe erg is het om 'onvoldoende taalvaardig' te zijn?
‘Er blijkt een relatie te zijn tussen laageletterdheid en het hebben van een betaalde baan. Wat de oorzaak is en wat het gevolg, kan ik niet zeggen, maar een groot percentage van de inwoners van Nieuw-West beheerst het Nederlands niet goed én heeft geen baan.’
Wat zijn de risicogroepen?
‘Werkloze mannen dus, maar ook grote gezinnen. Vaak zie je dat kinderen taken waar taalvaardigheid voor nodig is, overnemen voor hun ouders, maar je ziet ook dat die kinderen zelf op taalbeheersing minder goed scoren dan gemiddeld. Eerder was al bewezen dat kinderen van laaggeletterde ouders eerder een leerachterstand in taal krijgen. Dat wijst op een culture of illiteracy, waarin laaggeletterdheid binnen het gezinsverband wordt doorgegeven.’
‘Ook onder weduwen en weduwnaren zijn vaak problemen. Je ziet dat van echtparen bijvoorbeeld één van de twee altijd de brieven voor zijn of haar rekening neemt. Op het moment dat die wegvalt, ontstaan er voor de achterblijver vaak grote problemen, want die kan zich dan niet redden.’
Wat moet er gebeuren?
‘De gemeente bereidt nieuw beleid voor en wil gelukkig het probleem aanpakken. De opzet is dat laaggeletterdheid in de stad - die nu dus zestien procent is - ieder jaar één procentpunt afneemt opdat Amsterdam over vijf jaar in ieder geval op het landelijk gemiddelde van twaalf procent zit. Op basis van ons onderzoek concluderen wij dat de aanpak aanpassingen verdient. Naast een individuele benadering moet er ook meer gedaan worden voor leefgemeenschappen en gezinssituaties.’
Tekst: Marc Kruyswijk
U heeft onderzoek gedaan naar laaggeletterdheid in Nieuw-West. Hoe erg is het?
‘We hadden al vermoedens dat de concentratie laaggeletterden in Nieuw-West groot zou zijn, maar dat er zo veel mensen zijn die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen was nieuws voor ons. Amsterdam telt met zestien procent al relatief veel laaggeletterden, maar in buurten in Slotermeer bleek dit percentage op te lopen tot wel 41 procent. Dat heeft mij wel verrast.’
Waarom is het probleem juist in deze wijken zo groot?
‘Er komen simpelweg veel nieuwelingen naar deze delen van de stad. Voorheen waren dat vooral mensen uit Marokko die kwamen in het kader van gezinshereniging, maar dat is zo ongeveer tot stilstand gekomen. Het aantal asielzoekers dat naar wijken in Nieuw-West gaat, neemt wel toe. Ook zien we dat er nu veel mensen komen uit andere delen van Europa, maar ook van daarbuiten.’
‘Wanneer je veel andere talen om je heen hoort, kan de weinige kennis die je had van het Nederlands al snel wegzakken. Voor veel van hen geldt dat zij zich lang kunnen redden zonder dat ze het Nederlands goed beheersen. Pas op het moment dat ze niet anders kunnen, bijvoorbeeld als de kinderen naar school gaan, besluiten ze er werk van te maken.’
Hoe erg is het om 'onvoldoende taalvaardig' te zijn?
‘Er blijkt een relatie te zijn tussen laageletterdheid en het hebben van een betaalde baan. Wat de oorzaak is en wat het gevolg, kan ik niet zeggen, maar een groot percentage van de inwoners van Nieuw-West beheerst het Nederlands niet goed én heeft geen baan.’
Wat zijn de risicogroepen?
‘Werkloze mannen dus, maar ook grote gezinnen. Vaak zie je dat kinderen taken waar taalvaardigheid voor nodig is, overnemen voor hun ouders, maar je ziet ook dat die kinderen zelf op taalbeheersing minder goed scoren dan gemiddeld. Eerder was al bewezen dat kinderen van laaggeletterde ouders eerder een leerachterstand in taal krijgen. Dat wijst op een culture of illiteracy, waarin laaggeletterdheid binnen het gezinsverband wordt doorgegeven.’
‘Ook onder weduwen en weduwnaren zijn vaak problemen. Je ziet dat van echtparen bijvoorbeeld één van de twee altijd de brieven voor zijn of haar rekening neemt. Op het moment dat die wegvalt, ontstaan er voor de achterblijver vaak grote problemen, want die kan zich dan niet redden.’
Wat moet er gebeuren?
‘De gemeente bereidt nieuw beleid voor en wil gelukkig het probleem aanpakken. De opzet is dat laaggeletterdheid in de stad - die nu dus zestien procent is - ieder jaar één procentpunt afneemt opdat Amsterdam over vijf jaar in ieder geval op het landelijk gemiddelde van twaalf procent zit. Op basis van ons onderzoek concluderen wij dat de aanpak aanpassingen verdient. Naast een individuele benadering moet er ook meer gedaan worden voor leefgemeenschappen en gezinssituaties.’
Tekst: Marc Kruyswijk
