Prozac heeft andere langetermijneffecten in het adolescente brein dan bij volwassenen. Dat blijkt uit onderzoek waar psychologe en biomedisch wetenschapper Anne Klomp 29 mei op promoveert.
In welk opzicht is het effect van Prozac bij adolescenten anders dan bij volwassenen?
'Adolescenten zijn gevoeliger voor de stof fluoxetine, ofwel Prozac, na langdurig gebruik. Althans, dat vonden wij bij proefdieren. Wij hebben de effecten van langdurig fluoxetine gebruik getest bij jonge en volwassen ratten. Bij volwassen ratten zagen we op hersenscans dat de hersenrespons op het toedienen van het antidepressivum lager was nadat dieren een kuur hadden ondergaan. Bij jonge dieren nam de respons op het antidepressivum juist toe na een kuur.'
Wat betekent dat?
'Dat weten we nog niet precies. Antidepressiva werken op een netwerk van hersencellen die reageren op de neurotransmitter serotonine. De regulatie van dat systeem wordt in de adolescentie nog gefinetuned. We denken dat antidepressiva dat proces ontregelen, waardoor de regulatie te los wordt afgesteld.'
Anne Klomp
Dat klinkt ernstig. Moeten we dan niet stoppen met het voorschrijven van antidepressiva aan jongeren?
'Dat is niet aan mij om te zeggen, ik ben geen arts. Psychiaters schrijven antidepressiva niet voor niets voor. Schattingen geven aan dat het om zo'n 8500 jongeren onder de 21 jaar gaat. Dat zijn jongeren met heftige klachten en soms zelfs suïcidale neigingen. Je kunt op basis van dit onderzoek in niet-depressieve proefdieren geen aanbevelingen doen voor klinische toepassingen. Maar mijn onderzoek geeft wel aanwijzingen dat het brein van adolescenten anders reageert op psychofarmaca dan het volwassen brein. Dat is dus zeker iets om verder uit te zoeken.'
Gaat u dat ook doen?
'Nee, ik niet. Er loopt bij mijn begeleider Liesbeth Reneman nu wel een onderzoek naar de invloed van fluoxetine op de hersenontwikkeling bij jonge meisjes. Dat zou oorspronkelijk ook deel uitmaken van mijn promotieonderzoek, maar het bleek moeilijk om genoeg geschikte proefpersonen te vinden: meisjes tussen de twaalf en veertien jaar die depressief zijn, fluoxetine voorgeschreven krijgen en dan ook nog eens mee willen en kunnen werken aan een hersenonderzoek. Dat onderzoek liep dus vertraging op en ik had in mijn promotietraject geen tijd de resultaten af te wachten.'
Wat gaat u dan nu doen?
'Eind augustus vertrek ik voor een jaar naar Saoedi-Arabië, om les te geven bij klinische psychologie aan de universiteit in Riyad. Even heel wat anders dan het onderzoek.'
In welk opzicht is het effect van Prozac bij adolescenten anders dan bij volwassenen?
'Adolescenten zijn gevoeliger voor de stof fluoxetine, ofwel Prozac, na langdurig gebruik. Althans, dat vonden wij bij proefdieren. Wij hebben de effecten van langdurig fluoxetine gebruik getest bij jonge en volwassen ratten. Bij volwassen ratten zagen we op hersenscans dat de hersenrespons op het toedienen van het antidepressivum lager was nadat dieren een kuur hadden ondergaan. Bij jonge dieren nam de respons op het antidepressivum juist toe na een kuur.'
Wat betekent dat?
'Dat weten we nog niet precies. Antidepressiva werken op een netwerk van hersencellen die reageren op de neurotransmitter serotonine. De regulatie van dat systeem wordt in de adolescentie nog gefinetuned. We denken dat antidepressiva dat proces ontregelen, waardoor de regulatie te los wordt afgesteld.'
Anne Klomp
Dat klinkt ernstig. Moeten we dan niet stoppen met het voorschrijven van antidepressiva aan jongeren?
'Dat is niet aan mij om te zeggen, ik ben geen arts. Psychiaters schrijven antidepressiva niet voor niets voor. Schattingen geven aan dat het om zo'n 8500 jongeren onder de 21 jaar gaat. Dat zijn jongeren met heftige klachten en soms zelfs suïcidale neigingen. Je kunt op basis van dit onderzoek in niet-depressieve proefdieren geen aanbevelingen doen voor klinische toepassingen. Maar mijn onderzoek geeft wel aanwijzingen dat het brein van adolescenten anders reageert op psychofarmaca dan het volwassen brein. Dat is dus zeker iets om verder uit te zoeken.'
Gaat u dat ook doen?
'Nee, ik niet. Er loopt bij mijn begeleider Liesbeth Reneman nu wel een onderzoek naar de invloed van fluoxetine op de hersenontwikkeling bij jonge meisjes. Dat zou oorspronkelijk ook deel uitmaken van mijn promotieonderzoek, maar het bleek moeilijk om genoeg geschikte proefpersonen te vinden: meisjes tussen de twaalf en veertien jaar die depressief zijn, fluoxetine voorgeschreven krijgen en dan ook nog eens mee willen en kunnen werken aan een hersenonderzoek. Dat onderzoek liep dus vertraging op en ik had in mijn promotietraject geen tijd de resultaten af te wachten.'
Wat gaat u dan nu doen?
'Eind augustus vertrek ik voor een jaar naar Saoedi-Arabië, om les te geven bij klinische psychologie aan de universiteit in Riyad. Even heel wat anders dan het onderzoek.'
